Τουλάχιστον εδώ ακούγαμε (και καταλαβαίναμε) τα λόγια. Κάτι είναι κι αυτό. Διόλου αυτονόητο. Απολύτως χρηστική και λειτουργική η σκηνογραφική έμπνευση να σχηματίζουν τεράστια λευκά γράμματα λέξεις και φωνήματα με πολλές εναλλακτικές αποχρώσεις κι επιδεχόμενα αναγραμματισμών. Έτσι απασχολήθηκε το νοητικό (συνήθως υπερδραστήριο) λογιστικό μέρος του εγκεφάλου μικρών και μεγάλων θεατών με αποτέλεσμα να μπορεί να απελευθερωθεί το θυμικό και να εκφράσει τις διάφορες διακυμάνσεις του συναισθηματικού κόσμου των δραματικών προσώπων.
Απολύτως επίκαιρο έργο: η αποθέωση του mind-control, της παραπληροφόρησης, των fake-news, της αποδόμησης και της αναξιοπιστίας των πάντων. Από αυτή την άποψη το παρακολουθήσαμε όλοι με πικρό ενθουσιασμό.
Και κάτι για το περίφημο «παράδοξο του Diderot»: οι επαρκείς θεατές δεν ενδιαφέρονται τόσο πολύ για τα συναισθήματα των ηθοποιών και την ταύτισή τους με το ρόλο που ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν ή να υποδυθούν. Όσο λιγότερο τους συνεπαίρνει η «κατάσταση» τόσο καλύτερα. Άσε που τους ακούμε κιόλας όταν δεν πνίγονται στα δάκρυα της αυτολύπησης. Η περιφορά του εαυτού ως θύμα είναι και κακόγουστη και αναχρονιστική και αντιθεατρική εν τέλει. Οι λανθασμένες διανομές πολλές φορές αποδεικνύονται αποτελεσματικές, ειδικά σε «κόντρα ρόλους». Αντίθετα, εκεί που διαλέγουμε νεαρές και χαριτόβρυτες υπάρξεις σε ρόλους αγνών και άδολων παρθένων μπορεί να πέσουμε σε τέτοια καταιγίδα μελοδραματικών εκρήξεων που τα αντίστοιχα φυσικά φαινόμενα των κυκλώνων να ωχριούν μπροστά τους. Βεβαίως, υπάρχει και ο αντίλογος. Δεν μπορούν να εκφωνούν τον λόγο οι καλοί και δοκιμασμένοι ηθοποιοί μας σαν να διαβάζουν τηλεφωνικό κατάλογο ή τη λίστα για τα ψώνια του σούπερ-μάρκετ. Μια χρυσή τομή, που καθορίζεται από τα χωροχρονικά συμφραζόμενα και από την επικοινωνία με τους άλλους καλλιτέχνες, με το κοινό και κυρίως με τα κοσμικά, συμπαντικά θα έλεγα, ρεύματα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας είναι απαραίτητη για την επίτευξη της αρμονικής σκηνικής ισορροπίας και συνεργασίας.
Εν προκειμένω, στην συγκεκριμένη παραγωγή, στην ηρωδιακή (αλλά όχι και …ηρωδιάδα) πρεμιέρα της Πέμπτης 26 Αυγούστου, η ηθοποιός που υποδυόταν ατυχώς την Δυσδαιμόνα κατέστρεψε τελείως την περίφημη φράση «Μα θα πρόδιδες Αιμιλία τον άντρα σου, ακόμα κι αν σου προσέφεραν τον κόσμο ολόκληρο;», με αποτέλεσμα να μπερδευτεί η έμπειρη και απολύτως επαγγελματίας ηθοποιός που υποδυόταν την Αιμιλία (Μυρτώ Αλικάκη) και να κάνει τα δεκάδες σαρδάμ προκειμένου να καλύψει το γλωσσικό κενό και να επαναφέρει τον εκφερόμενο λόγο στην σαιξπηρική τάξη. Κι όλα αυτά γιατί η άπειρη Δυσδαιμόνα (που δεν συγκαταλέγεται στους πρωταγωνιστές της παράστασης) συγκινήθηκε υπερβολικά από τον επικείμενο άδικο θεατρικό πνιγμό της και παραλίγο να βουλιάξει όλη η επίμαχη σκηνή πνίγοντας τους πάντες σε μια κουταλιά νερό. Το είπα και το ξαναλέω, θα το επαναλαμβάνω μέχρι να πεθάνω: ο σαιξπηρικός Άμλετ διδάσκει τους πλανόδιους θεατρίνους να λένε τα λόγια τους αργά και καθαρά – το συναίσθημα θα έρθει ή δεν θα έρθει – το συναίσθημα το βάζει ο θεατής, το προσθέτει από την καρδούλα του, ο υποκριτής πρέπει απλώς να είναι καλός τεχνίτης – αυτό είναι όλο – τόσο απλό. Τι δεν καταλαβαίνετε νεαροί και επίδοξοι πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριές μου;
Γιατί οι τρεις (και πλέον) μεγάλοι ηθοποιοί της επιτυχημένης (κατά τα άλλα) διανομής «έκαναν παπάδες» επί σκηνής; Γιατί δεν έχασαν μήτε μία συλλαβή. Πάρτε τους λοιπόν για παράδειγμα.
Σοφά μετρημένος ο Γιάννης Μπέζος στον επώνυμο ρόλο (ως Οθέλλος). Εκείνο το μαλλί να μην πέταγε μόνο, θα ήταν πολύ, απείρως καλύτερα.
Ο καλύτερος Ιάγος που έχω δει ήταν ο Αιμίλιος Χειλάκης και η Μυρτώ Αλικάκη έπλασε μία Αιμιλία με σάρκα και οστά.
Ικανοποιητικοί στην αναγκαστική (εκ της σκηνοθεσίας ορμωμένη) σχηματικότητά τους όλοι οι άλλοι ηθοποιοί και ηθοποιές: Βραβάντιος ο Κώστας Κορωναίος, Κάσσιος ο Αλέξανδρος Βάρθης.
Σε πολλαπλές μεταμορφώσεις επιδόθησαν ευπρεπώς οι: Κωνσταντίνος Γαβαλάς,
Αγωγή Λόγου: Ηλίας Παπαθανασίου [μπράβο του και εύγε – το Ηρώδειο, το έχω δουλέψει ως διευθυντής – υπεύθυνος καλλιτεχνικών εκδηλώσεων το 1997 και το 1998, γνωρίζω εκ πείρας πως είναι απείρως απαιτητικό από ηχητικής πλευράς, γιατί παλαιά, στην αρχή ήταν στεγασμένο με ξύλινη κατασκευή – τώρα, ως μερικώς αναστηλωμένο ερείπιο και πάλι καλά…].
Ωραία παράσταση, αρκούντως εμπορική, επαρκώς «πιστή» στο πρωτότυπο αριστούργημα.
Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι ποιητής, θεατρολόγος, κριτικός και Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ
Ο Οθέλλος στο Ηρώδειο την ΠΕΜΠΤΗ 26 και την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Η παράσταση που σκηνοθέτησαν ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας με τον Γιάννη Μπέζο στον ομώνυμο ρόλο, κάνει δύο στάσεις από την εξαιρετικά επιτυχημένη περιοδεία της δίνοντας ραντεβού με το κοινό στην επιβλητική σκηνή του Ωδείου Ηρώδου του Αττικού.
Το αριστούργημα του παγκόσμιου θεατρικού ρεπερτορίου παρουσιάζεται σε μετάφραση του Διονύση Καψάλη και με πρωτότυπη μουσική του Δημήτρη Καμαρωτού. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Γιάννης Μπέζος (Οθέλλος), ο Αιμίλιος Χειλάκης (Ιάγος) και η Μυρτώ Αλικάκη (Αιμιλία). Βραβάντιος ο Κώστας Κορωναίος, Κάσσιος ο Αλέξανδρος Βάρθης, Δυσδαιμόνα, η Μάιρα Γραβάνη. Συμπρωταγωνιστούν οι: Κωνσταντίνος Γαβαλάς, Κρις Ραντάνοφ, Μανώλης Δούνιας, Ελευθερία Κοντογεώργη, Νίκος Τσιμάρας.
Στον «Οθέλλο» ο Σαίξπηρ μιλάει για τον παράφορο έρωτα που αντιβαίνει σε φυλετικές, ηλικιακές και κοινωνικές διαφορές. Είναι μια τραγωδία για τη ζήλια, την προδομένη εμπιστοσύνη και το φόβο για οτιδήποτε ξένο και διαφορετικό. Ο έρωτας του έμπειρου και γενναίου Μαυριτανού στρατηγού με τη νεαρή και ευγενικής καταγωγής Βενετσιάνα καταρρίπτει τα στερεότυπα της εποχής, αλλά, αντί να γεφυρώσει τις διαφορές, κλονίζει τις βεβαιότητες και διαταράσσει τις κοινωνικές ισορροπίες. Ο Οθέλλος, παρόλο που έχει διακριθεί χάρη στη γενναιότητα και το ήθος του και έχει ανέλθει σε αξιώματα, δεν καταφέρνει να ενταχθεί στην κοινωνία που ζει ως ισότιμο μέλος: εκτός από το χρώμα του δέρματός του και την καταγωγή του, τον εμποδίζει η ίδια του η ανασφάλεια. Παραμένει ο μαύρος, ο ξένος, ο κατώτερος. Το έργο μιλάει ακόμα για την άσβεστη μανία του ανθρώπου να καταστρέψει οτιδήποτε ιδεατό, διαφορετικό ή ικανό να καταρρίψει τις υπάρχουσες κοινωνικές νόρμες, ενώ παράλληλα ασκεί κριτική στην υποκρισία της κοινωνίας που στην πρώτη ευκαιρία θα αποκαθηλώσει τους ευεργέτες της.
Βρισκόμαστε στη Βενετία την εποχή της ακμής της και ο Μαυριτανός Οθέλλος είναι ο πιο γενναίος και νικηφόρος στρατηγός της. Η απόφασή του να παντρευτεί μυστικά τη νεαρή, ευγενικής καταγωγής Δυσδαιμόνα προκαλεί την οργή του πατέρα της Βραβάντιου που, έξαλλος, απευθύνεται στον Δόγη της Βενετίας, θεωρώντας ότι ο Μαύρος ξελόγιασε το παιδί του. Όμως η Δυσδαιμόνα ομολογεί δημόσια τον έρωτά της και ο Δόγης, που χρειάζεται τον Οθέλλο, τον στέλνει στην Κύπρο για να αντιμετωπίσει τους Τούρκους. Εκεί ο Ιάγος, ο σημαιοφόρος του που μισεί τον Οθέλλο και θέλει να τον εκδικηθεί γιατί διάλεξε τον Κάσσιο και όχι εκείνον για υπασπιστή του, δηλητηριάζει το μυαλό του με την υποψία ότι η Δυσδαιμόνα και ο Κάσσιος έχουν ερωτική σχέση. Χρησιμοποιεί μάλιστα τη σύζυγο του Αιμιλία και τον αριστοκράτη Ροδρίγο για να τον εξαπατήσει. Ο Οθέλλος βυθίζεται στην τρέλα της ερωτικής ζήλιας, ενώ το μίσος του Ιάγου οδηγεί τον Οθέλλο στον όλεθρο.
