Η προσέγγιση και ερμηνεία της Ελληνικής Επανάστασης είναι αλήθεια ότι “έχει περάσει από σαράντα κύματα”. Τι ήταν, πώς ήταν, τι είδους ήταν, κ.ά. Εκείνο όμως που παραμένει αδιαμφισβήτητο είναι το γεγονός πως η Επανάσταση υπήρξε κομβικό σημείο για τη γένεση του νεότερου Ελληνικού Κράτους. Από την Επανάσταση ή, αλλιώς, από τον Πόλεμο για την Εθνική Ανεξαρτησία, προέκυψε Εθνικό κράτος με το όνομα Ελλάδα, σημαία, εθνικό ύμνο, ανεξάρτητο, με σύνορα ορισμένα. Μπορεί στην αρχή να μην ήταν μεγάλο, αλλά κανείς – εκτός από τους Φιλικούς και στη συνέχεια από τους Έλληνες αγωνιστές- δεν πίστευε ότι μπορεί να υπάρξει “Ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος ” στα νότια της Βαλκανικής χερσονήσου!
Στα 1814 μια μυστική, συνωμοτική Εταιρεία ιδρύεται στην Οδησσό της Ρωσίας, η Φιλική Εταιρεία, η οποία εντός επτά ετών ήταν σε θέση να πάρει την απόφαση ώστε να ξεκινήσει το στρατιωτικό σκέλος της τη δράση του. Στη διάρκεια των επτά ετών, οι λεγόμενοι “απόστολοι” της Φιλικής Εταιρείας έτρεχαν όπου υπήρχαν Έλληνες προκειμένου να τους μυήσουν στον μεγάλο σκοπό της Επαναστάσεως!
Η Φιλική Εταιρεία δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε αρχικά στη Ρωσία – υπήρχε ισχυρή ελληνική παρουσία, έμποροι κλπ, στην Οδησσό υπήρχε ελληνική κοινότητα κι αλλού- και γρήγορα μυούνται σ’ αυτήν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, γόνος μεγάλης φαναριώτικης οικογένειας και υπασπιστής του Τσάρου Αλεξάνδρου Α’, και ο αδελφός του Δημήτριος. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης θα αναλάβει το στρατιωτικό σκέλος της Φιλικής Εταιρείας και θα συγκεντρώσει, αρχές του 1821, τον ανθό του ελληνισμού που ζει στις ελληνικές παροικίες στην Ευρώπη ή σπουδάζουν στην Ευρώπη – και εμπνευσμένοι από τις ιδέες του Διαφωτισμού, της Γαλλικής Επανάστασης, του Ρομαντισμού και του Εθνικισμού (εδώ βλ. Εθνισμού!) – ονειρεύονται να πολεμήσουν για μια ελεύθερη Ελλάδα, Πατρίδα, στην Μολδοβλαχία. Οι ηγεμόνες της Μολδαβίας και της Βλαχίας ήταν θετικοί απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση( – η κατάσταση που είχε προκύψει μετά τον πόλεμο Ρωσίας – Τουρκίας, ο οποίος έληξε στα 1812 με ήττα της Τουρκίας δημιούργησε άλλα δεδομένα στην περιοχή αυτή- )κι έτσι συγκεντρώνονται εκεί όχι μόνο νέοι Έλληνες, αλλά και νέοι από άλλες περιοχές των Βαλκανίων που στενάζουν κάτω από τον τουρκικό ζυγό, όπως Σέρβοι που είχαν προηγηθεί στην επανάσταση.
Τον Φεβρουάριο του 1821 0 Υψηλάντης, αφού ανακοινώσει την διακήρυξή του “Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος”, ( η διακήρυξη του Υψηλάντη αποτυπώνει τις ιδέες και τα ιδανικά όλων των Ελλήνων που συμμετείχαν στην Επανάσταση, ακόμα κι αν κάποιοι μπορεί να είχαν αμφιλεγόμενες συμπεριφορές, η ουσία είναι πως στην πλειονότητά τους οι Έλληνες είχαν συγκεκριμένες αξίες και πεποιθήσεις για τον σκοπό και τις αιτίες της Επανάστασης) με τον “Ιερό Λόχο”,όπως ονομάστηκαν οι νέοι στρατιώτες, θα περάσει τον Προύθο ποταμό. Θα συγκρουστούν σκληρά με τους Τούρκους, και τον Σεπτέμβρη του 1821 θα ηττηθούν οριστικά. Μετά την ήττα του Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες το βάρος μετατοπίζεται στην Πελοπόννησο πρωτίστως, στη Στερεά στη συνέχεια, στα νησιά κοκ..
Το ξέσπασμα της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία, θα προκαλέσει την οργή του Σουλτάνου Μαχμούτ Β’, ο οποίος θα διατάξει ευρείας κλίμακας σφαγές κυρίως στην περιοχή της Μ. Ασίας και στην Κωνσταντινούπολη και τον απαγχονισμό του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’. Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη θα αποτελέσει κορυφαίο γεγονός και θα προκαλέσει την αντίδραση και τη συσπείρωση των Ελλήνων.
Η Επανάσταση ξεκινά στις 21 Μαρτίου 1821 στα Καλάβρυτα, 21- 22 Μαρτίου 1821 στο Αίγιο και ακολουθούν 23 Μαρτίου 1821 Άγ. Απόστολοι Καλαμάτας κηρύσσεται η έναρξη του Αγώνα. Οι Φιλικοί είχαν ορίσει ως κοινή ημερομηνία για την Επανάσταση την ημέρα του Ευαγγελισμού, ώστε να γιορτάζει το Έθνος τη δική του Ελευθερία με την Ελευθερία του ανθρωπίνου γένους από την αμαρτία με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Υπάρχει, καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι επί Όθωνος καθιερώθηκε ο εορτασμός της Επανάστασης στις 25 Μαρτίου και η σύνδεση με τον Ευαγγελισμό. Όχι, ήταν κοινή απόφαση των Φιλικών. Γενικά, οι δράσεις και η έκρηξη της Επανάστασης λαμβάνουν χώρα από τις 21 – 30 Μαρτίου.
Ο Ανδρέας Λόντος και η Σημαία- Λάβαρο της επανάστασης στην Αιγιαλεία 21-22 Μαρτίου 1821
Πρωτοπόροι είναι οι μεγάλες οικογένειες του Μωριά και της Μάνης, όπως οι Μαυρομιχαλαίοι, οι Ζαΐμηδες, οι Λόντοι κλπ. Χαρακτηριστική είναι η “διακήρυξη” του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στους ξένους ηγεμόνες σχετικά με την έναρξη της Επανάστασης.
Η Επανάσταση θα κυλίσει με νίκες και με ήττες τα δύο πρώτα χρόνια. Το 1822 η καταστροφή της Χίου προκαλεί τη διεθνή συμπάθεια και διεγείρει φιλελληνικά συναισθήματα στις ευρωπαϊκές χώρες.
Διενεργούνται έρανοι και υπάρχει μέριμνα για τα ορφανά!
Το 1823 είναι έτος εσωτερικών πολιτικών διεργασιών. Λαμβάνει χώρα η Εθνοσυνέλευση του Άστρους, η δεύτερη μετά την Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, κι εδώ αναδεικνύονται νέες δυναμικές που βρίσκονται σε αντιπαράθεση. Ταυτόχρονα οι Μ. Δυνάμεις έχουν αρχίσει να προσεγγίζουν το Ελληνικό Ζήτημα και να προσεταιρίζονται τους Έλληνες, οι οποίοι οδηγούνται στη δημιουργία τριών μορφωμάτων, τριών κομμάτων, του Αγγλικού, του Γαλλικού και του Ρωσικού. Είναι εύκολο να καταλάβουμε τι υποστήριζε κι από ποιον επηρεαζόταν το καθένα.
Το 1824 ακολουθούν οι Εμφύλιοι πόλεμοι, δύο κύκλοι Εμφυλίων πολέμων, που θα έχουν ως τραγικό αποτέλεσμα την αποβίβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο. Ισοπεδώνει τα πάντα στο πέρασμά του, ό,τι είχαν απελευθερώσει οι Έλληνες μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Ιμπραήμ το ανακαταλαμβάνει. Περνάει στη Στερεά και χτυπάει το Μεσολόγγι που πέφτει το 1826 και βυθίζει στο θρήνο όλο τον ελληνισμό. Ο Ιμπραήμ έχει ήδη νικήσει το 1825 και στις μάχες στο Νιόκαστρο, στη Σφακτηρία και στο Μανιάκι. Μια νίκη έχουμε στους Μύλους από τον στρατηγό Μακρυγιάννη. Στα 1826 η τουρκική πλευρά ανακαταλαμβάνει και τμήματα στη Στερεά Ελλάδα. Περνάει στην Ανατολική, κατεβαίνουν και χτυπούν την Αθήνα, πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή. Στη μάχη του Φαλήρου, μάχη του Αναλάτου αλλιώς, μία μέρα πριν 23 Απριλίου 1827, σκοτώνεται ο Καραϊσκάκης και στις 24 Απριλίου 1827 οι Έλληνες ηττώνται από τους Τούρκους κι ο Κιουταχής συνεχίζει ανενόχλητος την πολιορκία. Στο μεταξύ η Επανάσταση διεθνοποιείται και Αγγλία – Ρωσία υπογράφουν το Πρωτόκολλο της Πετρούπολης που θα γίνει στη συνέχεια η Ιουλιανή Σύμβαση του Λονδίνου στην οποία θα μετάσχουν και οι τρεις Δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία. Μέρος της Ιουλιανής Σύμβασης είναι μια “ρήτρα”, αρχικά μυστική και στη συνέχεια θα δημοσιευτεί από τους Times του Λονδίνου προκαλώντας πανηγυρισμούς μεταξύ των Ελλήνων, στην οποία προβλέπεται πως ο στόλος των Τριών Δυνάμεων μπορεί να ναυμαχήσει με τον στόλο των Τουρκο- αιγυπτίων σε περίπτωση που οι δεύτεροι κινηθούν εχθρικά. Τον Οκτώβριο του 1827 οι Μ. Δυνάμεις θα εμπλακούν στον πόλεμο για την Ανεξαρτησία δυναμικά αφού θα επέμβουν και θα συγκρουστούν στο Ναβαρίνο της Πύλου με τον Τουρκο-αιγυπτιακό στόλο. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε διπλωματική επίλυση του Ελληνικού Ζητήματος.
Στα 1828, τον Ιανουάριο, φτάνει στην Ελλάδα, εκλεγμένος από τη Γ’ Εθνοσυνέλευση, ο Ιωάννης Καποδίστριας για να αναλάβει καθήκοντα Κυβερνήτη του Ελληνικού κράτους. Η Επανάσταση βρίσκεται στην τελική της φάση. Το Ελληνικό κράτος έχει πλέον Κυβερνήτη και Διεθνή κάλυψη. Στο εξής μένει το Ελληνικό κράτος να αποκτήσει και σύνορα. Την οριστική διαμόρφωση, που θα προκύψει με την υπογραφή των Πρωτοκόλλων του 1830, δεν θα ζήσει ο Καποδίστριας να τη δει αν και ήταν αποτέλεσμα των αγώνων του. Οριστικά το κράτος θα πάρει την μορφή του με την άφιξη της Αντιβασιλείας και του Όθωνα το 1833.
Όταν η Επανάσταση ξεκινούσε τον Φεβρουάριο του 1821 στη Μολδοβλαχία, κανείς δεν πίστευε στην Ευρώπη ότι μετά από εννέα χρόνια αγώνων θα οδηγούσε σε Ελεύθερο και Ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος. Αυτοί που το πίστεψαν ήταν άνθρωποι που εμφορούνταν από τις φιλελεύθερες ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, τις ιδέες του Ρομαντισμού που οδηγούσε στη σύνδεση με το παρελθόν και τους ένδοξους προγόνους – και οι Έλληνες είχαν ένδοξους προγόνους τους οποίους γνώριζαν!- και τον Εθνικισμό- Εθνισμό εδώ- που ξεπήδησε από τη Γαλλική Επανάσταση και σήμαινε την ελεύθερη έκφραση, την ευτυχία του ατόμου, την υποχρέωση των λαών να ζήσουν με το δικό τους τρόπο, σήμαινε ελευθερία και ελεύθερη επιλογή να ανήκω σ’ ένα έθνος με συγκεκριμένη γλώσσα, ιδέες και χαρακτηριστικά. Οι Έλληνες που εμπνέονται από την έννοια Πατρίδα συγκινούνται από τον Εθνικισμό. Γίνεται χιονοστιβάδα και σαρώνει όλο τον 19ο αιώνα. ( Για τους λαούς της Βαλκανικής κράτησε και τον 20ο, συνετέλεσε στη δημιουργία πολλών Εθνικών κρατών που βρίσκονταν κάτω από Οθωμανική Κυριαρχία).
