Στην έκθεση της Μαρίας-Σμαράγδας Σκούρτα «Βυζαντινές μεταγραφές. Κήποι όλο φως», στους χώρους του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, εκτίθενται δύο σειρές έργων εμπνευσμένων από την εμβληματική μεγαλοπρέπεια της βυζαντινής τέχνης.
Η πρώτη ενότητα, «Βυζαντινές μεταγραφές», περιλαμβάνει συνθέσεις από αντίγραφα βυζαντινών χειρογράφων με ανθέμια και ζωφόρους. Όλες οι αναπαραστάσεις, ζωγραφικές, τριδιάστατες κατασκευές και ψηφιακά έργα, προέρχονται από τη χριστιανική ορθόδοξη τέχνη και φέρουν σύμβολα από το ζωικό ή φυτικό κόσμο και γεωμετρικά διακοσμητικά στοιχεία.
H δημιουργία αυτών των έργων ακολούθησε μια επίμοχθη πορεία, που απαίτησε χρόνο, γνώση πολλών τεχνικών, σχεδιαστική δεξιοτεχνία, έμπνευση και σεβασμό τόσο στα βυζαντινά πρότυπα όσο και στις σημερινές προσεγγίσεις. Αρχικά πραγματοποιήθηκε η βιβλιογραφική έρευνα για τη θεματική επιλογή και ακολούθησε η σπουδή των ανθιβόλων. Στα περιγράμματα προστέθηκαν οι σχεδιαστικές ζωγραφικές λεπτομέρειες και χρώμα, έως τον σχεδιασμό των νέων μορφικών συνθέσεων. Στη συνέχεια η εικαστικός επεξεργάστηκε αρχικά ψηφιακά το σύνολο των έργων και υλοποίησε με την τεχνική της αυγοτέμπερας συνθέσεις φορτισμένες με την πνευματική κληρονομιά του Βυζαντίου. Κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού και της εφαρμογής η Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα βασίστηκε αισθητικά στην επανάληψη των προτύπων, την αντικριστή παράθεσή τους, τη σμίκρυνση ή μεγέθυνσή τους, επινοώντας πολλαπλούς, πολυεπίπεδους και καλειδοσκοπικούς συνδυασμούς μέχρι την τελική επιστροφή σ’ έναν φαντασιακό πνευματικό κήπο.
Στη δεύτερη ενότητα, οι «Δεήσεις», περιλαμβάνονται τέσσερα σύνολα έργων με ανάγλυφες συμβολικές αναπαραστάσεις, που λειτουργούν ως «Μνημονικά ίχνη».
Τα «Πρόσφορα», «Τάματα», «Φυλακτά» αναφέρονται στα υλικά ή άυλα δώρα-αντίδωρα και αναδεικνύουν το συναισθηματικό τους φορτίο και τη βαθιά σημασιολογική τους αναφορά. Πρόκειται για συνθέσεις μικτής τεχνικής, που αποτελούνται από πορσελάνινα σπαράγματα βυζαντινότροπων αναγλύφων, πλαισιωμένων από στιβάδες νημάτων σε περίτεχνα ξύλινα πλαίσια.
Η ενότητα συμπληρώνεται από επιδαπέδια επιφάνεια συγκροτημένη από ψηφιδωτή σύνθεση με μικτή τεχνική από πορσελάνη, χρυσές ψηφίδες, υφάσματα, νήματα και ξύλο.
Οι «Δεήσεις» λειτουργούν ως ερέθισμα μνήμης στον θεατή και η δημιουργός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η λησμοσύνη είναι αναγκαία για να αποκτήσει ο χρόνος πυκνότητα, για να υπάρξει πρόσβαση στον αισθητό χρόνο… Υπάρχει λοιπόν ένα πλαισίωμα που βοηθά αυτές τις αναπαραστάσεις να παραμείνουν ως τέτοιες, αλλά συγχρόνως να κινηθούν κοντά στις πρώτες ψυχικές εγγραφές, που είναι νοούμενα και φαινόμενα, σύμφωνα με τον Καντ. Έτσι αποκωδικοποιώ, ανιχνεύω τα σημαίνοντα, συναινώ να συνεπαρθώ… Στον μουσειακό χώρο μέσω της ονειροπόλησης του υποκειμένου τα εικαστικά παράγωγα δημιουργούν επενδύσεις ανάμεσα στη συνείδηση και στο ασυνείδητο… Η γλώσσα των συμβόλων νοηματοδοτεί τα έργα ως παράθυρα, όπου η εικαστική πράξη μορφοποιεί τον συμβολικό της οπλισμό: μια μορφή σκέψης χωρίς σκεπτόμενο».
Οι βυζαντινές εικονογραφικές αφομοιώσεις στο έργο της, αν και αποσπασματικές, διατηρούν έντονα τη μορφική τους φυσιογνωμία χωρίς να αποποιούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Τα βυζαντινά στοιχεία αναδεικνύονται μέσα από την καινοτόμο παραστατικότητα της εικαστικού και αποκτούν ένα νέο απεικονιστικό ύφος. To αρχικό σημασιολογικό φορτίο της επιμελημένα απόκοσμης θρησκευτικής τέχνης στη δική της εικαστική γλώσσα έχει αποκρυπτογραφηθεί και έχει επιφορτισθεί μ’ ένα νέο εννοιολογικό υπόβαθρο. Μέσα απ’ αυτή την αισθητική μετάβαση ο θεατής εξοικειώνεται με την πλαστική διατύπωση και εν γένει την καλλιτεχνική αξία της βυζαντινής τέχνης. Οι απεικονίσεις, από το πρότυπο στο σύγχρονο, προβάλλουν την ιδιότυπα αρμονική της αφήγηση, που εξυμνεί την τεράστια κληρονομιά της τέχνης του Βυζαντίου και προκαλεί ιδιαίτερη αίσθηση στον θεατή.
Στην έκθεση της Μαρίας-Σμαράγδας Σκούρτα «Βυζαντινές μεταγραφές. Κήποι όλο φως», στους χώρους του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, εκτίθενται δύο σειρές έργων εμπνευσμένων από την εμβληματική μεγαλοπρέπεια της βυζαντινής τέχνης.
Η πρώτη ενότητα, «Βυζαντινές μεταγραφές», περιλαμβάνει συνθέσεις από αντίγραφα βυζαντινών χειρογράφων με ανθέμια και ζωφόρους. Όλες οι αναπαραστάσεις, ζωγραφικές, τριδιάστατες κατασκευές και ψηφιακά έργα, προέρχονται από τη χριστιανική ορθόδοξη τέχνη και φέρουν σύμβολα από το ζωικό ή φυτικό κόσμο και γεωμετρικά διακοσμητικά στοιχεία.
H δημιουργία αυτών των έργων ακολούθησε μια επίμοχθη πορεία, που απαίτησε χρόνο, γνώση πολλών τεχνικών, σχεδιαστική δεξιοτεχνία, έμπνευση και σεβασμό τόσο στα βυζαντινά πρότυπα όσο και στις σημερινές προσεγγίσεις. Αρχικά πραγματοποιήθηκε η βιβλιογραφική έρευνα για τη θεματική επιλογή και ακολούθησε η σπουδή των ανθιβόλων. Στα περιγράμματα προστέθηκαν οι σχεδιαστικές ζωγραφικές λεπτομέρειες και χρώμα, έως τον σχεδιασμό των νέων μορφικών συνθέσεων. Στη συνέχεια η εικαστικός επεξεργάστηκε αρχικά ψηφιακά το σύνολο των έργων και υλοποίησε με την τεχνική της αυγοτέμπερας συνθέσεις φορτισμένες με την πνευματική κληρονομιά του Βυζαντίου. Κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού και της εφαρμογής η Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα βασίστηκε αισθητικά στην επανάληψη των προτύπων, την αντικριστή παράθεσή τους, τη σμίκρυνση ή μεγέθυνσή τους, επινοώντας πολλαπλούς, πολυεπίπεδους και καλειδοσκοπικούς συνδυασμούς μέχρι την τελική επιστροφή σ’ έναν φαντασιακό πνευματικό κήπο.
Στη δεύτερη ενότητα, οι «Δεήσεις», περιλαμβάνονται τέσσερα σύνολα έργων με ανάγλυφες συμβολικές αναπαραστάσεις, που λειτουργούν ως «Μνημονικά ίχνη».
Τα «Πρόσφορα», «Τάματα», «Φυλακτά» αναφέρονται στα υλικά ή άυλα δώρα-αντίδωρα και αναδεικνύουν το συναισθηματικό τους φορτίο και τη βαθιά σημασιολογική τους αναφορά. Πρόκειται για συνθέσεις μικτής τεχνικής, που αποτελούνται από πορσελάνινα σπαράγματα βυζαντινότροπων αναγλύφων, πλαισιωμένων από στιβάδες νημάτων σε περίτεχνα ξύλινα πλαίσια.
Η ενότητα συμπληρώνεται από επιδαπέδια επιφάνεια συγκροτημένη από ψηφιδωτή σύνθεση με μικτή τεχνική από πορσελάνη, χρυσές ψηφίδες, υφάσματα, νήματα και ξύλο.
Οι «Δεήσεις» λειτουργούν ως ερέθισμα μνήμης στον θεατή και η δημιουργός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η λησμοσύνη είναι αναγκαία για να αποκτήσει ο χρόνος πυκνότητα, για να υπάρξει πρόσβαση στον αισθητό χρόνο… Υπάρχει λοιπόν ένα πλαισίωμα που βοηθά αυτές τις αναπαραστάσεις να παραμείνουν ως τέτοιες, αλλά συγχρόνως να κινηθούν κοντά στις πρώτες ψυχικές εγγραφές, που είναι νοούμενα και φαινόμενα, σύμφωνα με τον Καντ. Έτσι αποκωδικοποιώ, ανιχνεύω τα σημαίνοντα, συναινώ να συνεπαρθώ… Στον μουσειακό χώρο μέσω της ονειροπόλησης του υποκειμένου τα εικαστικά παράγωγα δημιουργούν επενδύσεις ανάμεσα στη συνείδηση και στο ασυνείδητο… Η γλώσσα των συμβόλων νοηματοδοτεί τα έργα ως παράθυρα, όπου η εικαστική πράξη μορφοποιεί τον συμβολικό της οπλισμό: μια μορφή σκέψης χωρίς σκεπτόμενο».
Οι βυζαντινές εικονογραφικές αφομοιώσεις στο έργο της, αν και αποσπασματικές, διατηρούν έντονα τη μορφική τους φυσιογνωμία χωρίς να αποποιούνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Τα βυζαντινά στοιχεία αναδεικνύονται μέσα από την καινοτόμο παραστατικότητα της εικαστικού και αποκτούν ένα νέο απεικονιστικό ύφος. To αρχικό σημασιολογικό φορτίο της επιμελημένα απόκοσμης θρησκευτικής τέχνης στη δική της εικαστική γλώσσα έχει αποκρυπτογραφηθεί και έχει επιφορτισθεί μ’ ένα νέο εννοιολογικό υπόβαθρο. Μέσα απ’ αυτή την αισθητική μετάβαση ο θεατής εξοικειώνεται με την πλαστική διατύπωση και εν γένει την καλλιτεχνική αξία της βυζαντινής τέχνης. Οι απεικονίσεις, από το πρότυπο στο σύγχρονο, προβάλλουν την ιδιότυπα αρμονική της αφήγηση, που εξυμνεί την τεράστια κληρονομιά της τέχνης του Βυζαντίου και προκαλεί ιδιαίτερη αίσθηση στον θεατή.
Μαρία Καραπιδάκη -Σκούρτα
Συντομο Βιογραφικό
Η Σμαράγδα- Μαρία Σκούρτα γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα.
Σπούδασε Καλές Τέχνες, Ζωγραφική, Γλυπτική και Χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας για 16 χρόνια, με δάσκαλους , τους Γ.Μόραλη ,Ν.Κεσσανλή, Θ.Εξαρχόπουλο, Δ.Καλαμάρα και Γ. Λάππα. Παρακολούθησε Μετεκπαιδευτικό Πρόγραμμα στην Ecole des beaux Arts (Paris) με δασκάλους τους Jeanclos και Carron . Σπούδασε Τεχνική της Διαφάνειας της Ρώσικης εικόνας με δάσκαλο τον Père G. Dropot (Paris) και Bυζαντινή Eικόνα στο Mοναστήρι «Ευαγγελισμός» στην Πάτμο με την μοναχή Ολυμπιάδα,μαθήτρια του Φ.Κόντογλου.
Στο Βερολίνο συμμετείχε στα εργαστήρια συντήρησης χάρτου της Staad Bibliotheke . Eλαβε μαθήματα tapisserie από την Ιρλανδέζα Καθηγήτρια Τheresa Mc Kenna και σεμινάρια εφαρμοσμένων τεχνών από τον Καθηγητή Derek Sellars (Sheffield ). Μαθήτευσε στην τεχνική της Γιαπωνέζικης Καλλιγραφίας Sumi–e με δάσκαλο τον μοναχό Soto–Zen Ezzio Tenriou Zaninne.
Εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ .Τα έργα της είναι αποτέλεσμα ολων των τεχνικών και όλων των υλικών που σπούδασε
Έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το Εξωτερικό.
Επιλεκτική Αναφορά Εκθέσεων :
2013, Λαύρα του Κιέβου. Εικαστική εγκατάσταση Βυζαντινών Χειρογράφων
2016, Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας ,Βυζαντινές Μεταγραφές στην σχέση με την Ρώσικη Εικόνα .
2017 «Ανάλεκτα- Υποθετικές ανακατασκευές Ιστορίας και Μνήμης» στον Αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά και το Κάστρο της Μονεμβασιάς
2018 Μπελλώνειο Πολιτιστικό Κέντρο , «Ζωδιακό Κύκλος» Μεταγραφές από Μικρογραφίες του 12ου αιώνα
2019 Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου .« Βυζαντινές Μεταγραφές .Υφάνσεις στο χώρο και τον χρόνο». Μουσείο Δ.Σολωμού και Πυργος Δομενεγίνη(Ζάκυνθος) μία σειρά χαρακτικών με λεπτομέρειες από Εικόνες και υφάσματα της μεταβυζαντινής περιόδου
Τα έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και Μουσεία στην Ελλάδα και το Εξωτερικό
Site : http://marsmarskou.wixsite.com/soloexhibition2016
e-mail ; marsmarskou@gmail.com
