Καρναβαλικοί, παρακμιακοί, μιμητικοί κωμωδίας νεο-«Βάτραχοι» στο Ηρώδειο από το ΚΘΒΕ. Ψευδο-κωμικός «αγώνας» Αριστοφάνη-Ηρώνδα κατά το πρότυπο Αισχύλος-Ευριπίδης, μόνο που τα ποιητικά μεγέθη αδικούν τους συγχρόνους επιγόνους/απογόνους/κακοποιητές/μετα(π)οιητές μιμητές των ευκλεών αρχαίων δραματικών ποιητών…
Εντάξει, καλό το εύρημα: στήνουμε έναν κωμικό αγώνα λόγων-στίχων-έργων ανάμεσα σε δύο μεγάλες μορφές τής Αρχαιότητας (τον Αριστοφάνη και τον Ηρώνδα).
Μόνο που για κάτι τέτοιο απαιτούνται μεγάλα, τεράστια, υπερμεγέθη (θα τολμούσα να πω) σύγχρονα ποιητικά μεγέθη. Μεγάλοι ποιητές και μεγάλες ποιήτριες στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν. Μόνον που δεν τους φωνάζουν τα κρατικά, ημικρατικά και επιχορηγούμενα θέατρα να μεγαλουργήσουν.
Αμήχανο το συμπέρασμα: καλή η προσπάθεια, καλοί και άξιοι οι υποκριτές (φτάνει να είχαν μάθει τα λόγια τους και να μην αυτοσχεδιάζουν ατάκτως, ιδιαίτερα οι επί σκηνής «Δούλοι»).
Στεναχωρήθηκα για την τόση σπατάλη βιοενέργειας εκ μέρους των διονυσιακών τεχνιτών. Ήταν όλοι τους έξοχοι, αλλά χωρίς κείμενο και διδασκαλία τι να κάνεις; Δεν αρκούν οι αυτοσχεδιασμοί. Δεν αρκούσαν ούτε στην Commediadell’Arte.
Μόνον τα μουσικοχορευτικά κομμάτια ήταν ευπρόσδεκτα και έδεναν με την διάθεση του κοινού στο αραιοκατοικημένο Ηρώδειο. Απόηχοι από τις ταινίες τού Φελλίνι, νόμιμοι, θεμιτοί, απολαυστικοί κι αναγνωρίσιμοι.
Το άλλο όλο όμως ήταν ένα μπουλούκι που εκτονωνόταν ατάκτως. Λυπάμαι που το λέω: φτάνουμε στο (δυσάρεστο) συμπέρασμα πως οι κιτς λαϊκοί κωμικοί, όταν φληναφηματολογούν στα ιδιωτικά θέατρά τους, είναι πολύ καλύτεροι και αποτελεσματικότεροι ίσως από τους αντίστοιχους κρατικοδίαιτους αναγνωρίσιμους τηλεοπτικούς σταρ κι αστερίσκους.
Η κακοδαιμονία των περιφερειακών θεάτρων (εν γένει – ουδεμία σχέσις με την προκειμένη παραγωγή), με τις άπειρες πιέσεις που δέχονται οι όποιοι ταλαντούχοι και δοκιμασμένοι σκηνοθέτες από τοπικούς παράγοντες, καλά κρατεί. Τουλάχιστον εδώ υπήρχαν σαφείς αιχμές (που έβγαζαν τρανταχτό γέλιο για τους γνωρίζοντες και κατέχοντες) για την διανομή τής άλλης παραγωγής που έφτασε ακόμα και στην Επίδαυρο με χρονοκαθυστέρηση ενός έτους λόγω των περυσινών πυρκαγιών, βιτριολικές αιχμές που προσέθεταν στο όλον ακατάσχετο και ανοικονόμητο θέαμα έναν τόνο καυστικού αυτοσαρκασμού. Κάτι είναι κι αυτό, όμως δεν φτάνει για την πλήρη κάθαρση (αριστοτελική και παρά-καλλιτεχνική), προϋπόθεση τής πολυπόθητης αξιοκρατίας. Με ετούτα και με εκείνα θέλω να πω πως, αντίθετα από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους τής βαρύγδουπης «Ελένης», εδώ η διανομή ήταν κατά το μάλλον ή ήττον ταιριαστή και δεν παρεξέκλινε τού σκηνοθετικού οράματος. Με την διαφορά ότι δεν υπήρχε σκηνοθετικό όραμα. Κι αν – υποτεθείστω – λέμε τώρα… αν υποθέσουμε ότι υπήρχε, ήταν τόσο θολό και ασαφές που συμπαρέσυρε την όλη παραγωγή στο μπατάρισμα ενός Τιτανικού.
Αυτά έχω να πω (με το χέρι στην καρδιά) κι αμαρτίαν ουκ έχω.
Η καλοκαιρινή παραγωγή του ΚΘΒΕ «Αριστοφάνης – Ηρώνδας: Contratempo», σε δημιουργική σύνθεση κειμένων Άκη Δήμου και σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα, ξεκίνησε το ταξίδι της από τη Θεσσαλονίκη. Η πρεμιέρα της παράστασης δόθηκε στο Θέατρο Δάσους (6 & 7 Ιουλίου), και ακολουθεί περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, ενώ στις 7 Σεπτεμβρίου θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού.
Το χιούμορ, το πνεύμα και η αιχμηρή γλώσσα του Αριστοφάνη συναντιούνται με τους ακόλαστους, κωμικούς μιμίαμβους του Ηρώνδα, σε μια παράσταση που αποτελεί μια ενδιαφέρουσα σκηνική «μάχη» και ταυτόχρονα έναν «πόλεμο» ανάμεσα στα δύο φύλα, με μοναδικά όπλα την τολμηρή και ανελέητη σάτιρα.
Τι συμβαίνει όταν ο μεγαλύτερος κωμικός ποιητής της κλασσικής Αρχαιότητας συναντά τον παραγνωρισμένο κωμωδιογράφο των ελληνιστικών χρόνων;
Ποια είναι η φύση της κωμωδίας και γιατί σήμερα γελάμε όλο και λιγότερο;
Πού συναντιέται η αττική κωμωδία του 5ου αιώνα π.Χ. με την ελληνική επιθεώρηση;
Ποια είναι στην πραγματικότητα η Λυσιστράτη ποια η σχέση της με τον Κ. Π. Καβάφη, την Τζένη Καρέζη και τον πυροσβέστη Λεωνίδα Χασαλεύρη;
Γιατί πρέπει να πηγαίνουμε στο θέατρο και, κυρίως, πώς πρέπει να φεύγουμε από αυτό;
Πρέπει να λες τα πράγματα με τ΄ όνομά τους ή μήπως είναι σοφότερο να τα υπαινίσσεσαι για να ΄χεις το κεφάλι σου ήσυχο;
Τί απ’ τα δύο σε κάνει γοητευτικότερο: να χαμογελάς ή να ξεκαρδίζεσαι μέχρι δακρύων;
Να μερικές κρίσιμες ερωτήσεις που θέτει η φετινή καλοκαιρινή παραγωγή του ΚΘΒΕ. Και που ακόμα κι αν δεν απαντηθούν, το βέβαιο είναι ότι θα το διασκεδάσουμε…
Αριστοφάνης – Ηρώνδας
Ο ένας είναι ο σπουδαιότερος κωμικός ποιητής της Αρχαιότητας, ο άλλος ο χαμηλότονος «γελοιογράφος» της καθημερινής ζωής των ελληνιστικών χρόνων. Τι είναι εκείνο που τους χωρίζει και τι πραγματικά τους ενώνει;
Προφανώς, ο ίδιος στόχος: το γέλιο των θεατών, που καλούνται να αναγνωρίσουν στα έργα και των δύο την κωμική όψη οικείων κακών. Καθένας το καταφέρνει με τα όπλα του: ο Αριστοφάνης συνθέτοντας ιδιοφυείς, ξεκαρδιστικές ουτοπίες ποιητικής πνοής και πολιτικής αφύπνισης, ο Ηρώνδας αφηγούμενος σκηνές από τον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων της εποχής του.
Η παρουσία τους στο θέατρο σηματοδοτεί και την ίδια την εξέλιξή της θεατρικής τέχνης: από τις αριστοφανικές οραματικές συλλήψεις – αναστοχασμούς της ανθρώπινης μοίρας στην ευθύβολη δραματουργία των χαρακτήρων του Ηρώνδα και από τις μεγάλες σκηνές του ανοιχτού ορίζοντα των υπαίθριων θεάτρων της Αρχαίας Ελλάδας στις μικρότερες σκηνές «δωματίου» των κλειστών χώρων.
Η διασκεδαστική τους «αντιδικία» στην παράσταση του ΚΘΒΕ δεν είναι παρά η αφορμή να μιλήσουμε για το Τότε αλλά και για το Τώρα της Ελλάδας και των ανθρώπων της. Γελώντας, φυσικά.
Για την παράσταση έγραψαν:
Μια συναρπαστική ”μάχη” επί σκηνής
Η παράσταση αποτέλεσε αναμφίβολα μία από τις πιο επιμελημένες καλοκαιρινές παραστάσεις του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Ο Γιάννης Ρήγας δημιούργησε μια παράσταση με πολλή επιμέλεια και έμπνευση η οποία λειτούργησε ως δίαυλος επικοινωνίας και στοχασμού των βαθύτερων ανησυχιών των πολιτών για την πολιτισμική αλλά και πολιτική ζωή του τόπου τους.
Σιμόνη-Μαρία Γκολούμποβιτς, Parallaxi
Μία σύγκρουση που στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία!
ο Άκης Δήμου κατάφερε με μία επιτυχή σύνθεση κειμένων να δημιουργήσει μία παράσταση αστεία, καυστική, (επι)κριτική και σε κάποιες στιγμές συγκινητική. Θύμιζε μία σύγχρονη επιθεώρηση με έντονα τα στοιχεία της αρχαίας κωμωδίας. Δημιούργησε έναν μύθο, αξιοποιώντας διαχρονικά επίκαιρους ήρωες σε μία σουρεαλιστική σύλληψη.
Μέσα σε έναν συρφετό ανούσιων διασκευών αρχαιοελληνικών κειμένων, εδώ υπήρξε μία πρωτογενής διαμόρφωση, που ανέδειξε την σχέση του σήμερα με το χθες.
Κατάφεραν να παρασύρουν τους θεατές σε ένα παραπλανητικό ψευδαισθητικό και ρεαλιστικό, καταγγελτικό και συνενοχικό πεδίο έκθεσης αισθητικής και αισθημάτων, χτυπώντας στην φλέβα της κωμωδίας, σεξουαλική και πολιτική δια-αγωγή, ευθύνη και αντίδραση, αίσθηση και σθένος.
Κέρδισαν την εντύπωση, προκαλώντας το γέλιο των θεατών και την άμεση αντίδραση εκτόνωσης και επιβράβευσης, το χειροκρότημα.
Αγγέλα Μάντζιου, cityportal.gr
Αριστοφάνης – Ηρώνδας «ContraTempo», από το ΚΘΒΕ, σε δημιουργική σύνθεση κειμένων Άκη Δήμου
Ο Γιάννης Ρήγας, βαθυγνώστης του θέατρου συνόλου, ενορχηστρώνει με ταλέντο, έμπνευση, φαντασία, μια επιλεγμένη ομάδα ηθοποιών και το αποτέλεσμα είναι συνώνυμο της ευφορίας, επειδή περιλαμβάνει : σαρκασμό παιδικό, επινοητικότητα, τόλμη που στηρίζεται στο ξεμπρόστιασμα αγυρτών, πρωτοτυπία, κωμικότητα, ρυθμούς και χρόνους σφιχτούς, χορογραφίες εντυπωσιακές, εξαιρετικά χορικά πάνω στη μουσική του έμπειρου Γιώργου Χριστιανάκη, κυρίως δε, καινοτομία στην Αττική κωμωδία, με τη φρεσκάδα και την ευφυΐα του κειμένου του ΄Άκη Δήμου. Το κοινό ευφραίνεται και ψυχαγωγείται.
Παύλος Λεμοντζής, KavalaWebNews.gr
Συγγραφικό Σημείωμα:
Επειδή τα πιο σοβαρά πράγματα τα λέμε στ’ αστεία, μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι. Κανένας δεν πρόκειται να μας ζητήσει το λόγο. Το πολύ πολύ να γελάσει, όχι με κείνο το μίζερο, το ψηφιακό, αλλά μ’ ένα αληθινό γέλιο απ’ αυτά που στέλνουν αδιάβαστες υποκρισίες και ενοχές χρόνων.
Όσοι τώρα δεν έχουν μάθει να γελάνε – εκείνοι δηλαδή που δεν έχουν κλάψει ποτέ τους –, όσοι ξέχασαν το γέλιο τους ή το στόμα τους δεν βρίσκει γέλιο στο νούμερό του και περιφέρονται στα πάρτι μουτρωμένοι, αυτοί, ok, ας πυροβολήσουν τον ντι τζέϊ. Πρώτα όμως ας πιούνε κάτι, τα ποτά εδώ είναι καθαρά.
Άκης Δήμου
Σκηνοθετικό Σημείωμα:
Εμείς, που μεγαλώσαμε λίγο μετά τα μέσα του περασμένου αιώνα, έχουμε, νομίζω, καλύτερη, ή αν προτιμάτε, πιο ολοκληρωμένη σχέση με τον Αριστοφάνη και με τους τραγικούς ποιητές μας.
Η χούντα και ειδικά το Πολυτεχνείο έχουν μια «κυριολεκτική» σημασία μέσα μας. Δεν είναι εικόνες, άρθρα, γιορτές και άλλα περίτεχνα. Είναι αγωνία, τρέξιμο, ξύλο, διεκδίκηση. Τέτοια. Ο Αριστοφάνης «δένει» με όλο αυτό το τρέξιμο. Η ειρήνη και η διεκδίκησή της, η σκληρή σάτιρα των ένστολων, η ονειροπόλα και πικρή κατασκευή της Νεφελοκοκκυγίας, η Λυσιστράτη και η χρήση του έρωτα ως αλλόκοτου υπερόπλου για να κερδηθεί η ειρήνη, αλλά και τόσα άλλα, μας έβρισκαν σύμφωνους και φανατικούς θαυμαστές του κωμικού ποιητή.
Σε ένα υποδηματοποιείο δεν θα σταματούσαμε μπροστά στη βιτρίνα του ούτε για να δούμε στο τζάμι αν είμαστε σωστά χτενισμένοι. Εμείς είμασταν καμωμένοι για τα σπουδαία…!! Το πιστεύαμε.
Στις μέρες μας ο αρχαίος ποιητής μοιάζει ξεπερασμένος, σχεδόν περιττός, νόστιμα αφελής. Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν «πουλάει» πια, το βραδινό φαγητό το τρώμε ευκολότερα με λίγο τηλεοπτικό δράμα παρά με ανθρώπους που τρέχουν να κρυφτούν από τις σφαίρες ή που ανατινάζονται στους δρόμους. Μάθαμε επίσης να στεναχωριόμαστε λιγότερο όταν οι νεκροί είναι στρατιώτες και λίγο περισσότερο όταν είναι απλοί πολίτες…
Πάνω στη σκηνή μας λοιπόν ήταν μια πρώτης τάξης ευκαιρία να συναντηθούν ο Αριστοφάνης και τα σπουδαία έργα του και ένας μεταγενέστερος ποιητής, ο Ηρώνδας. Βρέθηκαν και σώθηκαν, εκεί, γύρω στα 1900, κάποιοι 700 στίχοι του. Στην Αίγυπτο. Δεν τον ενδιαφέρουν οι πόλεμοι και οι φασαρίες. Ίσως κάποιες μικροσυγκρούσεις σε ένα υποδηματοποιείο, ο καυγάς ανάμεσα σε δυο εραστές. Τέτοια.
Δυο ποιητές, δυο εποχές, δυο νοοτροπίες σε σύγκρουση. Μια ακροβασία ανάμεσα στο γέλιο και το δάκρυ, ένα θεατρικό γεγονός όπου ο κάθε θεατής καλείται να επιλέξει και να υποστηρίξει τη πλευρά που προτιμά.
Η μουσική της παράστασης ηχογραφήθηκε στο studioRoyalAlzheimerHall, με ηχολήπτες τον Τίτο Καργιωτάκη και τον Χρήστο Χαρμπίλα και στο studioM, με ηχολήπτες τον Γιώργο Μάνιο και Βασίλη Στεργίου.
