[Τον Φεβρουάριο έφυγαν άλλοι δυο από τους τελευταίους μεγάλους ποιητές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Οι δυο ποιητές συνέχιζαν να δημιουργούν και στον 21ο αιώνα… μέχρι που έσβησε η φωνή τους, με ελάχιστες ημέρες διαφορά: πρώτα του Margarit (16/2), έπειτα του Jaccottet (24/2). Το έργο τους, όμως, επιμένει να ζει μαζί μας – κληρονομιά κι εφόδιο για τον μακρύ χειμώνα που συνεχίζεται…]
Philippe Jaccottet
(Από τη συλλογή Chant d’En-bas, 1974)
1.
Να μιλάς είν’ εύκολο, να χαράζεις λέξεις απάνω στη σελίδα,
σε γενικές γραμμές, σημαίνει να διακινδυνεύεις ελάχιστα.
Δουλειά κεντήστρας, προστατευμένη,
γαλήνια (θα μπορούσε απλά να επιζητεί κανείς,
πλάι στο κερί, μια διαύγεια πιο μαλακιά, πιο απατηλή)·
οι λέξεις όλες γραμμένες με το ίδιο μελάνι:
«άνθος» και «πένθος», για παράδειγμα, είν’ ίδιες σχεδόν,
και θα γινότανε μια χαρά να επαναλαμβάνω «αίμα» από πάνω
ως κάτω στη σελίδα, δίχως αυτή να λεκιαστεί,
ούτ’ εγώ να πληγωθώ.
Κι όμως φτάνει η ώρα που τρόμο φέρνει τούτο το παιχνίδι,
που δεν κατανοείς πια τι θέλησες μ’ αυτό να κάμεις,
αντίς έξω στον κόσμο να δοκιμαστείς
και με τα χέρια σου κάτι πιο χρήσιμο να φτιάξεις.
Μα τώρα,
είν’ η στιγμή που δε γλιτώνεις απ’ τον πόνο·
και μοιάζει κείνος με μορφή που πλησιάζει,
οδυνηρή, την καταχνιά που σε τυλίγει,
ένα-ένα τα εμπόδια γκρεμίζοντας, καλύπτοντας
την απόσταση, την ολοένα πιο ισχνή – άξαφνα τόσο κοντά
που πια δε βλέπεις παρά τη μουσούδα του, πιο μεγάλη
κι απ’ τον ουρανό.
Να μιλάς λοιπόν μοιάζει με ψεύδος – ή χειρότερα: δειλή
προσβολή στον πόνο, σπατάλη
του λίγου απ’ το χρόνο και τις δυνάμεις που μας απομένουν.
Joan Margarit
(Από τη συλλογή Misteriosament feliç, 2008)
Ένας γέρος περπατά
[Un vell passeja]
Φορώ όλα τα περασμένα χρόνια που ζήσαμε μαζί
σαν παλτό βαρύ μες στη χειμωνιάτικη τη νύχτα:
τόσες είν’ οι ώρες του πόνου που σκεπάζει.
Καθώς παγώνει το σκότος προσμένοντας την αυγή,
προβολείς περνούν στο βάθος. Φονιάς κανένας
δεν μπορεί να με φοβίσει όσο φορώ τούτο το χοντρό παλτό
που μέσα κρύβω την αγάπη αυτή
με τις κάννες τις πριονισμένες.
Το ποίημα το νιώθω ίσαμε το στομάχι:
μια πείνα που απ’ το θάνατο με σώζει.
Είναι τέτοιο το σκότος μέσα σε κάθε μανίκι
που τώρα τα χέρια μου, τ’ αρθριτικά και ξυλιασμένα,
μια λησμονιά γίνονται, ή καλύτερα ένας αποχαιρετισμός.
Ο γεννημένος στην Ελβετία, γαλλόφωνος ποιητής, Philippe Jaccottet (1925-2021), εμφανίστηκε στην ποίηση τη δεκαετία του 1940. Πέρα από το πλούσιο και πολυβραβευμένο ποιητικό έργο του, που καλύπτει σχεδόν μια 80ετία, έχει αφήσει και μια πλειάδα από πεζά κείμενα: αφηγήματα, «σημειωματάρια», κτλ. Τα τελευταία είναι συνήθως παραπληρωματικά προς το καθαυτό ποιητικό έργο του. Ως ποιητής ο Jaccottet, με αφετηρία συνήθως τη «μυστική» επαφή με τον φυσικό κόσμο, πραγματοποιεί εξαιρετικά λεπτές και πρωτότυπες παρατηρήσεις σχετικά με την ανθρώπινη κατάσταση. Επιπλέον, υπήρξε διακεκριμένος κριτικός και μεταφραστής.
Ο Joan Margarit (1938-2021) υπήρξε ένας από τους πιο διάσημους ποιητές της καταλανικής γλώσσας, αν και εμφανίστηκε στην ποίηση -στις αρχές της δεκαετίας του 1960- γράφοντας στα ισπανικά. Το 2019 τιμήθηκε με το μέγιστο βραβείο των ισπανικών γραμμάτων, το Βραβείο Θερβάντες. Το έργο του συχνά εκκινεί από τα δραματικά γεγονότα της οικογενειακής του ζωής. Η γραφή του χαρακτηρίζεται από αμεσότητα. Έχει ειπωθεί ότι μετέγραψε την ανθρώπινη φύση, και κάθε συναίσθημα, σε στίχο.
