Χειμώνας 1963 ή 1964, με τον ποιητή Ματθαίο Μουντέ και βέβαια τον συγκάτοικό μου (στην Αθήνα) Κώστα Βρανίκα, επισκεφθήκαμε τη «μαντάμ Παρί», κάπου προς την πλατεία Αμερικής ή Κολιάτσου. Μια γλυκύτατη γερόντισσα, δεν θυμάμαι γιατί την αποκαλούσαν έτσι, και της άρεσε. Ίσως έζησε στο Παρίσι, ίσως ήθελε να ζήσει στο Παρίσι, ίσως ήταν ποιήτρια, ίσως ήταν γαλλομαθής και φίλη της τέχνης. Της διαβάσαμε ποιήματα δικά μου και του «Μαθιού». Είχαμε έναν ωραίο δείπνο.
Ασκληπιού 163, Ζωοδόχου Πηγής 67, Κλεομένους 2. Οι φοιτητικές μου διευθύνσεις. Στο πρώτο, οικοδέσποινα η κυρα-Νίτσα (εκεί μαζί με τον Κώστα Βρανίκα), στο δεύτερο ιδιοκτήτρια η κυρία Μαρουσάνα (Κώστας Βρανίκας και Δημήτρης Δένδιας). Το τρίτο ήταν μικρό διαμέρισμα (ένα δωμάτιο) στην πολυκατοικία του Μαντζεβελάκη, παράγοντα του ΠΑΟ – τώρα ξενοδοχείο. Στο ισόγειο, ένα δωμάτιο που είχε μέσα και βρύση νερού, με τουαλέτα έξω, κοινόχρηστη. Στο διπλανό δωμάτιο νοικιασμένη κάποια Φώφη, που σχεδόν κάθε βράδυ φώναζε ότι βλέπει φαντάσματα.
Με τον Δημήτρη Δένδια, τον αείμνηστο κατοπινό συμβολαιογράφο, μία από τις πρώτες σκέψεις μας στην Αθήνα ήταν να φωτογραφηθούμε στη Δεξαμενή, κάπου εκεί που είχε φωτογραφηθεί ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (πολύ γνωστή αυτή η φωτογραφία). Έγινε πράξη κι η δική μας φωτογράφηση, και μάλιστα σε καρέκλες παλαιού τύπου, όπως στην κλασική φωτογραφία του Παπαδιαμάντη.
Θυμήθηκα τον Παναγιώτη Κτενά. Λευκαδίτικης καταγωγής. Αγαπημένος. Συμμαθητής στο δημοτικό, «ανταγωνιστής» μου στην καλλιγραφία. Αργότερα «ανταγωνιστής» μου στην ποίηση. Έγραφε κι εκείνος ποιήματα, και τα δημοσίευε, όπως κι εγώ, σε τοπική εφημερίδα (δεκαετία 1955-1965). Μέλη και οι δύο –όχι επίσημα λόγω μικρής ηλικίας– της «Ιονίου Πνοής». Απέναντι από το σπίτι του Κτενά (στην Αλυπίου, αν δεν κάνω λάθος) υπήρχε ένας χώρος σαν κατάστημα, ενός γνωστού του Κτενά, άδειο, μ’ ένα τραπεζάκι και 2-3 καρέκλες. Ζήτησε τα κλειδιά και κάθε εβδομάδα κάναμε εκεί μέσα «διοικητικό συμβούλιο». Θυμάμαι, ο θετός του πατέρας ήταν ένας παχύς αστυνομικός. Πήγαινα συχνά στο σπίτι τους. Η πανέμορφη αδελφή του λεγόταν νομίζω Μαρία ή Ελένη. Ο Παναγιώτη Κτενάς σπούδασε πυρηνική φυσική. Τον είδα μόνο μια φορά στην Αθήνα, φοιτητές. Έφυγε από τη ζωή πολύ γρήγορα, από καρκίνο. Τα βιβλία του, όπως έχω ακούσει (δεν το διασταύρωσα, δεν ξέρω καν αν έγραψε βιβλία και τι), τα χρησιμοποιούν ακόμα στο τμήμα Φυσικής Αθηνών!!! Αν ζούσε θα είχε φθάσει πολύ ψηλά!!!
Αν δεν με απατά η μνήμη, μου είπε ή είχα καταλάβει ότι ήταν άρρωστος εξ αιτίας της ραδιενέργειας. Αν δεν πέθαινε θα έκανε μεγάλη καριέρα στο Πανεπιστήμιο. Του άρεσε τρομερά η επιστήμη του. Πάντως ήταν πολύ ευαίσθητος, στενόχωρος και αγχώδης και πιστεύω πως τελικά γι’ αυτόν τον λόγο έχασε και τη ζωή του. Αν δεν κάνω λάθος πέθανε την Σαρακοστή του 1978, δεν θυμάμαι ακριβώς μήνα, ίσως Μάρτιο. Ζούσε χρόνια στην Αθήνα με τη μητέρα του και τον πατριό του. Κρίμα ήταν που, όπως άκουσα, άφησε ένα μικρό αγοράκι και δεν το χάρηκε.
Εδώ Ντόιτσε Βέλλε
Το 2012 (11 Φεβρ.) ο «Πόρφυρας» αποχαιρετούσε έναν καλό φίλο. Τον Αλέξανδρο Σχινά, συγγραφέα και δημοσιογράφο, την ανένδοτη και χαρακτηριστική φωνή της Deutsche Welle τον καιρό της δικτατορίας, τη «φωνή της ελευθερίας» από την Κολωνία, στα βραχέα. Ήταν και ο «εφευρέτης» του υπερλεξισμού, δηλ. της εκμετάλλευσης κάθε γλωσσικής δυνατότητας. Τον Νοέμβρη του 1989, σ’ ένα δείπνο στην Κέρκυρα με την εκδοτική ομάδα του «Πόρφυρα», μας μιλούσε για όλα αυτά δυνατά και με πάθος. Ο ασπρομάλλης σερβιτόρος τον ρώτησε αν ήταν ο Σχινάς. «Σας κατάλαβα από τη φωνή», είπε. Και προτού λάβει απάντηση, «άκουγα τη Ντόιτσε Βέλλε επί δικτατορίας».
Η Επτανησιακή Γραμματεία Ελληνιστών είχε ιδρυθεί το 1993, με κινητήριο μοχλό τον κερκυραίο της διασποράς Σπύρο Δημουλίτσα. Είχε πρωτομιλήσει για το όραμά του σε μένα, αναζητώντας ξένους ελληνιστές. Στις 20 Αυγούστου 1993 υπογράψαμε την Πράξη Συστάσεως και το καταστατικό. Διοργανώθηκαν 3 διεθνή συνέδρια, το πρώτο (διημερίδα) 28 και 29 Ιουλίου 1994 (στην Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας), το δεύτερο στις 13-15 Οκτωβρίου 1995 σε διάφορες φιλόξενες αίθουσες και το τρίτο 4,5, 6 Απριλίου 1997 (Παραστάσεις αρχαίου ελληνικού δράματος στην Ευρώπη κατά τους νεότερους χρόνους).Ο Σπύρος Δημουλίτσας έφυγε σύντομα από τη ζωή (έσβησε ήρεμα καθισμένος σε μια πολυθρόνα στο σπίτι του) και το σωματείο εξέπνευσε κι αυτό περί το 1998.
Δαυίδ Μπάκας, δυστυχώς έφυγε, όπως μαθαίνω. Ένας από τους συνεργάτες του πρώτου τεύχους του «Πόρφυρα» (1980). Δαυίδ Μπάκας, «Πόρφυρας» Νο 1 (1980). Επίσης, Νο 3 (1980) και Νο 9 (1981). Ανατρέχω και στο messenzer καιρό πιο πριν από το δυσάρεστο νέο (2018):
– Eίσθε κ. Μπάκα στο 1, στο 3 και στο 9. Θέλετε να σας στείλω ψηφιοποιημένα αυτά τα τεύχη;
– Ευχαριστώ πολύ….. γιατί όχι, αν δεν είναι κόπος στείλτε τα, ψηφιοποιημένα …. όποτε μπορέσετε.
– Το απόγευμα ή αύριο σας ταχυδρομώ, κ. Μπάκα, ένα φάκελο με τρία-τέσσερα «χειροποίητα» φυλλάδια, που είχα φτιάξει, ό,τι άρπαξε το χέρι μου. Γεια σας.
Ο χρήστης Δαυίδ έστειλε 11 Οκτώβριος 2018
– Καλημέρα και ευχαριστίες για την όμορφη και ενδιαφέρουσα αποστολή! […]
Η προσωπογράφος Ρένα Κρουαζιέ, φίλη από τα γυμνασιακά μας χρόνια κι από τα χρόνια της «Ιονίου Πνοής», προσέφερε το 2016 για έκθεση μακράς διαρκείας στο Μουσείο Σολωμού της Κέρκυρας 16 πρωτότυπες προσωπογραφίες ποιητών και καλλιτεχνών, που ήδη αναρτήθηκαν. Σύμφωνα με τον Κώστα Γεωργουσόπουλο: «Η τέχνη της Ρένας Κρουαζιέ έρχεται από πολύ μακριά, από τις επιζωγραφισμένες μούμιες των Αιγυπτίων, από τις επιτύμβιες πλάκες των Ελλήνων, από το Φαγιούμ, από την Πομπηία, το πορτρέτο είναι μια απόπειρα αθανασίας, πριν το απωθήσει η εφεύρεση της φωτογραφίας και το τώρα πια το φιλμ και το βίντεο».
Σήμερα (5-2-2021) θα γιόρταζε. Η «λογία», όπως την αποκαλούσαν όλοι στην Κέρκυρα, η Αγάθη Νικοκάβουρα (1892-1989), από τα ύστερα ονόματα της Επτανησιακής Σχολής.
Σωτήριον έτος 1980. Είχαμε ζητήσει κάτι δικό της για τεύχος του νέου περιοδικού «Πόρφυρας». Δέχθηκε ευχαρίστως. Η συνεργασία της μπήκε στο 4ο τεύχος (1981) και πήγα στο σπίτι της, στο υπόγειο της επί της Καποδιστρίου οικίας ή γραφείου, πριν το παλαιό Φρουραρχείο (μιλώ πάντα για την Κέρκυρα), να της δώσω αντίτυπο και να την ευχαριστήσω. Είχε γράψει ένα δοκίμιο για τον «Πόρφυρα» του Διονυσίου Σολωμού. Ήταν πολύ ηλικιωμένη, 89 ετών. Έφυγε ύστερα από οκτώ χρόνια, δηλαδή στα 97 της.
Η απουσία του ποιητή, ψυχίατρου, χαρισματικού Νίκου Μώρου, (+) 1996, 7 Φεβρουαρίου, φέρνει στο μυαλό μου το βιβλίο του «Τα ψυχιατρικά», μεταγραφή-επιμέλεια Δημήτρης Κονιδάρης, επιστημονική επιμέλεια Άννα Τσελέντη, πρόλογος Γρηγόρης Βασλαματζής, εκδ. Έψιλον, 2011, μεταθανάτια. Αλλά και τα ποιήματά του, που βγήκαν το 1997 με επιμέλειά μου και πρόλογο του Μάριου Μαρκίδη.
Εκείνο το «Εδώ Κέρκυραααααααα, Ραδιοφωνικός Σταθμός Βορειοδυτικής Ελλάαααααααδος» κι αργότερα το «ΕΡΑ Κέρκυρααααααααα», δεν ακούγεται πια. Αν θυμάμαι, 1982 έως 1988. Μέρες μου στον Ραδιοφωνικό Σταθμό Κερκύρας, για την 15/νθήμερη εκπομπή μου. Με τη Σοφία Δαγκλή, που η φωνή της ανέδειξε εκείνα που έγραφα και έλεγα, και με την αείμνηστη Κική Τζωρτζοπούλου, στη μουσική επιμέλεια.
Στις 14-5-2013 είχα λάβει τη μεταθανάτια συλλογή του Γιάννη Βαρβέρη «Ζώα στα σύννεφα». Δεν μου την είχε στείλει, βέβαια, ο Γιάννης, μου την είχε στείλει η κ. Αλίκη Βαρβέρη.
Ήταν κάποτε στην Κέρκυρα ένας σύλλογος νέων, η «Ιόνιος Πνοή». Γύρω εκεί στη δεκαετία του 1960. Ας πάρουμε τα πράγματα αλλιώς: Η αδελφική μου φίλη, από τα γυμνασιακά χρόνια, η προσωπογράφος Ρένα Κρουαζιέ, στο περιθώριο του συνεδρίου της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών 2015 (Ρέα Γαλανάκη, Μάρω Δούκα, Ιωάννα Καρυστιάνη), μου επιφύλαξε μια ευχάριστη έκπληξη. Μου έδωσε μία τυπική επιστολή (μάλλον προς αυτήν) της Ιονίου Πνοής (προσέξτε, προς: Ερίτιμος Δις) και ένα χειρόγραφό μου. Η επιστολή-πρόσκληση ήταν για μια διάλεξη του Κωνσταντίνου Ζορμπά, στο θέατρο «Φοίνιξ. 8 Αυγούστου 1959. Το υπογράφουν ο πρώτος πρόεδρος Αχιλλέας Ν. Τρύφωνας και ο πρώτος γραμματέας, ο αξέχαστος αδελφός μου, ο Διονύσης. Νομίζω ότι στην προεδρία της Ιονίου Πνοής διαδέχτηκε τον Αχιλλέα Τρύφωνα η Φανή Τσαγκαράκη. Ο Αχιλλέας Τρύφωνας «χάθηκε» στην Αθήνα κατά τη δεκαετία του 1970. Αν ζει, πρέπει να είναι περίπου 90 ετών (2021), αλλά δεν νομίζω ότι ζει.
Αχιλλέας Ν. Τρύφωνας, ταλαντούχος γραφιάς, αντιφατικός άνθρωπος. Ο πρώτος πρόεδρος του συλλόγου νέων «Ιόνιος Πνοή». Χάθηκε στην Αθήνα τη δεκαετία του 1970. Τον συνάντησα λίγο προτού «χαθεί», στην Κέρκυρα ως ιερομόναχο. Ήλθε και με βρήκε.
Αναρωτιέμαι αν ζει ο Έριχ Φον Ντένικεν, ελβετός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, γνωστός για τους ισχυρισμούς του, σχετικά με εξωγήινες επιρροές στον ανθρώπινο πολιτισμό. Τον είχα γνωρίσει, στην Κέρκυρα, συμπτωματικά, και είχαμε μιλήσει 10-15 λεπτά, με … διερμηνέα. Έχουν περάσει πάρα πολλά χρόνια από τότε. Δεν ξέρω αν ζει ή όχι – αν ζει, είναι 86/άρης (γεν. 1935, 14 Απριλίου). Θυμάμαι αμυδρά που μου είχε πει, μεταξύ πολλών πραγμάτων, ότι οι εξωγήινοι θα επιστρέψουν κάποτε στη γη, κι αυτή είναι η λεγόμενη «ημέρα της κρίσεως». Ο Έριχ φον Ντένικεν δεν πέρασε από πανεπιστήμια, ούτε και απέκτησε ποτέ τίτλους. Συγκέντρωσε τις απόψεις του σε διάφορα βιβλία. υποστηρίζει ότι ορισμένα αρχαία αντικείμενα ή κατασκευές που έχουν βρεθεί, είναι τεχνολογικά μπροστά από την εποχή τους και υποστηρίζει πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί με την παρέμβαση των εξωγήινων.
Είκοσι και ένα χρόνια χωρίς τον Ματθαίο Μουντέ, τον «Μαθιό». Μου είχε τηλεφωνήσει την 11η ή την 12η Φεβρουαρίου 2000 η Τίνυ Μαυροπούλου-Μαρτίνι και μου είπε αυτό που είχε συμβεί.
Νομίζω ότι πρωτακούστηκε από τις τοπικές ραδιοφωνικές συχνότητες γύρω στο 1958. Πρώτη εκφωνήτρια η Ρεγγίνα Θεοτόκη. Εγώ θυμάμαι τη θαυμάσια εκφωνήτρια Σοφία Δαγκλή, που συνεργάστηκα μαζί της («Μια εκπομπή για τα γράμματα, του Δημήτρη Κονιδάρη», 1981-1990), και την αξέχαστη Κική Τζωρτζοπούλου με τη μουσική υπόκρουση. Αργότερα γνώρισα τη δεύτερη (χρονικά) εκφωνήτρια, την Νατάσα Τριβυζά-Φραντζεσκάκη (+ 2006), με αφορμή την ποίησή της.
Ξαναθυμήθηκα τον Θωμά Γκόρπα (1935-2003). Διατηρώ συγκινητική ανάμνηση από τη μια φορά που τον γνώρισα στο σπίτι του, όταν βρέθηκα για κάτι στην Αθήνα. Πήγα για μισή ώρα, να μου δώσει μια συνεργασία για τον «Πόρφυρα», που του είχα ζητήσει τηλεφωνικά, αφού ήμουν στην Αθήνα. Μιλούσαμε, μάλλον μου μιλούσε, πέντε ώρες. Σωτήριο έτος 1982;
Παγκόσμια ημέρα θεάτρου σήμερα (27-3-2021). Και θυμήθηκα μια «θεατρική» ανάγνωση (αναλόγιο) του «Ματωμένου γάμου» του Λόρκα. Υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Μάχου Ρούσση. Πρόβες σ’ ένα διαμέρισμα στο Λιστόν (Κέρκυρα). Σωτήριον έτος – ίσως – 1964. Ονόματα που θυμάμαι, ίσως κάνω και κάποιο λάθος – και βέβαια και κάποιους θα ξεχνώ: Νάκυ Αγάθου (η κατοπινή εμβληματική φιγούρα της τηλεόρασης), Φανή Οικονομοπούλου, Ρεγγίνα Θεοτόκη, Ματθαίος Μουντές, Τίνυ Μαυροπούλου, Κώστας Βρανίκας – σ’ ένα μικρούλη ρόλο κι ο Δημήτρης Κονιδάρης.
«Ο αντίκτυπος της πολυδιάστατης ελληνικής κρίσης στον ψυχισμό». Ο λόγος τότε για την οικονομική κρίση και εξαθλίωση. (Επιστημονική Ημερίδα, Κέντρο Ψυχικής Υγείας, Ιατροπαιδαγωγικό Κερκύρας – στην Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας). Μαρτίου 10, 2013. Και είχαμε ακόμη 2013. Είπα τα δικά μου, ως άνθρωπος απλά «εγκυκλοπαιδικής παιδείας», μεταξύ ψυχιάτρων (και συναφών επιστημών) και καθηγητών. Αν γινόταν σήμερα αυτή η εκδήλωση, τι θα λέγαμε;
Λαζαράτου Τέση «Το κόστος της κρίσης και η τιμή της γιατρειάς» .
Κονιδάρης Δημήτρης «Η συγκυρία ως παράγων υπεράσπισης της ψυχικής υγείας».
Πανούσης Γιάννης «Η φτώχεια ως βίωμα».
[…]
«Τώρα που σιγά-σιγά / εξατμίζεται η ζωή μου […]», γράφει σ’ ένα ποίημα. Και σ’ ένα επίγραμμα με τίτλο «Επιτάφιος»: «Ίσως εγώ εδώ / ήρεμα να κοιμάμαι / με δυο φτερά της νιότης / που ακόμα ονειρεύονται». Λείπει πάρα πολλά χρόνια από την παρέα μας. Τα τελευταία 3-4 χρόνια τα είχε περάσει μακριά από την αγαπημένη της Κέρκυρα. Η Μαριέττα Καβάσιλα-Σκιαδοπούλου. Έφυγε το 2004, μεταξύ 4 και 8 Απριλίου. Πρόφθασε να δει τη συγκεντρωτική της έκδοση, από τις εκδόσεις Έψιλον του Ευριπίδη Κλεόπα, για την οποία επέμενα και την οποία είχα επιμεληθεί σιωπηρά. Με τη Μαριέττα με συνέδεε σχέση εκτίμησης και αγάπης. Η τελευταία τηλεφωνική μας επικοινωνία ήταν λίγες μέρες προτού φύγει, μου είχε πει για προβλήματα υγείας, δεν έβλεπε πια. Εκείνο που είναι ευδιάκριτο στην τελευταία της τουλάχιστον συλλογή είναι η αίσθηση του θανάτου.
Εκείνο που σκεφτόμουν πάντα είναι ότι μερικά από τα ποιήματα της Μαριέττας Σκιαδοπούλου θα μπορούσαν να έχουν τη θέση τους σε ανθολογίες καλών σχολαστικών ανθολόγων. Έχει ανθολογηθεί μόνο μία φορά στις «Φωνές» του Τάσου Κόρφη. Είπαμε όμως ότι οι συλλογές της σχεδόν δεν κυκλοφόρησαν κι ότι η σεμνότητά της την απέτρεπε να μιλά για τα ποιήματά της.
Νίκος Τσαχιρίδης, ηθοποιός.
9/9/1933-3/8/2015.
Φοιτητής έτρωγα στην ταβέρνα του κερκυραίου Κοντομάρη (Κώτη), στην πλατεία Κάνιγγος, οδός Κλεισόβης, αν θυμάμαι καλά. Πληρωμή με τον μήνα. Σύνηθες πιάτο: μακαρόνια με ολίγο τας κεμπάπ. Εκεί έτρωγε κι ο Νίκος Τσαχιρίδης. Δευτερεύοντες σκληροί ρόλοι στον κινηματογράφο, και κασκαντέρ. Πάντα ευγενής, με διαφορετικό πρόσωπο από εκείνο των ταινιών, έμπαινε ή έβγαινε στην ταβέρνα και χαιρετούσε εγκάρδια περίπου έναν-έναν όλους τους θαμώνες. Πολύ συμπαθής. Τα τελευταία του χρόνια τον έφαγε, όπως διάβασα, το αλτσχάιμερ.
Πήγα το πρωί (σαν σήμερα, 2016) στον αποθηκευτικό χώρο του Μουσείου Σολωμού, να κάνω λίγη δουλειά (τακτοποίηση κ.λπ.) Και, ω του θαύματος, ανακάλυψα ανάμεσα σε παλιά χαρτιά το «σηματάκι» του ποιητή Ιωάννη Σαρακηνού (Ι.Σ. Περιθειώτη, 1914-1984) από το Δ΄ Πανιόνιο Συνέδριο του σωτηρίου έτους 1978.
Νέος καθηγητής, είχε νοικιάσει διαμέρισμα (ή δωμάτιο) κάτω από το πατρικό μου διαμέρισμα. Εγώ κι ο μικρός αδελφός μου, παιδάκια, κάναμε όλη μέρα αφάνταστη φασαρία, χτυπούσαμε το πάτωμα (ξύλινο), ρίχναμε κάτω πράγματα κ.ά. Μια, δύο, τρεις, πολλές συστάσεις στον πατέρα μου, φωνές σε μας ο πατέρας μου, εμείς λίγο-πολύ τα ίδια, ιδίως όταν έλειπε ο Σαρακηνός. Ώσπου ήλθε και … η καταγγελία.
Τριάντα χρόνια και περισσότερο….., αργότερα, ο Ι. Σαρακηνός είναι συνεργάτης του «Πόρφυρα», καλός και πιστός. Λίγο καιρό προτού φύγει από τη ζωή, σε μια επίσκεψη στο σπίτι του, μου … αποκαλύπτει την καταγγελία (μήνυση;), που ήδη την ήξερα, και μου ζητά συγγνώμη με τον «σκαρίμπειο» τρόπο του. «Δημήτρη, αν ήξερα ότι κάποτε θα έβγαζες τον “Πόρφυρα” και θα έγραφες και ποιήματα, δεν θα έκανα τη μήνυση στον πατέρα σου. Θα έκανα μήνυση στον … εαυτό μου. Δεν θα μ’ ενδιέφερε, κι ας χτυπούσατε το πάτωμα όλη μέρα, και όλη νύχτα».
Οι προετοιμασίες για το Ι΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο είχαν μπει στην τελική ευθεία (Απρίλιος 2014). Ένα εξαιρετικό «συνεργείο» δούλεψε όλη σχεδόν την ημέρα για την τακτοποίηση των «φακέλων» των συνέδρων, και όχι μόνο. Κι είχαμε ακόμη πολλά μπροστά μας, τότε. Νικολαΐς Πέννα, Σπύρος Γαούτσης, Κώστας Καρδάμης, μέλη της οργανωτικής επιτροπής, Κώστας Λιντοβόης, πρόεδρος της οικονομικής επιτροπής, Δημήτρης Κονιδάρης, γραμματέας της οργανωτικής επιτροπής.
Στην ΕΡΤ2 (13-4-2021) βλέπω μια εκπομπή για την ποιήτρια Παυλίνα Παμπούδη. Είχαμε αλληλοφωτογραφηθεί ταυτόχρονα πριν από αρκετά χρόνια σε ένα καφέ στην Κέρκυρα, στη λαϊκή αγορά της πόλης. Παρά τη συμφωνία, ούτε εγώ της έστειλα αυτή τη φωτογραφία, ούτε εκείνη τη δική της.
Είχε πραγματοποιηθεί (2019) στο Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινούπολης το Διεθνές Συνέδριο για τον Αντώνη Σαμαράκη. Υπό την αιγίδα και με την ευλογία του Πατριάρχη. Μου έλειψε που δεν μπόρεσα να είμαι παρών, αφού ο Σαμαράκης υπήρξε ο μεγάλος φίλος μου όταν ήμουν μαθητής – και φοιτητής και κατόπιν. Χάρηκα που πήγε ο Περικλής Παγκράτης.
Ταξινόμηση αρχείου, δεν μπορώ να ησυχάσω (Με τυχαία σειρά, όπως τα πιάνει το χέρι μου): Τίτος Πατρίκιος, Βασίλης και Ευγενία Λαδά (για τη δουλειά και τη μνήμη του γιου τους Νίκου Β. Λαδά, 1953-1979), Μάκης Αποστολάτος, Μανώλης Πρατικάκης, Γιάννης Δάλλας, Βασίλης Καραβίτης, Θεοτόκης Ζερβός, Γιώργος Στογιαννίδης, Αύγουστος Σορδίνας, Γεράσιμος Χυτήρης, Κική Δημουλά, Σπύρος Πλασκοβίτης, Ανδρέας Αγγελάκης, Περικλής Σφυρίδης, Σπύρος Κατσίμης, Ντίνος Σιώτης, Ορέστης Αλεξάκης, Γιώργος Βέης (από τα πέρατα του κόσμου), Κώστας Ριζάκης, Γιώργος Μαρκόπουλος, Κώστας Στεργιόπουλος, Βασίλης Καραβίτης.
.
Γιώργος Στογιαννίδης, Γιάννης Νεγρεπόντης, Βασίλης Καραβίτης. Ο Βασίλης Καραβίτης ήλθε κοντά μου μέσω του Σπύρου Τζουβέλη. Ο Γιώργος Στογιαννίδης κι ο Γιάννης Νεγρεπόντης ακροατές σε κάποια «Διήμερα Λόγου».
Σπύρος Αλαμάνος, ο ζωγράφος.
Το βιβλίο μου για τον Σπύρο Αλαμάνο βγήκε, Το έβγαλε η Κερκυραϊκή Πινακοθήκη. Παρουσιάστηκε στο κοινό στις 31-7-2021, στον Κήπο των Ανακτόρων (Κήπος του Λαού)]. Περιλαμβάνει, μεταξύ πολλών άλλων, κατάλογο ονομάτων, που θα συναντήσει κανείς ποικιλοτρόπως στις σελίδες (είτε γιατί εκείνοι αναφέρθηκαν στον ζωγράφο είτε γιατί απασχόλησαν τον ζωγράφο). Δεν είναι λεύκωμα έργων ζωγραφικής του Σπύρου Αλαμάνου, δόθηκε βαρύτητα στη ζωή του, σε κείμενά του, στις επιμέλειές του, στις αφιερώσεις του, σ’ ένα μικρό σύμπαν ονομάτων που τον αγαπούσαν και τους αγαπούσε, όπως βγαίνουν από τα γραπτά του. Ο Σπύρος Αλαμάνος, με μια σειρά και σπάνιων φωτογραφιών, από μωρό μέχρι την τελευταία του κλίνη.
Ο ποιητής Βασίλης Κουμής ήλθε 20 Απριλίου 2013 στην Κέρκυρα από την Αθήνα για τα εγκαίνια του Ιδρύματος Χαρακτικής «Άρια Κομιανού». (Άρια Κομιανού, 1938-2015). Μια φιλόξενη στέγη για την τέχνη της χαρακτικής, προσφορά της χαράκτριας στον τόπο καταγωγής της, σε ένα διατηρητέο κτήριο επί της οδού Π. Κωνσταντά 13 (προσωπική περιουσία της χαράκτριας), αλλά ο χρόνος αποδείχτηκε αντίπαλος. Έφυγε πια κι η Άρια. Την ίδια ώρα (των εγκαινίων) εμείς είχαμε την εκδήλωση στην Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών για τον Αντώνη Σαμαράκη. Ως εκ τούτου, έμεινα με τον Βασίλη Κουμή ένα τέταρτο. Στο παραδοσιακό καφέ «Μαύρος γάτος».
Φοιτητής, 1963. Επίσκεψη με τον Ματθαίο Μουντέ στον Πέτρο Χάρη, στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου εργαζόταν. Σύντομα ο Πέτρος Χάρης θα γινόταν συνταξιούχος. Κουστούμι. Του δώσαμε μερικά χαρτιά με ποιήματά μου. Υποσχέθηκε ότι θα τα διαβάσει και θα απαντήσει, μέσω του Ματθαίου Μουντέ. Δεν απάντησε ή απάντησε και αμέλησε να μου το πει ο Μουντές. Δεν ρώτησα όμως τον Μουντέ ποτέ.
Γινόμαστε κάθε τόσο φτωχότεροι.
Έφυγε την 1 Μαϊου 2021 από τη ζωή ο Αναστάσιος Παπαναστασάτος, ο Τάσος Παπαναστασάτος, όπως τον αποκαλούσαμε προφορικά και γραπτά. Διετέλεσε Αναπληρωτής Καθηγητής της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς, χαρισματικός δάσκαλος, ιδιαίτερα αγαπητός στους/στις φοιτητές/τριες. Βαθύς γνώστης της Κερκυραϊκής Ιστορίας και παράδοσης, διανοούμενος και άνθρωπος των γραμμάτων, υπήρξε μέλος της Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας, της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών, της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας. Δημοσίευσε άρθρα σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες.
Προσωπικά διατηρούσα μιαν αλληλογραφία. Του οφείλουμε, μεταξύ πολλών, τον Πρόλογο στον μεταθανάτιο τόμο του Μ.Ι. Δεσύλλα «Ποίηση» (επιμέλεια Νάσου Δετζώρτζη). Μ.Ι. Δεσύλλας, Μαρία Ασπιώτη, Ιάσων Δεπούντης, Γεράσιμος Χυτήρης, Τάσος Παπαναστασάτος, Λιάνα Δεσύλλα, Κωνσταντίνος Γρόλλιος, Νίκος Βεντούρας, τα πρώτα ονόματα απ’ όπου ξεπήδησε το περιοδικό «Πρόσπερος». Ο Τάσος Παπαναστασάτος διακρίθηκε για την ακεραιότητα του χαρακτήρα του.
Συνεργάστηκε και με τον «Πόρφυρα» (τεύχη 61-62, 64-65, 102, 109, 120).
Αιωνία η μνήμη του.
Ήμουν πόσο; Δέκα τέσσερα; Δέκα πέντε; Δέκα έξι; Γύρω στο 1960; Η μητέρα μου με πήρε σε μια έκθεση ζωγραφικής του θεσσαλονικιού ζωγράφου Κώστα Λούστα (1933-2014), στην Κέρκυρα, στο περιθώριο ενός περιπάτου μας. Στην Άνω Πλατεία, στην αίθουσα – για όσους θυμούνται – της Περιηγητικής Λέσχης Κερκύρας (ή Ορειβατικού Συνδέσμου;). Όταν ο ζωγράφος έμαθε ότι … μ’ αρέσει η ποίηση, πήρε ένα χαρτί, κι έγραψε: «Δημήτρη, διάβαζε τον Παπατσώνη», και μου το έδωσε. Σιγά-σιγά ανακάλυψα τον – αληθώς – αξιόλογο, πολύ σπουδαίο ποιητή Τάκη Παπατσώνη (1895-1976).
Περίπατοι με τον Σωτήρη Τριβιζά και τον εκ Θεσσαλονίκης ποιητή Σάκη Σερέφα (1986 ;). Μου έδωσε τις δύο πρώτες συλλογές του, τη «Λεζάντα για μια φωτογραφία», εκδ. Διαγωνίου, 1983 και τη «Αυτή που γλεντάει στο φως», εκδ. Διαγωνίου, 1985.
Τέλη Απριλίου 2021. Έφυγε ο ζωγράφος Τζίνος (Γιάννης) Δημητράτος (γεν. 1943). Ο αθλητής του «επί κοντώ» στα μαθητικά μας χρόνια.
Ο Τζίνος είχε φιλοτεχνήσει για την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών (Μουσείο Σολωμού):
α) μία προσωπογραφία του Διονυσίου Σολωμού σε νεαρή ηλικία, λάδι σε καμβά. Πρόκειται για εξωραϊσμένο αντίγραφο μελανογραφίας του Αναστασίου Σάρτζιντ, 1818, αρ. καταγραφής Μ.Σ. 1980.7.43, διαστάσεις 0,9Χ0,11, που φυλάσσεται στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων. Το αρχικά ασπρόμαυρο έργο (μελανογραφία), έλαβε χρώματα από τον Γιάννη (Τζίνο) Δημητράτο και δωρήθηκε από τον καλλιτέχνη στην Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
β) μια προσωπογραφία του ζακύνθιου προσολωμικού ποιητή Αντωνίου Μαρτελάου και
γ) μια προσωπογραφία του ιταλοδαλματού φίλου του Σολωμού Νικολάου Τομαζέο.
Ευφυής καλλιτέχνης, προικισμένος εκπαιδευτικός, μ’ελος παλιά της «Ιον΄λιου Πνοής» (του συλλόγου των νέων), πάλευε με τους δαίμονές του. Υπήρξε ειλικρινής φίλος της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών. Θα θυμόμαστε πάντα τον καλλιτέχνη, τον εκπαιδευτικό και τον άνθρωπο. Ο Τζίνος Δημητράτος υπήρξε σημαντικός και ανιδιοτελής καλλιτέχνης και κοινωνικός αγωνιστής, που προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην Τέχνη.
Έτος 1981 ή 1982. Τέτοια εποχή. Βλέπω τον συγγραφέα Λώρενς Ντάρελ στο Λιστόν, καθισμένον μόνο του. Ηλικιωμένος πολύ. Τον πλησιάζουμε, με τον Γιώργο Αγιοβλασίτη για «διερμηνέα» και με τον Σωτήρη Τριβιζά. Με τη συνάντηση απέκτησα και «Το κελί του Πρόσπερου» (Prosperós Cell). Έβγαλε το βιβλίο από τη τσάντα που κρατούσε ή πήγε απέναντι, στο πρακτορείο εφημερίδων και βιβλιοπωλείο Μπούρα, και το έφερε, δεν θυμάμαι καλά. Κι έγραψε μια αφιέρωση (αποδίδω): «Στον ποιητή Δημήτρη Κονιδάρη, Λώρενς Ντάρελ, υιοθετημένος κερκυραίος, 1982».
10ο Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο (30-5 / 4-5-2014).
Δημήτρης Κονιδάρης: «Ποια ήταν η ζωγράφος Βιργινία; Ένα αδιευκρίνιστο πρόσωπο στο κερκυραϊκό περιοδικό “Πρόσπερος” (1949-1954)». Υπέγραφε ως Βιργινία. Τίποτε δεν αντιλήφθηκα να έχει γραφτεί ποτέ γι’ αυτήν και για τη συνεργασία της με τον «Πρόσπερο». Δεν ξέραμε ούτε ποια ήταν, ούτε το επώνυμό της. Κανείς από τους πρωταγωνιστές του περιοδικού δεν είπε ποτέ κάτι, τουλάχιστον δημόσια. Σαν να μην υπήρξε. Με μια έρευνα, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι ήταν η Βιργινία Βασιλείου.
Ο υιός του Ιάσονα Δεπούντη, Δημήτρης Δεπούντης, έμαθε τις σκέψεις μου και από την Ελβετία όπου ζούσε μου έστειλε ψηφιακά, μαζί με τις ευχαριστίες του για τη συμβολή μου στην ανάδειξη του έργου του πατέρα του, μία φωτογραφία φακέλου γράμματος της Βιργινίας Φοίφα (Β. Φοίφα, Θεμιστοκλέους 15, Αθήναι) με παραλήπτη τον πατέρα του, σημειώνοντας ότι το γράμμα βρίσκεται μαζί με γνωστά σκίτσα της Βιργινίας από εξώφυλλα βιβλίων του Ι.Δ. σε ένα ντοσιέ που ήταν φυλαγμένο στο Μαρούσι. Το ντοσιέ φέρει τον τίτλο ΒΙΡΓΙΝΙΑ. Σε διάφορες σημειώσεις, συμπλήρωνε, αναφέρεται το επώνυμο Φοίφα, χωρίς να παρουσιάζεται κάποιο άλλο επώνυμο. Έμμεσα έλεγε ότι η Βιργινία του «Πρόσπερου» ήταν η Βιργινία Φοίφα. Του απάντησα στέλνοντάς του αρχείο με δύο σελίδες, η μία με υπογραφές της Βιργινίας όπως εμφανίζονται στον «Πρόσπερο» και η άλλη με υπογραφές της Βιργινίας Βασιλείου όπως εμφανίζονται σε ένα βιβλίο της με σχέδια. Είναι όμοιες, αυτό μου το είχε επιβεβαιώσει και ο Γιάννης Καβάσιλας.
Πάσχα (2013), ανήμερα, στην Πρέβεζα, για μια μέρα. Ήξερα ότι το σπίτι (μάλλον το δωμάτιο) όπου έμεινε ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης (Δαρδανελίων 12), διατηρούνταν τουλάχιστον μέχρι και πριν από 10 χρόνια, από την οικογένεια ή την κυρία που έμενε σ’ αυτό. Ποιος ξέρει με τι είδους θυσίες. Ήταν και επισκέψιμο, παλαιότερα. Σκεφτόμενος αν συνέτρεξε ποτέ το Υπουργείο Πολιτισμού ή οι σχετικοί φορείς για τη διατήρηση του χώρου και των πραγμάτων του ποιητή (ίσως κι ένα μικρό μουσείο θα μπορούσε να γίνει), είτε ζητήθηκε είτε δεν ζητήθηκε, πέρασα από εκεί, αλλά δεν μπόρεσα να ανεβώ. Είχα μπει πάντως κάποια χρόνια πιο πριν. Περιορίστηκα αυτή τη φορά σε μια εξωτερική φωτογραφία. Τουλάχιστον, ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Πρέβεζα» είχε αναρτήσει μια πινακίδα.
1992, 6 Μαΐου, η γερμανίδα ηθοποιός του κινηματογράφου Μάρλεν Ντίντριχ εγκατέλειψε τα εγκόσμια. Είχε καθιερώσει τον τύπο της μοιραίας γυναίκας και υπήρξε το ίνδαλμα εκατομμυρίων γυναικών. Ίνδαλμα επίσης, και του ποιητή Σταύρου Βαβούρη, μαζί με την τραγουδίστρια Μίλβα, την Μπέτυ Ντέιβις και μερικές άλλες.
Κώστας Παπαγεωργίου (1945-3.5.2021)
Σωτήριο έτος 1982 ή 1983, τέτοιες ή λίγο πιο προχωρημένες μέρες, στην ταβέρνα του Τρύπα, ή στην ταβέρνα Τρύπα (Κέρκυρα). Μια παρέα σε μια κερκυραϊκή ταβέρνα με μεγάλη φήμη. Ο Ορέστης Αλεξάκης, ο Περικλής Παγκράτης, ο Δημήτρης Κονιδάρης κι ο Σωτήρης Τριβιζάς… Επίκεντρο ο Κώστας Παπαγεωργίου. Εκεί μιλήσαμε για το περιοδικό «Γράμματα και Τέχνες», το ήξερα ήδη διότι σε κάποιο τεύχος του 1981 ο Αλέξης Ζήρας είχε γράψει κάτι για τη συλλογή μου «Οι συζητητές». Εκεί μου έδωσε ο Κώστας Παπαγεωργίου και τις συλλογές του «Ιχνογραφία» και «Το σκοτωμένο αίμα», κι έγραψα αργότερα κάτι για «Το σκοτωμένο αίμα» στον «Πόρφυρα» τεύχος 19, 1983. Έκτοτε δεν τον είδα ξανά, ήταν όμως παραλήπτης του περιοδικού μας. Να είναι ελαφρύ το χώμα του.
Εξαιρετική και εγκάρδια βραδιά (3-5-2019) στο εσωτερικό περιστύλιο του Μουσείου Ασιατική Τέχνης (παλάτι). Παρουσίασα το ανθολόγιο «Ποιητική Αδεία» του Κύκλου Ελλήνων Λογοτεχνών Δικαστών, με παράλληλες ανακοινώσεις για τον Σολωμό, με αναγνώσεις και με χορωδία. Σύμπραξη του Κύκλου Ελλήνων Λογοτεχνών Δικαστών, του Δικηγορικού Συλλόγου Κερκύρας και της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών, με την υποστήριξη του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης και της Χορωδίας Φαιάκων Κέρκυρας. Διαβάστηκαν από δικαστές, πλην δικών τους ποιημάτων, ποιήματα «σολωμικά» του Νάσου Βαγενά, της Γιώτας Αργυροπούλου, του Δημήτρη Κοσμόπουλου και του Βαγγέλη Κάσσου.
Μιχαήλ Μήτρας (1944 / 6-3-2019), ο ποιητής που είχε εμπνευστεί την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης (21 Μαρτίου). Συνεργάστηκε και στον «Πόρφυρα», τχ. 10 (1982). Είχαμε κάνει και κάποιους περιπάτους, στην Κέρκυρα. Πόσα χρόνια από τότε…
Τίνυ Μαυροπούλου [Μαρτίνι], (1939 – 29 Απριλίου 2015):
Πριν από χρόνια, η Τίνυ Μαυροπούλου μου είχε τηλεφωνήσει από την Αθήνα για να μου αναγγείλει τον θάνατο του ποιητή Ματθαίου Μουντέ. Η Τίνυ Μαυροπούλου [Μαρτίνι] (1939 – 29 Απριλίου 2015) άφησε σ’ αυτό τον κόσμο τέσσερα πεζογραφικά βιβλία και μία ποιητική συλλογή.
Άνθρωπος με έντονο το κερκυραϊκό ταμπεραμέντο, έζησε τη ζωή της με αντισυμβατικό τρόπο και πάθος.
Ο Μάνος Κοντολέων είχε συνεργαστεί με τον «Πόρφυρα», τεύχη 34 (1986), 40 (1987), 41-42 (1987), 43 (1987), 44 (1988), 45 (1988), 46 (1988), 48 (1989), 49 (1989), 52 (1990), 53 (1990), 54 (1990), 56 (1991), 59 (1991), 60 (1992). Θυμάμαι να καθόμαστε στα χόρτα της Άνω Πλατείας, βράδυ. Ο Μάνος, νομίζω και η Κώστια, και ο Περικλής Παγκράτης, ίσως κι άλλοι…
Νοσταλγικό ένα ποίημα του Ιάσονα Δεπούντη για τα κορίτσια της φιλολογικής μας συντροφιάς… οι μέρες που περιγράφει ο ποιητής επιστρέφουν ξανά στην μνήμη…
ΘΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ, 2
(…) είχαν ονόματα: Eveline, Molly
Hillary, Μαρία, Μηλιά, Αγγελική, Νέλλα, Μαυρέττα,
Λίνα, Βιβή, Τασία, Κατερίνα, ροές της θάλασσας
Ωκεανίς, Ηώς και Χρησηίς. Ίδιο με πλώρη πέρα στο
χρόνο το ανάκτορό της, περίμενε η Κίρκη, θύματά της τ’
αρσενικά της πολυπολιτισμικής μας πόλης […]
Όπως θυμάμαι, τα ονόματα στο ποίημα: Μαρία [Μαρτζούκου], Μηλιά [Παγκράτη], Αγγελική [Δένδια ή Βλάχου], Νέλλα [Πανταζή], Μαυρέττα [Κονιδάρη], Λίνα [Σουέρεφ], Βιβή [Τρύφωνα], Τασία [Μαρτίνου], Κατερίνα [?]
Νικήτας Λυμπερόπουλος (1919-2009). Γεννήθηκε στην Κόνιτσα. Δικηγόρος και ακολούθως συμβολαιογράφος και υποθηκοφύλακας Κόνιστας. Έπαιζε θαυμάσια βιολί, συμμετείχε σε διάφορες ορχήστρες ερασιτεχνικές, μιλούσε γαλλικά, ήταν δεινός σκακιστής. Κατά τη διάρκεια της κατοχής έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση (ΕΑΜ). Το 1953 διορίστηκε συμβολαιογράφος στην Κέρκυρα, όπου έζησε μέχρι τον θάνατό του. Κάναμε αρκετή παρέα. Εξέδωσε τρία αξιόλογα αφηγήματα, για τα οποία δεν μίλησε σχεδόν ποτέ. Μου τα έδωσε. Το «Η καμπάνα του Άη Νικόλα», το «Αναδρομές και ετεροχρονισμοί» (εκδ. Δωδώνη, 1988), μέσα στο οποίο ενσωμάτωσε και το πρώτο βιβλίο με κάποιες αλλαγές, και το «Επιστροφή στο σπίτι» (εκδ. Δωδώνη, 1990).
Ο εικαστικός καλλιτέχνης Διονύσης Πάλμας είχε προσφέρει στο Μουσείο Σολωμού της Κέρκυρας το γύψινο πρόπλασμα της προτομής του Διονυσίου Σολωμού, η οποία βρίσκεται στο Μεσολόγγι, στην είσοδο του Κήπου των Ηρώων (2006), καθώς και δύο πίνακες, με τον Σολωμό σε νεαρή και ώριμη ηλικία. Ωστόσο, κατά τη μεταφορά από την Αθήνα, κτυπήθηκε ο αριστερός καρπός του ποιητή και χρειαζόταν αποκατάσταση. Την αποκατάσταση ανέλαβε ο κερκυραίος εικαστικός Γιώργος Μέγκουλας, ο οποίος έφερε (2014) στο Μουσείο Σολωμού το έργο αρτιμελές. Ευχαριστίες και στους δύο.
Υπήρξε κάποτε ένας ποιητής, ο Σωτήρης Ηρ. Παλαιολόγος. Έζησε μόνο από το 1926 έως το 1948. Δεν είδε ποτέ κάτι δικό του δημοσιευμένο. Η ζωή του ήταν τραγική. Φρόντισε αργότερα η αδελφή του Μαρία Παλαιολόγου-Σκλήρη τη δουλειά του κι εξέδωσε νομίζω τρία βιβλία του, με δική της επιμέλεια, που μου τα είχε στείλει. Πολλή δουλειά. Ο τόμος Πεζοτράγουδα και ποιήματα προλογίζεται από τον Άρη Μπερλή. Είχαμε συμπεριλάβει κάποτε στον Πόρφυρα στίχους του Σωτήρη Παλαιολόγου στη σελίδα «Αιχμές του λόγου». Το 2019, 16 Μαΐου, πληροφορήθηκα τηλεφωνικά από κάποιον κύριο ότι η Μαρία Σκλήρη δεν είναι πια εν ζωή και να μη της στέλνω τον Πόρφυρα. Εκτίμησα βαθύτατα αυτή την ενημέρωση. Ας είναι ελαφρύ…
Τον Αύγουστο 2015 είχαμε εντοιχίσει (η Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών), παρουσία του δρ. Δημητρίου Δεπούντη, αναμνηστική πινακίδα στο σπίτι όπου διέμενε κατά τα τελευταία χρόνια και εργάστηκε ο ποιητής Ιάσων Δεπούντης (1917-2008), επί της οδού Υπαπαντής 21 (είκοσι-τριάντα βήματα παρακάτω από το Μουσείο Σολωμού).
ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
ΕΖΗΣΕ ΚΑΙ ΕΓΡΑΨΕ
Ο ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ
ΙΑΣΩΝ ΔΕΠΟΥΝΤΗΣ
(1919 – 2008)
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
Τετάρτη, 24/5/2017. Μια υπέροχη, ζεστή βραδιά στο Μουσείο Σολωμού της Κέρκυρας, κοντά στη σκιά της αγαπημένης Σοφίας Μηλιώτη (1959-2014). Συζητήσαμε γι’ αυτήν και προσεγγίσαμε τη μεταθανάτια έκδοση της διατριβής της Η επίδραση της διδασκαλίας του νεοπλατωνισμού στη νεοελληνική λογοτεχνία, η οποία λόγω του θανάτου της δεν πρόλαβε να λάβει την τυπική πανεπιστημιακή έγκριση. Μίλησαν οι, Γιώργος Τσατήρης, «Η ιστορία ενός βιβλίου», Νάσος Μαρτίνος, «Νεοπλατωνισμός, η συγκεχυμένη συνέχεια», Δημήτρης Κονιδάρης «Σοφία Μηλιώτη, από τον Διαφωτισμό στον νεοπλατωνισμό και τον ρομαντισμό», και Περικλής Παγκράτης. «Ο νεοπλατωνισμός και ο «Κρητικός» του Σολωμού».
Ένα ποίημα, το ποίημα «Ρέκβιεμ» για τον Μάκη Λαχανά, κι ένα ποίημα με προμετωπίδα δύο στίχους του Μάκη Λαχανά, στη νέα συλλογή Καλημέρα (εκδ. Γαβριηλίδης) του Κώστα Λάνταβου, με άγγιξαν κ α ι συναισθηματικά. Γιατί τον Μάκη Λαχανά, ψυχίατρο και συγγραφέα, τον ζήσαμε τα τελευταία χρόνια στην Κέρκυρα, κι ίσως εγώ περισσότερο. Λίγο καιρό προτού εγκαταλείψει τα εγκόσμια, τον βοηθούσα να πάει στο Ιατρείο Κερκύρας για μιαν ένεση. Εκεί ήθελε να κάνει μόνος του την ένεση, φώναζε άγρια «είμαι γιατρός», αλλά δεν του επέτρεπαν, άλλωστε ήταν πολύ καταβεβλημένος και ηλικιωμένος. Σπουδαίος συγγραφέας. Μου είχε κάνει την τιμή να επιμεληθώ, μαζί με την Νέλλα Πανταζή, το προτελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα Φαίδρα, εκδ. Σπαρμός, Κέρκυρα 2008. Είχε φύγει στις 15 Μαϊου 2010.
Το περιοδικό «καρυοθραύστις» συμμετέχει με ποιητικά δρώμενα σε δύο παράλληλες εικαστικές εκθέσεις, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο του 2021 (ή τον Σεπτέμβρη, αν δεν το επιτρέψουν τα επιδημιολογικά δεδομένα) στους σιδηροδρομικούς σταθμούς Μεσονησίου Φλώρινας και Αμυνταίου, υπό την εποπτεία των εικαστικών Χάρη Κοντοσφύρη (Καθηγητής Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας) και Γλύκας Διονυσοπούλου (Υποψ. Διδάκτωρ Σχολής Καλών Τεχνών Φλώρινας). Οι εικαστικές εκθέσεις εντάσσονται σε μια σειρά πολιτιστικών δράσεων σε εννέα πόλεις-σταθμούς της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου, οι οποίες οργανώνονται από την εταιρεία πολιτισμού «Δρεζίνα».
Τα ποιήματα που έχουν αποσταλεί, με θέμα το ταξίδι (μεταξύ αυτών και δικό μου) θα απαγγελθούν από ηθοποιούς, οι απαγγελίες θα αναρτηθούν στο YouTube και Podcast κανάλι του περιοδικού και θα αποτελέσουν τμήματα μιας ηχητικής εγκατάστασης εντός των σταθμών.
Φοιτητής, γύρω στο 1965, πήγα και σε μια διάλεξη του Τάκη Παπατσώνη, με πήρε δηλαδή ο ποιητής Ματθαίος Μουντές, κάπου στα Εξάρχεια. Του έσφιξα και το χέρι, λέγοντάς του ότι τον διαβάζω – και ήταν αλήθεια. Με κοίταξε λιγάκι χαμογελαστός, σαν να μη με πίστεψε, κι είπε ένα απλό «ευχαριστώ».
Πέθανε 10-11 χρόνια αργότερα, Ιούλιο 1976.
Δημοσιεύτηκε (1.11.2015) στο διαδικτυακό περιοδικό Ηδύφωνο (και ένθετο στη Σημερινή της Λευκωσίας), στα πλαίσια αφιερώματος για τον ποιητή Σταύρο Βαβούρη. Βάζω παρακάτω μια επιγραμματική διασκευή του κειμένου μου:
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΒΑΒΟΥΡΗ
Του Δημήτρη Κονιδάρη
Σωτήριο έτος 1980, άρχισε να κυκλοφορεί ο Πόρφυρας, το κερκυραϊκό λογοτεχνικό περιοδικό, που δεν περιχαρακώθηκε ως στενά τοπικό, περιφερειακό περιοδικό. Ήδη το περιοδικό πήγαινε στον Σταύρο Βαβούρη, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου 50, αν δεν με απατά η μνήμη. Στο τεύχος Νο 8 (Οκτώβρης 1981) δημοσιεύεται το ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού «Χαιρετισμός». Είχε γραφτεί για το ποίημα του Σταύρου Βαβούρη «Στον αστερισμό των εγκλίσεων και των χρόνων του ρήματος “Έρχομαι”» (1981). Το ποίημα του Κατσαρού μας το είχε στείλει ο ίδιος ο Σταύρος Βαβούρης, φροντίδα του Σωτήρη Τριβιζά.
Κρατώ την εντύπωση ότι συνεχώς αισθανόταν παραμερισμένος, απομονωμένος από τους ομοτέχνους του, από περιοδικά κι εφημερίδες, ότι αισθανόταν πως δεν ήταν επιθυμητός στις λογοτεχνικές «παρέες» ή ήταν επιθυμητός μόνο όταν επρόκειτο να τον πληγώσουν, να τον προσβάλουν.
Ο Σταύρος Βαβούρης ήρθε στην Κέρκυρα το καλοκαίρι του 1984, αν θυμάμαι σωστά. Προηγουμένως, μας είχε ζητήσει τηλεφωνικά να του βρούμε ένα μικρό ξενοδοχείο δίπλα σε θάλασσα. Του βρήκαμε. Ήταν το μικρό ξενοδοχείο «Αλαμάνος» (αργότερα άλλαξε ονομασία), στις Αλυκές του χωριού Ποταμός, αρκετά κοντά στην πόλη. Σε μια-δυο μέρες κλείσαμε ραντεβού και τον επισκεφτήκαμε, οι τρεις της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού, ο ηλικιωμένος φίλος Πετράκης και η σύζυγος του Περικλή Παγκράτη, η Μηλιά. Να τον δούμε, να συζητήσουμε, να μου δώσει και μια συνέντευξη για να μεταδοθεί από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Κερκύρας (παράρτημα της ΕΡΤ), όπου τότε είχα μια 15/νθήμερη εκπομπή για τα γράμματα. Ήταν μεσημέρι. Καθόταν στον εξώστη. Μόλις μας είδε, προτού καν καλά-καλά χαιρετηθούμε, μας παραπονέθηκε, κάπως έτσι:
«Παιδιά, σας ζήτησα ένα ξενοδοχείο δίπλα στη θάλασσα, γιατί μόνο όταν κολυμπώ αισθάνομαι ελεύθερος. Την αγαπώ τη θάλασσα. Εδώ που με φέρατε, περπατώ 100 μέτρα στα ρηχά νερά, μέχρι τους αστραγάλους μου, ρηχά νερά με άμμο, για να βρω κατάλληλα νερά και να αφεθώ. Κι έτσι, αναγκάζομαι να παίρνω μαζί μου και το μπαστούνι μέσα στη θάλασσα. Αυτό δεν ακούστηκε ποτέ».
Είναι γνωστή η αναπηρία του Σταύρου Βαβούρη, το φοβερά δύσκολο περπάτημά του.
Κατόπι συζητήσαμε, μας διάβασε ποιήματά του και τα μαγνητοφωνήσαμε, θυμάμαι το «Συμπέρασμα», από τα “Carmina profana”. Το αναζητώ και παραθέτω ένα απόσπασμα:
[…]
Πού ξέρουμε όλοι μας, τι ξέρουμε
γι’ αυτή
Αυτή τη δύναμη κει Πάνω,
που δεν τη μαλακώνει ο πόνος μας
που διαφεύγει μες απ’ τις κινήσεις μας
που τις προετοιμάζει
που πάντοτε την έκανε θηρίο η ευτυχία μου
κι έχει επιβάλει σα μονάχο
προορισμό μου
μια ατέρμονη θητεία μου
στο χρέος και στο δάκρυ.
Μας μίλησε για τα ινδάλματά του, για την Μπέτι Ντέιβις, το ιερό τέρας του αμερικάνικου κινηματογράφου, και την Μάρλεν Ντίντριχ, τη γερμανίδα ηθοποιό. Θα ήθελε να ήταν κι εκείνος ηθοποιός. Ελήφθη και η συνέντευξη, σε μικρό μαγνητοφωνάκι, κασετοφωνάκι, μεγέθους πακέτου τσιγάρων, η οποία όμως δεν μεταδόθηκε γιατί δεν γράφτηκε καθαρά.
Τον είδαμε μέχρι να φύγει από την Κέρκυρα κι άλλες φορές. Πήγαμε σε διάφορες τοποθεσίες. Τον θυμάμαι με τρία-τέσσερα μεγάλα περιδέραια περασμένα στον λαιμό του, με τα πολύχρωμα πουκάμισά του, με τις χειρονομίες και τη δυνατή ιδιότυπη φωνή του, να μας κοιτάζουν οι αγρότες…
Μας έστελνε κατά τα επόμενα χρόνια κάθε νέο βιβλίο του. Κάποτε αποσύρθηκε από το προσκήνιο, τον χάσαμε κι εμείς, μέχρι που μάθαμε ότι έφυγε αρχές Νοεμβρίου 2008.
Παρ’ όλο που ο Σταύρος Βαβούρης ήταν δύσκολος ως άνθρωπος, νομίζω ότι κατά βάθος ήταν άδολος, και ευάλωτος. Ένας άδολος αλλά και θυμωμένος άνθρωπος. Είχε αντιδράσει ή αντιδρούσε κι όταν τον αποκαλούσαν ποιητή του αποκλίνοντος ερωτισμού. Ο Σταύρος Βαβούρης άγγιξε τα όρια του τραγικού, τόσο με τη ζωή του όσο και με την ποίησή του. Τον βασάνισε το βαθύ αίσθημα του ανεκπλήρωτου, σε όλες τις μορφές του, πείσμωσε και αντιστάθηκε. Κλείστηκε στην αναπηρία του και με την πάροδο των ετών στα γηρατειά του, χωρίς έστω την πλάγια καβαφική ονειροπόληση, αλλά πάντα με υπερηφάνεια για την ποίησή του, η οποία είναι πράγματι σημαντική.
Διατηρώ συγκινητική ανάμνηση από τον συγγραφέα Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη (γεν. 17 Οκτωβρίου 1908). Ήταν 15 Αυγούστου 1984 (ή 1985), όταν μου τηλεφωνεί, 75/ντάρης πια (ήδη είχε συνεργαστεί με τον νεαρό Πόρφυρα) και μου λέει ότι ήταν στην Κέρκυρα με τη σύζυγό του κι ότι κάποιο λάθος είχε γίνει στην κράτηση του ξενοδοχείου και δεν μπορούσε να βρει άλλο ξενοδοχείο (15 Αυγούστου η Κέρκυρα βουλιάζει από κόσμο). Ζήτησε μήπως γνωρίζω κάποιο ξενοδοχείο κ.λπ. να τον εξυπηρετήσω, ειδ’ άλλως να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη. Ήταν αυτονόητο να του πω αμέσως ότι θα τον φιλοξενήσω με τη γυναίκα του στο μικρό σπίτι που μέναμε. Τον φιλοξένησα 4 μέρες και επισκεφτήκαμε σχεδόν όλα τα μοναστήρια του νησιού κι όλα τα μεζεδάδικα της πόλης. Την τελευταία μέρα που θα έφευγαν, το ζευγάρι θα έμενε λίγο στο σπίτι χωρίς εμένα και θα έφευγε προτού επιστρέψω. Χαιρετηθήκαμε, και με ρώτησε ποιο είναι το κρεβάτι της (μικρής) κόρης και ποιο του (μικρού) γιου. Όταν επέστρεψα, υπήρχαν πάνω στα κρεβάτια των παιδιών μια σειρά από παιχνιδάκια, κοριτσίστικα για την κόρη, αγορίστικα για τον γιο.
Από την Μάρη Θεοδοσοπούλου, που έφυγε (2016). Δεν είχα προσωπική γνωριμία. Δεν την είχα ευχαριστήσει για το κείμενο αυτό και για το ότι με αποκάλεσε … υπερδραστήριο μηχανοδηγό.
[Αναφέρεται στο τεύχος του Πόρφυρα Νο 156-157 – 2015].
[«δυτικός άνεμος» / σκέψη, συγγραφείς και βιβλία, λογοτεχνία. Friday, September 2, 2016 – Posted by ΝίκοςΛαγκαδινός – http://dytikosanemos.blogspot.gr/2015/12/blog-post.html ]
«Η συνεχιζόμενη έκδοση ενός λογοτεχνικού περιοδικού σ’ αυτούς τους χαλεπούς καιρούς είναι ένα θαύμα. Η εμφάνιση ενός καινούργιου τεύχους είναι ένα γεγονός. Μιλώ για το τριμηνιαίο περιοδικό ΠΟΡΦΥΡΑΣ που εκδίδεται στην Κέρκυρα από μια παρέα ρομαντικών ανθρώπων που αγαπούν τα Γράμματα και τον τόπο τους. Ο Περικλής Παγκράτης, ο Θεοτόκης Ζερβός, ο Νάσος Μαρτίνος, ο Σωτήρης Τριβιζάς και ο υπερδραστήριος μηχανοδηγός Δημήτρης Κονιδάρης.
Το τεύχος που κυκλοφορεί έχει εξαιρετικά κείμενα, επιμελημένα, σοβαρά, που δίνουν την ευκαιρία στον αναγνώστη να κρατάει την επαφή του με τη λογοτεχνία μας. […]»
Στον τόμο του Περικλή Παγκράτη, της σειράς Δημοσιεύματα Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών (σελ. 300) συγκεντρώνεται μια σειρά δοκιμίων, που αναφέρονται σε περιστάσεις και πρόσωπα της μεταπολεμικής πνευματικής Κέρκυρας. Εργασίες τεσσάρων δεκαετιών. Έργο εξωφύλλου του Άγγελου Γερακάρη. («Η επανεκκίνηση / Πτυχές της μεταπολεμικής πνευματικής Κέρκυρας», Κέρκυρα 2020).
Α) Δοκίμια για περιστάσεις ή για περισσότερα από ένα πρόσωπα. (Για μια ανθολογία κερκυραίων ποιητών – Πολεμικές εμπειρίες – Μαβίλης – Σικελιανός – Κυπριακός αγώνας – Μουσείο Σολωμού – «Δελτίον Αναγνωστικής Εταιρίας Κερκύρας» – Περιοδικό «Πόρφυρας», κ.ά.).
Κι ένα παράρτημα με συζητήσεις για τρεις κερκυραίους ποιητές. (Ιωάννης Σαρακηνός – Μ.Ι. Δεσύλλας – Ορέστης Αλεξάκης).
Μίκης Θεοδωράκης, 29 Ιουλ. 1925 –– 2 Σεπτ. 2021.
Υποκλινόμαστε στον τελευταίο έλληνα ημίθεο. Θρηνεί η χώρα και ο κόσμος για ένα από τα προικισμένα, ιδιοφυή εκείνα πλάσματα που τα θαυμάζει κανείς άνευ όρων. Αναπαύσου εν ειρήνη, Μίκη.
Ο Στέφανος Σγούρος (1924 – 30 / 8 / 2017) δεν υπήρξε μόνο σημαντικός ζωγράφος. Υπήρξε και δόκιμος ποιητής, και δοκιμιογράφος. Είχε εκδώσει το 1960, νεότατος, την ποιητική συλλογή Τα Τραγούδια της Μοναξιάς, εκδ. Βιβλιοεμπορική. Ύστερα τον συνεπήρε αποκλειστικά η ζωγραφική. Αργότερα εξέδωσε Το Τραγούδι του Πολέμου (image-το Καταφύγιο, Κέρκυρα 2014).
Από τη βιβλιοθήκη του πατέρα μου έχω τη συλλογή του:
«Θυμάμαι πως φθινόπωρο πρωτόειπα το τραγούδι σου. /
Την πλάση την αγκάλιαζαν ρωμαντικές βραδυές /
κι’ όμως φαινόταν πως το παν σιγά σιγά ξεψύχαγε /
και κλαίγαν οι καρδιές. […]»
Μάλλον, φίλε, δεν γνωρίζεις το όνομα. Η ποιήτρια Μαριέττα Καβάσιλα-Σκιαδοπούλου, αδελφή του σπουδαίου Γιάννη Καβάσιλα. Είχα γνωρίσει τη Μαριέττα απολύτως συμπτωματικά, αγνοούσα μέχρι τότε την ύπαρξή της και την ποίησή της. Τα φυλλάδιά της δεν κυκλοφορούσαν, και γενικά δεν θορυβούσε. Η Μαριέττα Σκιαδοπούλου είχε τιμηθεί από τον κερκυραίο ποιητή και ανθολόγο Τάσο Κόρφη μ’ ένα ποίημά της σε κάποιο τεύχος της ετήσιας ανθολογίας του Φωνές. Εκείνο που σκεφτόμουν πάντα είναι ότι μερικά από τα ποιήματα της Μαριέττας Σκιαδοπούλου, θα μπορούσαν να έχουν τη θέση τους σε ανθολογίες σχολαστικών ανθολόγων.
«Σε ικετεύω Πανάγαθε /
φύλαγε τα τζιτζίκια και τ’ αηδόνια /
για να ομορφαίνουν οι μέρες και οι νύχτες, /
φύλαγέ μας από την ύπουλη σκέψη που εξοντώνει /
τα καναρίνια και τους κορυδαλλούς, /
τα σπουργίτια και τους κοκκινολαίμηδες, /
το ρούβελα και το τρυποκάρυδο, /
τις μικρές πυγολαμπίδες /
που σπιθίζουν τις νύχτες του Μάη, /
τους γρύλλους του καλοκαιριού /
που στοιχειώνουν τις τηλιές, /
φύλαγέ μας. /
Να υπάρχει τουλάχιστο /
ξημέρωμα στον κόσμο για τα μικρά έντομα /
που είμαστε».
31 Αυγούστου 2015, στο «παρατηρητήριο» (καφέ Μίκυ, λεωφόρος Αλεξάνδρας). Ήλθε κι ο συγγραφέας Βαγγέλης Σ. Ζαφειράτης (από τους Αγίους Σαράντα, Αλβανία). Οικονομολόγος και δημοσιογράφος ελληνόφωνων αλβανικών εφημερίδων.
Το βήμα της στο πεζοδρόμιο /
είναι κι αυτό μια μουσική. /
Μια μελωδία που την περιμένω…
Από την ποιητική συλλογή του Σγουρός βασιλικός, εκδ. του Φοίνικα, Αθήνα, 2011. Στις άλλες καρέκλες, η Ναταλία Καποδίστρια, ηθοποιός, εξ αίματος συγγενής του Ιωάννη Καποδίστρια (εκ πλαγίου) και ο Ευριπίδης Κλεόπας.
Περπατώντας με τον ποιητή Σπύρο Κατσίμη για το Μουσείο Σολωμού (2016), τα βήματα μας έφεραν από το Καμπιέλο. Και σταματήσαμε κάτω από το σπίτι του Αλέξανδρου Αηδώνη, για να φωτογραφήσουμε το εξώφυλλο του βιβλίου του, που κρέμεται σαν γιγαντιαία αφίσα. Ο λόγος, για την ποιητική συλλογή του φίλου Αλέξανδρου Αηδώνη «54 ποιήματα για την ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ», εκδ. Οδός Πανός, 2015. Περιλαμβάνεται ένα μικρό μου ποίημα ως προμετωπίδα στο ποίημά του «Άτυπη συμφωνία».
Απογευματάκι προχωρημένο (2016), στο «παρατηρητήριο», με τον φίλο ποιητή Γεράσιμο Ρομποτή (γιο του ποιητή Τάσου Κόρφη, κατά κόσμον του αντιναύαρχου Αναστάσιου Ρομποτή). Και περνά απέναντι βιαστικός ο Ευριπίδης Κλεόπας, και τον φωνάζουμε – Έλα να πιεις καφέ και να φωτογραφηθούμε. Πάντως, καφέ δεν ήπιε, βιαζόταν.
Σαββατο μεσημέρι (2016). Με τον ποιητή Σπύρο Κατσίμη και τον πεζογράφο Λουκιανό Ζαμίτ. Στην παραδοσιακή ταβέρνα (εστιατόριο) του Ρουβά, στην Κέρκυρα. Όχι … του Σάκη Ρουβά. Με παστίτσιο και εξαιρετική κερκυραϊκή μπύρα.
Η Ελευθερία Σαπουντζή γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα και έφυγε από τη ζωή τον Σεπτέμβρη του 2000, σε ηλικία 29 ετών. Σε ηλικία 17 ετών δημοσίευσε ποιήματά της στο περιοδικό Περίπλους (19, 1988). Την είχα γνωρίσει από την Γλυκερία Μπασδέκη, στην Κέρκυρα. Ένα καλοκαιρινό βράδυ στο Λιστόν. Ήταν εξαιρετικής ομορφιάς και συμπεριφοράς. Ως ηθοποιός συμμετείχε σε αρκετές κλασικές παραστάσεις. Το 1993 εκδόθηκε η ποιητική της συλλογή Κλινήρης Δευτέρα από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Η δισεγγονή κυρία Αγγελική (Πολίτη) διαμένει στο σπίτι του ποιητή στο χωριό Στρογγυλή. Η ετέρα δισεγγονή, η κυρία Σταθούλα Μαρκορά (Πέτρου), διαμένει στο σπίτι του ποιητή στην πόλη της Κέρκυρας.
Η επαφή ξεκίνησε όταν η κ. Σταθούλα Μαρκορά μου είχε ανοίξει συρτάρια και μου έδειξε φακέλους, επιστολές, φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα, ανέκδοτα χειρόγραφα του Γρηγορίου Ξενόπουλου και κιτρινισμένες σελίδες που χαράχθηκαν από τις πένες του Ιωάννη Πολέμη, του Αργύρη Εφταλιώτη, του Γεώργιου Δροσίνη, του Κώστα Κρυστάλλη, του Εμμανουήλ Ροΐδη, του Ιωάννη Γρυπάρη και τόσων άλλων πνευματικών ανδρών εκείνης της εποχής. Έτσι, η ζωή του Γεράσιμου Μαρκορά ξεπετάχθηκε για μένα από τη σιωπή ακριβώς έναν αιώνα μετά τον θάνατό του. Δεν κρύβω ότι προσπάθησα να εντοπίσω …. Ανδρέα Κάλβο σε κάποια από τις πάρα πολλές φωτογραφίες της εποχής, αλλά δεν τα κατάφερα.
Πολλά βιβλία μεταφέρονται σε παλαιο-βιβλιοπωλεία, συνήθως από συγγενείς μετά τον θάνατο του παραλήπτη. Δεκτό. Τα βιβλία απαιτούν χώρους και ανθρώπους που ενδιαφέρονται, το λέει αυτό ένας άρρωστος βιβλιόφιλος (δηλ. εγώ). Ή τουλάχιστον ανθρώπους που ενδιαφέρονται για συγκεκριμένους συγγραφείς, όχι για όλους. Τουλάχιστον στα παλαιο-βιβλιοπωλεία δεν χάνονται τα βιβλία. Κάποια στιγμή πιθανώς θα ξαναπάνε σε καλά χέρια. Συνήθως έχουν και τις σχετικές αφιερώσεις. Σ’ ένα κατάστημα στη Θεσσαλονίκη (Χρήστος και Νέστωρ Χ. Καββαδάς, Μπακατσέλου 9 και Ιουστινιανού, 54631 Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310253200) εντόπισε διαδικτυακά δύο πλακέτες μου, το Ο ήλιος χαμηλώνει και το Οι συζητητές. Ο κατάλογος (του 2012) γράφει: «με αφιέρωση». Ίσως να έχουν και κάποια μικρή συλλεκτική αξία, όχι από το όνομα του συγγραφέα. Υπάρχει και ο Πόρφυρας, του 1984 και νεότερα τεύχη. Πλήρεις κατάλογοι κhttp://old-books.gr/catalog/index.html?cid=21&start=2160
Αναστάσιος Ρομποτής (1929-1994). Αντιναύαρχος, αρχηγός του στόλου, αποστρατεύτηκε το 1982. (Γιος του συνθέτη Γεράσιμου Ρομποτή και πατέρας του ποιητή Γεράσιμου Ρομποτή). Μπήκε, όπως είχαμε μάθει, σε νοσοκομείο για εξετάσεις περίπου ρουτίνας και δεν βγήκε. Ήταν 65 ετών. Πίναμε συχνά καφέδες στο Λιστόν τα καλοκαίρια.
Ερωτόκριτος Μωραΐτης (1951-23 Αυγούστου 2021).
Τον Μάιο του 2021 ο εκπαιδευτικός και ποιητής Ερωτόκριτος Μωραΐτης μας είχε στείλει για τον Πόρφυρα Νο 175-176 (Απρίλης-Σεπτέμβρης 2021) την εργασία του «Γλώσσα και επανάσταση στην ποίηση του Γιάννη Δάλλα». Του είχαμε ζητήσει επειγόντως μια συνεργασία για τις σελίδες τού τεύχους για τον Δάλλα, καθώς η διατριβή του «Η ιστορία ως τελετουργία» αναφερόταν στον εν λόγω ποιητή. Πληροφορηθήκαμε ότι έφυγε από τη ζωή σε νοσοκομείο της Ουαλίας. Δεν πρόλαβε να ιδεί το τεύχος.
Αυγούστου 23, 2014. Ήταν μια θαυμάσια βραδιά στο Ενεργό Κέντρο Πολιτισμού Βιβλίων και Τεχνών (εκδόσεις ΑΛ.ΔΕ.). Με «τσίμπησαν» απροετοίμαστο να πω και δυο λόγια. Ο Δημοσθένης Δαββέτας διάβασε ποίησή του κι ακούσαμε τραγούδια του Θεοδωράκη και του Χατζηδάκη από την εξαιρετική Φιόρη Μεταλληνού και τον Νίκο Θεοδωράκη. Επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι κατά την ταπεινή μου άποψη η αστροφυσικός Φιόρη είναι από τις ωραιότερες σύγχρονες φωνές.
ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΑΣ
Ο Γιάννης Καβάσιλας, κατά κόσμον οικονομολόγος και γνωστός ως ζωγράφος, είχε φύγει απ’ αυτό τον μάταιο κόσμο στις 12 Αυγούστου 2012. (γεν. 1927). Πριν λίγες μέρες είχαμε μιλήσει στο τηλέφωνο, ουσιαστικά δεν μπορούσε να μιλήσει. Ήταν το «απόκτημα» του «Πόρφυρα». Τον είχαμε πείσει να δημοσιεύσει κάτι από τα αριστουργήματα που έγραφε σε βαθιά πλέον ηλικία. Φροντίσαμε και την έκδοση τριών βιβλίων του, όλα στις εκδόσεις Έψιλον του Ευριπίδη Κλεόπα:
α) Του εύγλωττου ως προς τον τίτλο «Συνωστισμός και άλλα τινά…» (διηγήματα), 2009, ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η σύγχρονη, τοπική και πανελλήνια διηγηματογραφία,
β) της συλλογής «Δοκίμια λογοτεχνίας», 2010, και
γ) της συλλογής «Ανάλεκτα» (2011).
«Δημήτρη», έλεγε με τον χαρακτηριστικό αυτοσαρκασμό του, πρέπει να με γράψει το βιβλίο Γκίνες: «Ο Γιάννης Καβάσιλας εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο σε ηλικία 80 ετών».
Το 2012 δεν τον άφησε να βγάλει το τέταρτο βιβλίο του, πεζογραφία. Και βέβαια, νομίζω ότι είναι μοναδική περίπτωση στα νεότερα τουλάχιστον γράμματά μας. Ήταν κύριος, έξοχος σε όλα του. Ο Θεός να τον αναπαύει.
*
Ήμουν μικρός, άκουγα αυτά που έλεγαν στο σπίτι και τρόμαζα.
Ο λευκός καρχαρίας που κατασπάραξε μια Κερκυραία!
Αυγούστου 18, 1951, τραγικό θαλάσσιο ατύχημα συνέβη στην Κέρκυρα, όταν καρχαρίας, κατασπάραξε τη δεκαεξάχρονη Βάντα Πιέρρη, στην περιοχή Μον Ρεπό όπου έκανε μπάνιο με τον δεκαοκταετή φίλο της, Γεώργιο Αθανάσαινα, ο οποίος τραυματίσθηκε αλλά επέζησε. Με τον Γ. Αθανάσαινα συνεργάστηκα τα τελευταία χρόνια για την έκδοση του βιβλίου του 1537: Η πολιορκία της Κέρκυρας από τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή και τα ταξίδια του Σαϊνμπάρκαν στις ελληνικές θάλασσες (2008), από την Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, στη σειρά Δημοσιεύματα Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών. Αν ζούσε, τώρα που γράφω, θα ήταν 90 χρονών, κι η Βάντα 88. Εγώ εκείνη την ημέρα ήμουν με τον πατέρα μου στα Μπάνια του Αλέκου, και το λιμεναρχείο μας έβγαλε έξω.
Ήταν Δευτέρα, 9 Αυγούστου 2004, που μας ήλθε η κεραμίδα με τον θάνατο του ποιητή Διομήδη Βλάχου. Ήταν 51 χρονών.
Τι γίνεται τώρα Χριστέ μου;
Σε ποια τράπεζα δημίου
δεν πλάγιασα ακόμα τον αυχένα μου;
[…]
και κάθε νύχτα λιγοστεύω;
Ο Αλέξανδρος Σχινάς είχε φύγει από τη ζωή στις 11 Φεβρουαρίου 2012. Συγγραφέας και δημοσιογράφος, η ανένδοτη και χαρακτηριστική φωνή της Deutsche Welle τον καιρό της δικτατορίας, η «φωνή της ελευθερίας» από την Κολωνία, κάθε βράδυ στη μπάντα των βραχέων, αλλά κι ένας από τους βασικούς εκπροσώπους της μεταπολεμικής νεοελληνικής λογοτεχνίας με μεγάλη επίδραση στους ομοτέχνους του. Τον Νοέμβρη του 1989, σ’ ένα δείπνο με την εκδοτική ομάδα του «Πόρφυρα», στην Κέρκυρα, μας μιλούσε για ραδιόφωνο και για λογοτεχνία δυνατά και με πάθος. Κάποια στιγμή πλησιάζει ο ασπρομάλλης σερβιτόρος και τον ρωτά αν ήταν ο Αλέξανδρος Σχινάς. Και προτού λάβει απάντηση: «Σας κατάλαβα από τη φωνή. Άκουγα τη Ντόιτσε Βέλλε επί δικτατορίας».
Ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
(30 Μαΐου 2014). Είχε έλθει πίσω ο «Πόρφυρας» Νο 150 μ’ ένα δυσάρεστο σημείωμα επάνω: «Απεβίωσε». Ο λόγος για τον καθηγητή Αλέξανδρο Β. Κοσμόπουλο, τον παιδαγωγό της αγάπης, όπως τον είχαν χαρακτηρίσει. Κατέφυγα τότε στο διαδίκτυο και πληροφορήθηκα ότι ήταν περίπου δύο χρόνια που απουσίαζε (Αμαλιάδα Ηλείας 1936 – Πάτρα 2012). Ήταν από τους πρώτους που είχε δει τα ποιήματά μου, μικρός μαθητής εγώ, φοιτητής εκείνος. Στο μυαλό μου είναι σφραγισμένη και η τότε ταχυδρομική διεύθυνσή του, προφανώς από το πατρικό του σπίτι: Μπακουλέα 3, Αμαλιάς. Είχε την καλοσύνη κάποτε να μου επιστρέψει τα μαθητικά γράμματά μου προς αυτόν.
Ήταν ομότιμος καθηγητής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Ανάμεσα στα έργα του συγκαταλέγονται: «…Το σχολείο πέθανε, ζήτω το σχολείο του προσώπου» (1990), «Ψυχολογία και οδηγητική της παιδικής και νεανικής ηλικίας» (1999), «Σχεσιοδυναμική παιδαγωγική του προσώπου» (2000).
Στις 18 Ιουλίου 2012 το απόγευμα είχαμε μαζευτεί λίγοι άνθρωποι έξω από το σπίτι όπου πέθανε πριν από ένα χρόνο ο ζωγράφος Σπύρος Αλαμάνος, για να τιμήσουμε τη μνήμη του (θρησκευτικά και καλλιτεχνικά). Μαρία Καμονάχου, Στέλλα Ζώτου, Πόπη Σκαφιδά-Κάντα, Αλεξάνδρα Σουρβίνου, Αριστείδης Κάντας, Αντώνης Δεσύλλας, το κοριτσάκι της Μαρίας Καμονάχου, Κατίνα Βλάχου, Λεωνίδας Μερτύρης, Σπύρος Σιμάτης, Χαράλαμπος (Μπάμπης) Ζώτος, Μαρίζα Σιμάτη, Θεώνη Δελβινιώτη, Δημήτρης Κονιδάρης, Σπύρος Μαγουλάς, Μιχάλης Βραδής (πιστεύω να έγραψα σωστά τα ονόματα, όπως τα ξέρω, μάλλον ξέχασα και μερικά). Πίσω από την κάμερα ήταν ο Νίκος Βουργίδης. Υπήρχαν κι άλλοι στις άλλες πλευρές, φίλοι και θαυμαστές του Αλαμάνου. Θυμάμαι τον Ευστάθιο Κουλουρίδη, τον Νίκο Παπαφλωράτο, τον Γιώργο Ζώτο…, και βέβαια ο ιερέας του γειτονικού Αγίου Βασιλείου, που έκανε το μνημόσυνο, αλλά δεν είναι μόνο αυτοί. Αδικώ. Υπήρχαν κι άλλοι. Οι φωτογρφίες της κηδείας του Σπύρου Αλαμάνου, που έχω, είναι από τον Νίκο Βουργίδη.
Από φιλικό μήνυμα πληροφορούμαι ότι ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΕΡΩΝ αποκαλείται πλέον ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΕΡΩΝ: ΠΟΙΗΤΗΣ ΣΠΥΡΟΣ ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑΣ. Υπενθυμίζω ότι ο Σπύρος Νικοκάβουρας ήταν ποιητής του τελευταίου κύκλου της Επτανησιακής Σχολής, από τα Σφακερά της βόρειας Κέρκυρας, και στη 20/7/2029 σε συνεργασία με τον Οργανισμό Κερκυραϊκών Εκδηλώσεων διοργανώσαμε εκδήλωση, με ομιλία μου, απαγγελίες της Μαρίας Πανάρετου και του Σπύρου Ασωνίτη και με μουσική επιμέλεια του Πολυφωνικού Χορού Κυνοπιαστών. Υπενθυμίζω ότι τα Σφακερά είναι γενέτειρα κι άλλων Νικοκαβουρέων, θυμάμαι πρόχειρα την Αγάθη Νικοκάβουρα, λογία και εκπαιδευτικό, και τον Αρχιεπίσκοπο Κερκύρας Σεβαστιανό Νικοκάβουρα.
«10 Οκτωβρίου – Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας».
Το 2013 είχε πραγματοποιηθεί στην Κέρκυρα ημερίδα με θέμα: «Ο αντίκτυπος της πολυδιάστατης ελληνικής κρίσης στον ψυχισμό». Από το Κέντρο Ψυχικής Υγείας – Ιατροπαιδαγωγικό.
Είχα την τιμή και τη χαρά να είμαι σύνεδρος, όχι ως επιστήμονας, π.χ. (ψυχίατρος), αλλά ως ένας παρατηρητής της καθημερινής ζωής, σε σχέση με το θέμα. Αυτά το 2013 για τον αντίκτυπο της πολυδιάστατης ελληνικής κρίσης στον ψυχισμό των ανθρώπων. Τι θα λέγαμε σήμερα, 2021;
(Δημ. Αναγνωστόπουλος, καθηγητής Παιδοψυχιατρικής ΕΚΠΑ – Γρηγόρης Βασλαματζής, καθηγητής Παιδοψυχιατρικής ΕΚΠΑ – Δημήτρης Δαμίγος, Καθηγητής Ιατρικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Ανδρέας Κατσαρός, ψυχίατρος, Τέση Λαζαράτου, Αναστασία Λίβερη, Ρωξάνα Μίκα κ.ά. Δεν θυμάμαι όλες τις ιδιότητες, όλοι κινούνταν στον χώρο της ψυχιατρικής-ψυχανάλυσης και της ψυχοθεραπείας).
Συνάντηση με τον συγγραφέα Γιώργο Ρωμανό, (10/10/2015), στο Λιστόν. Μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Από το 1997 εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού «Πανδώρα», που νομίζω ότι «σκόνταψε», ελέω κρίσης. Ως ζωγράφος, είναι μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Γιατρός. Το 2011 δημιούργησε το διαδικτυακό περιοδικό:
pandoraperiodiko.blogspot.com και το ιστολόγιο romanosg.blogspot.com.
Είχε έλθει στην Κέρκυρα γιατί στο νέο του βιβλίο, όπως μου είπε, εμπλέκεται και η πόλη μας, και το νησί, περίοδος 1914-1915 κ.ε.
Στις 21 Οκτωβρίου 2019, απόγευμα, στο Εργατικό Κέντρο της Κέρκυρας, παραβρέθηκε ο ποιητής και επιμελητής βιβλίων και εκδότης Δημήτρης Κοσμάς. Διευθυντής του εκδ. οίκου Έλυτρον, συγγραφέας, μεταξύ άλλων, της «Αναλυτικής Γραμματικής της Νέας Ελληνικής» (εκδ. 2002). Κερκυραίος, της διασποράς. Για την ποίησή του είχαν μιλήσει ο νευρολόγος-συγγραφέας Κωνσταντίνος Σπίγγος και ο νομικός-συγγραφέας Ζέφυρος Καυκαλίδης. Πολλά χρόνια πριν, με είχε τιμήσει με την Εγκυκλοπαίδεια 2002. Η είσοδος ήταν όχι μόνο ελεύθερη αλλά και επιθυμητή. Έφυγε 26 Ιουνίου 2021.
Έξι ώρες προτού μιλήσουμε (25 Οκτωβρίου 2013) για τον κερκυραίο συγγραφέα, και δεινό επιμελητή εκδόσεων, Νάσο Δετζώρτζη (1911-2003) στην Αναγνωστική Εταιρία Κερκύρας, για τα 10 χρόνια από την αποδημία του, ήπιαμε καφεδάκι στο Λιστόν (Αντιγόνη Βλαβιανού, Νικόλαος Καραπιδάκης). Τα κείμενά μας μπήκαν αργότερα σε τεύχος της Νέας Εστίας, έτος 88ο, τόμος 176ος, τεύχος 1863, Σεπτέμβριος 2014 (Κική Δημουλά, Αντιγόνη Βλαβιανού, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Μαρία Στασινοπούλου, Δημήτρης Κονιδάρης, Μίλτος Φραγκόπουλος, Κατίνα Βλάχου).
Ο σπουδαίος ποιητής Κώστας Στεργιόπουλος, ήδη τότε στα 88 του (γεν. 1926), είχε λάβει μέρος στο Ι΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο (2014). Μου έδωσε το χειρόγραφο της ανακοίνωσής του για πληκτρολόγηση, για τα Πρακτικά. Έφυγε από τη ζωή 2 χρόνια αργότερα, το 2016. Το πληκτρολόγησα όταν έπρεπε, και ανακαλύπτω μέσα στο χάος των χαρτιών το χειρόγραφό του. Η θέση του είναι βέβαια στη βιτρίνα του Μουσείου Σολωμού με σολωμικά χειρόγραφα σημαντικών συγγραφέων. Εκεί ήδη υπάρχει ο Στεργιόπουλος.
Κρίμα. Δεν έγινε τίποτε, εκτός από ένα δείγμα εξωφύλλου.
Τον Δεκέμβρη του 2012 οι Εκδόσεις Αλκίνοος θα έθεταν σε κυκλοφορία τη συλλεκτική έκδοση.
* Επιμέλεια έκδοσης: Χρήστος Κορφιάτης. Θα κυκλοφορούσαν 300 αριθμημένα, ονομαστικά, μοναδικά αντίτυπα, και άλλα 20 εκτός εμπορίου. Η έκδοση δεν πρόκειται να κυκλοφορήσει σε άλλη μορφή ή να επαναληφθεί πριν από την πάροδο πενταετίας.
Για πρώτη φορά ανθολογούνταν οι ποιητές και τα ποιήματα που αναφέρονται στην Κέρκυρα και τους ανθρώπους της, από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Ολόκληρη η ιστορία της Κέρκυρας αναδυόταν μέσα από στίχους κορυφαίων Ελλήνων ποιητών, με συνοδευτικά κείμενα. Από λαϊκούς στιχουργούς και περισσότερους από 100 επώνυμους ποιητές, όπως ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ο Φώτος Γιοφύλλης, η Ειρήνη Δενδρινού, ο Ιάσων Δεπούντης, ο Μ. Ι. Δεσύλλας, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, ο Κ. Π. Καβάφης, ο Νίκος Καββαδίας, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Κ. Γ. Καρυωτάκης, ο Νικόλαος Κονεμένος, ο Τάσος Κόρφης, ο Λορέντζος Μαβίλης, ο Μιλτιάδης Μαλακάσης, ο Αντώνιος Μανούσος, ο Γεράσιμος Μαρκοράς, ο Αντώνιος Μαρτελάος, η Μυρτιώτισσα, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Κωστής Παλαμάς, ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Ιωάννης Πολέμης, ο Άγγελος Σικελιανός, ο Διονύσιος Σολωμός, ο Δημήτρης Σουρβίνος, ο Γεώργιος Σουρής, ο Γεράσιμος Σπαταλάς, ο Ιάκωβος Τριβώλης, η Ιωάννα Τσάτσου, ο Γιάννης Ρίτσος, ο Στυλιανός Χρυσομάλλης.
Βασικά χαρακτηριστικά του βιβλίου:
* 400 σελίδες διαστάσεων 20,5×28 εκατοστών, σε χαρτί garda pat ciara 115 γραμμαρίων.
* Βιβλιόσημο, εξώφυλλο με πανί και ειδικό χαρτί πολυτελείας, με χρυσοτυπία και κουβερτούρα σε χαρτί modiliani neve 200 γραμμαρίων.
* Κάθε αντίτυπο θα έφερε εκτυπωμένο τον αριθμό του και ένθετο, σε ειδικό κάλυμμα, αριθμημένο, αυθεντικό χαρακτικό έργο της διακεκριμένης Κερκυραίας χαράκτριας Άριας Κομιανού, με τίτλο ΚΕΡΚΥΡΑ, φτιαγμένο αποκλειστικά για την έκδοση και τυπωμένο στο χέρι.
* Θα ήταν εικονογραφημένο με 30 γοητευτικά εικαστικά έργα και με διακοσμητικά στοιχεία που θα είχε φτιάξει ειδικά για την έκδοση ο ταλαντούχος Κερκυραίος ζωγράφος Γιώργος Μικάλεφ, εικονογραφώντας στίχους ποιητών.
* Επιπλέον ενότητες: 1. Η Κέρκυρα σε στίχους ξένων ποιητών. 2. Η Κέρκυρα σε ποικίλη λαϊκή, σατιρική, πολιτική και δημοτική στιχουργία, σε μελοποιημένα τραγούδια και σε τραγούδια του κινηματογράφου.
* Αφιέρωση: Στα 100 χρόνια από τον θάνατο του Γεράσιμου Μαρκορά (2011) και του Λορέντζου Μαβίλη (2012).
* Κάθε αντίτυπο θα περιλάμβανε εκτυπωμένο, σε ειδική στήλη, το όνομα του προσώπου για το οποίο τυπώθηκε.
* Τιμή κάθε αντιτύπου: 80 ευρώ.
Η συλλεκτική έκδοση θα διατίθεται, έτσι υπολογίζαμε, κατευθείαν –και μόνο– από τις Εκδόσεις Αλκίνοος. Για τον λόγο αυτό οι Εκδόσεις Αλκίνοος θα άνοιγαν κατάλογο παραγγελιών. Κάθε αγοραστής θα ενημερωνόταν προκαταβολικά για τον αριθμό που θα έφερε το αντίτυπο που θα παραλάμβανε. Επίσης, θα τηρούνταν σειρά προτεραιότητας. Ο κατάλογος των παραγγελιών θα άνοιγε στις 16 Νοεμβρίου 2012 και ολοκληρωνόταν στις 30 Νοεμβρίου. Η παράδοση των αντιτύπων θα γινόταν, κατόπιν συμφωνίας, σε εξουσιοδοτημένα σημεία στην Κέρκυρα και την Αθήνα. Η έκδοση θα περιλάμβανε στις τελευταίες σελίδες της, εκτυπωμένο, τον κατάλογο των συνδρομητών, με τα ονόματα όλων των αγοραστών, εκτός εκείνων που θα δήλωναν ότι δεν το επιθυμούν.
Είχα πληροφορηθεί από ανάρτηση του Αλέξη Ζήρα στο facebook ότι Νοέμβρη του 2019 είχε φύγει ο Ανδρέας Ράδος. Άξιζε πολλά. Είχε συνεργαστεί με τον «Πόρφυρα» στο τεύχος 167 (2018), μ’ ένα δοκίμιο για τον Τζεόρτζε Καλινέσκου (1899-1965), ρουμάνο ποιητή, ακαδημαϊκό. Μαζί με μετάφραση του ποιήματος «Εγώ είμαι ένας Έλληνας» του Καλινέσκου (μετάφραση και ρουμανικό πρωτότυπο). Λόγω πληθώρας ύλης η συνεργασία του Ανδρέα Ράδου ανέμενε περίπου 2 χρόνια, και περίμενε υπομονετικά και γλυκύτατος. Είχα μιλήσει τηλεφωνικά μαζί του 2-3 φορές. Είχαμε συλλυπηθεί την κυρία Νίκη Ράδου, κόρη του, που είχε σπεύσει με ηλεκτρονικό μήνυμα να ευχαριστήσει το περιοδικό – και εκ μέρους του πατέρα της – αμέσως ύστερα από τη δημοσίευση της συνεργασίας.
Τάσος Κόρφης. (+) Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών στις 30 Νοεμβρίου 1994. Ο Τάσος Κόρφης, ο ποιητής, Αναστάσιος Ρομποτής, ο αντιναύαρχος, που είχε φτάσει στο αξίωμα του αρχηγού του στόλου. Κάναμε πολλή παρέα, με καφέδες στα τραπεζάκια του Λιστόν, όταν αποστρατεύτηκε κι ερχόταν στην Κέρκυρα. Μου εκμυστηρευόταν θέματα λογοτεχνικά, και του εκμυστηρευόμουν.
Μένης Κουμανταρέας
17 Μαΐου 1931 – 5 Δεκεμβρίου 2014.
Σωτήριο έτος 1963, φθινόπωρο. Κάποιους μήνες στην αρχή της φοιτητικής μου ζωής με φιλοξένησε μαζί με τον Κώστα Βρανίκα ο ποιητής Ματθαίος Μουντές (ο Μαθιός), ψηλά Ιπποκράτους και Αλεξάνδρας, ψάχνοντας να νοικιάσουμε δωμάτιο. Ζούσε εκεί με την αδελφή του, την Αθηνά, δεν την είδα ξανά από τότε. Στο σπίτι ήλθε ένα απόγευμα ο Μένης Κουμανταρέας, τριαντάρης, κρατώντας το βιβλίο του «Τα μηχανάκια». Τυπικές συστάσεις, κουβέντες μεταξύ Μουντέ και Κουμανταρέα, εγώ αμίλητος – και τι να έλεγα, που είχα μπροστά μου δύο ανερχόμενους συγγραφείς. Θυμάμαι τον Κουμανταρέα όπως τον βλέπω στη φωτογραφία. Δεν τον είδα ποτέ ξανά ύστερα από εκείνη τη φορά. Συνεργάστηκε όμως στον «Πόρφυρα» Νο 135 (2010). Την επομένη της γνωριμίας, τότε, έτρεξα σε βιβλιοπωλείο κι αγόρασα «Τα μηχανάκια», θυσιάζοντας κάποια λίγα χρήματα που είχα. Τα μηχανάκια (φλίπερ) τα έμαθα πολύ καλά στην πράξη αργότερα. Ειδικά τα φλιπεράκια στην οδό Δώρου, στην Ομόνοια. Γρήγορα ο «Μαθιός» βρήκε για μένα δουλειά σ’ ένα βιβλιοδετείο, σε κάποια κάθετο Ιπποκράτους ή Ασκληπιού. Εκεί δούλεψα μερικούς μήνες κι είχα μάθει και την τέχνη του βιβλιοδέτη, μάλλον του βιβλιοράπτη.
Ο Ματθαίος Μουντές είχε κάνει στρατιώτης στην Κέρκυρα, συνδέθηκε με τον σύλλογο νέων «Ιόνιος Πνοή» κι έτσι τον γνώρισα. Του έδωσα μερικά ποιήματά μου κι εκείνος χωρίς να μου πει κάτι τα ταχυδρόμησε ή τα έδωσε στον συγγραφέα Αντώνη Σαμαράκη. Ήταν η αρχή μιας μεγάλης και γόνιμης γνωριμίας με τον μεγάλο πεζογράφο, τότε ανερχόμενο. Δεκάδες επιστολές εκατέρωθεν, προσωπική γνωριμία στην Αθήνα.
Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου. (+) 6 Αυγούστου 1996.
Θα ήταν έως χρόνια πιο πριν από τον θάνατό του. Καθόμουν στου Ζήσιμου, στο Λιστόν, στα βόλτα και τον είδα απέναντι στα καθίσματα κάτω από τα δέντρα. Ολομόναχος, με μια ερημιά στο βλέμμα του. Έτρωγε γλυκό, κάτι σαν τούρτα, και είχαν λερωθεί τα χείλη του, χωρίς να τα σκουπίζει. Δεν τόλμησα να πάω κοντά του, να του μιλήσω, να τον γνωρίσω. Όταν κάποια στιγμή έφυγε, σηκώθηκα ύστερα από λίγο να τον βρω μέσα στο πλήθος, αλλά δεν τον βρήκα. Αλλά κι αν τον έβρισκα, και πάλι δεν ξέρω αν θα τον σταματούσα. Κρίμα.
Πώς γίνεται η σπαρακτική φωνή ενός από τους σημαντικότερους μεταπολεμικούς ποιητές να μην ακούγεται;
(βλ. και περιοδ. «Εμβόλιμον», 77-78 (2015-1206), Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας, Αφιέρωμα στον Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου).
