Σωκράτης: Αυτή λοιπόν η διπλή άγνοια και η επονείδιστος αμάθεια είναι η αιτία των κακών. Πλάτων, Αλκιβιάδης.
Α. Τι Είναι η Διπλή Άγνοια
Πρώτο δεν γνωρίζουμε και δεύτερο δεν γνωρίζουμε ότι δεν γνωρίζουμε, δεν έχουμε δηλαδή συνείδηση της άγνοιάς μας. Επομένως, ως πρώτο βήμα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την άγνοια και στη συνέχεια να τη θεραπεύσουμε. Απλό παράδειγμα διπλής άγνοιας δίνει ο Πλάτων στο Συμπόσιο βάζοντας στο στόμα της Διοτίμας τα εξής: «Διότι ακριβώς αυτό είναι διπλή άγνοια, το να μην είναι κάποιος ούτε ωραίος, ούτε καλός, ούτε σώφρων, αλλά να νομίζει ότι τα έχει όλα αυτά». Πώς είναι δυνατόν να καταστεί φανερή η διπλή άγνοια; Ο τρόπος είναι με την κάθαρση της ψυχής, δηλαδή με τον συνεχή έλεγχο του εαυτού. Η Σωκρατική μέθοδος της κάθαρσης μέσω της άρσης των εμποδίων της διπλής άγνοιας, είναι η εξής:
1.Ο Σωκράτης δεν αναφέρει τίποτα από τα Αληθή στον ενδιαφερόμενο, αν πρώτα δεν αφαιρέσει τις γνώμες εκείνες, οι οποίες αποτελούν εμπόδιο στην ψυχή του για την κατάκτηση της ελευθερίας.
-
Η διαδικασία αυτή οδηγεί στο Μέτρο, δηλαδή με την αφαίρεση της αλαζονείας, γινόμαστε περισσότερο κόσμιοι και λιγότερο φορτικοί και δυσάρεστοι σε αυτούς οι οποίοι μας συναναστρέφονται, επειδή τους επιτρέπουμε να εκφράσουν και εκείνοι τις δικές τους απόψεις, τις οποίες ακούμε με προσοχή και διαλλακτικότητα.
-
Επιπλέον, προετοιμαζόμαστε για την κατασκευή της γνώσης, βρισκόμενοι στην απλή άγνοια, επειδή η τελευταία βρίσκεται μεταξύ της διπλής άγνοιας και της γνώσης.
-
Η ενασχόληση με την Αρετή μας απομακρύνει από τα εξωτερικά υλικά πράγματα και μας στρέφει προς την ψυχή.
-
Αφού στραφεί η ψυχή στον εαυτό της αρχίζει τον εσωτερικό διάλογο, καθώς η ίδια αμφισβητεί και επανεξετάζει τις απόψεις της, για τις οποίες προηγουμένως είχε την ακλόνητη πεποίθηση ότι ήταν ορθές -η οίηση είναι η ασθένεια της ψυχής.
-
Με την επανεξέταση η ψυχή διακρίνει ποια είναι τα εμπόδια και τα αφαιρεί, καθώς συγχρόνως διαπιστώνει ποια από τα αναγκαία λείπουν για να τα αναπληρώσει.
-
Η αντικειμενική εξέταση άνευ εμπάθειας τής επιτρέπει τη βεβαιότητα και τη μονιμότητα στη μεθόδευση των συλλογισμών, οι οποίοι πρόκειται να διατυπωθούν.
Β. Ποιους Ανθρώπους Θεωρεί Μορφωμένους ο Σωκράτης
-
Αυτούς που ελέγχουν τις καταστάσεις, και μάλιστα τις δυσάρεστες, αντί να ελέγχονται από αυτές.
-
Αυτούς που αντιμετωπίζουν τα γεγονότα με γενναιότητα και λογική.
-
Αυτούς που είναι έντιμοι σε όλες τους τις συνδιαλλαγές.
-
Αυτούς που αντιμετωπίζουν δυσάρεστα γεγονότα και αντιπαθείς ανθρώπους καλοπροαίρετα.
-
Αυτούς που ελέγχουν τις απολαύσεις τους.
-
Αυτούς που δεν νικήθηκαν από τις ατυχίες και τις αποτυχίες.
-
Αυτούς που δεν έχουν φθαρεί από τις επιτυχίες και τη δόξα.