Ο Κάρολος Κουν διερεύνησε την λαϊκότητα μέσα από την λαϊκή λαλιά, εκφράσεις, μούτες, σωματικές επιτηδεύσεις, εξειδικεύσεις και αυτοματοποιημένες συμπεριφορές. Η λογιοσύνη δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη της πολυπολιτισμικές επιδράσεις, αντιδράσεις, διαδράσεις στο σταυροδρόμι λαών και πνευματικών θησαυρών που ήταν πάντοτε η Ελλάδα και σε αυτό (κυρίως) οφείλει τόσο τον γλωσσικό πλούτο όσο και τις πνευματικές της επιδόσεις.
Η δημοτική παράδοση είναι το πιο καθαρό πολιτισμικό στρώμα, αφού αφομοιώνει τα ετερογενή και ετερόκλητα στοιχεία σε ένα ομοιογενές αμάλγαμα που δεν έχει χρεία να συντηρηθεί, αφού διαρκώς εξελίσσεται και εμπλουτίζεται από το καινοφανές, το νεοεισερχόμενο.
Η διαφορά καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών λύθηκε έναν αιώνα πριν και χρειάστηκε έναν αιώνα πολεμικών εχθροπραξιών. Όμως υπάρχουν ακόμα και σήμερα καλοπροαίρετοι ή αργυρώνητοι διανοούμενοι που υπηρετούν ξένα πρότυπα και εισαγάγουν ληγμένες πρωτοπορίες λειτουργούντες ως εμπορικοί αντιπρόσωποι.
Το αντίδοτο είναι απλό: ξαναγυρίζουμε στις πηγές, εκεί που αναβλύζει γάργαρο το νερό πριν περάσει μέσα από τα παντοειδή λύματα της καθημερινότητας, της ημιμάθειας, της δοκησισοφίας. Ο Μολιέρος διακωμώδησε εσαεί και τους πάσης φύσεως αρχοντοχωριάτες και τους σοφολογιότατους (ανεξαρτήτως φύλου).
Το Θέατρο Τέχνης συνεχίζει την εκπαιδευτική πορεία του. Παιδαγωγεί γενιές και γενιές επαρκών θεατών που ανακαλύπτουν το δάσος μέσα από το συνεκδοχικό δέντρο και κοινωνούν των παγκοσμίων αισθητικών ρευμάτων μέσα από το δικό μας ορμητικό ποταμάκι.
Στην Τέχνη και στην Λογοτεχνία δεν ομιλώμεν με γενικότητες. Χρειάζεται το παράδειγμα. Και το Γεφύρι της Άρτας ως σύμβολο της αυτοθυσιαστικής διαθέσεως του εγώ χάριν του εμείς παραπέμπει στην ευριπίδεια «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» και διαιωνίζει αξίες προτού καταλυθεί κάθε έννοια πνευματικού πολιτισμού από τον ατομοκεντρικό υλισμό και τον εγωκεντρικό αριβισμό.
Θαύμασα τους εκλεκτούς καλλιτέχνες που παλεύουν ενάντια στο ρεύμα της άλογης αλλοτρίωσης. Η πολυμήχανη Μαριάννα Κάλμπαρη συνένωσε θεατρικά είδη, ιδεολογικά ρεύματα και φιλοσοφικές προοπτικές σε μια ενιαίας αισθητικής παράσταση, που είχε και ρυθμό και κινηματογραφική όψη και εικαστική επάρκεια και μουσική εκφορά του λόγου και διαιώνιση μύθων και προτύπων πάνω στα οποία θεμελιώθηκε η σύγχρονη δυτικοευρωπαϊκή σκέψη.
Το Βεάκειο ήταν το ιδανικό ανοικτό, ανεπεπταμένο διευρυμένο σκηνικό, με την φωτισμένη ακτή στο βάθος, ακόμα και τα βεγγαλικά από μια υποκείμενη ταβέρνα αμέσως μετά από έναν γάμο που έλαβε χώρα στην γειτονική εκκλησία, της οποίας ακούγαμε το μεσαιωνικό ρολόι στο καμπαναριό, λες και ήταν ο μοναδικός τρόπος να μετράμε τον χρόνο. Η πολυσημία της πραγματικότητας ενάντια στην επιλεκτική εστίαση της λελογισμένης Τέχνης.
Συγχαίρω όλους τους συντελεστές αυτής της επετειακής παράστασης και επιχαίρω για την ενεργοπαθητική συμμετοχή των θεατών που ξέρουν να παρακολουθούν ωσάν να συμμετέχουν σε λειτουργία, σε τελετουργία, επιτρέποντας σε άλλα πολιτισμικά πεδία και βαθιά ψυχολογικά πρότυπα να επιτελούνται επί σκηνής.
Όταν θα μάθουμε να βλέπουμε θέατρο πέρα από το θέατρο να ξαναδούμε με καινούργια έκπληκτη ματιά το γνώριμο, που θαρρούσαμε μέχρι τότε αυτονόητο. Ο λαϊκός πολιτισμός έχει πολλά ακόμα πολύτιμα κοιτάσματα. Μένει σε εμάς να τον ανασκάψουμε, να διατρήσουμε τα όποια στεγανά, να πρωτοτυπήσουμε, όχι δια της συστολής/συστροφής αλλά δια της εξελικτικής εξωστρεφείας. Οι φυγόκεντρες δυνάμεις επιφέρουν τις αντίστοιχες/ισόποσες κεντρομόλες τους. Μέσα από αυτήν τη δυναμική ανθούν τα αθάνατα πολιτισμικά προϊόντα, γιατί ριζώνουν πολύ βαθιά στον υδροφόρο ορίζοντα.
