Στο παρόν κείμενο παρουσιάζουμε ποιήματα του Eugène Guillevic εμπνευσμένα από τη Ευκλείδεια Γεωμετρία. Ο Eugène Guillevic (1907-1997) ήταν Γάλλος ποιητής, μια από τις συλλογές του οποίου, η Euclidiennes, είναι σειρά από μονοσέλιδα ποιήματα, το καθένα προλογίζεται από ένα απλό μαθηματικό σχήμα, που προέρχεται από τα Στοιχεία του Ευκλείδη, όπως παράλληλες γραμμές, ένα σημείο ή ένα τρίγωνο, και στη συνέχεια μια απάντηση/ σχολιασμό σε στίχο από τον ίδιο τον ποιητή, σε αυτή τη γεωμετρική εικόνα.
- Eugène Guillevic/ Poésies géométriques, les euclidiennes
Ευθεία Γραμμή
Τουλάχιστον για σένα
Κανένα πρόβλημα.
Πιστεύεις πως γεννιέσαι από τον εαυτό σου
Σε κάθε τόπο που είναι δικός σου,
Διακινδυνεύοντας να λησμονήσεις
Ότι χρειάστηκε να περάσεις
Πιθανότατα από τον ίδιο τόπο.
Ούτε καν γνωρίζοντας
Ότι χωρίζεις στα δύο
Αυτό που διασχίζεις,
Πηγαίνεις χωρίς να μάθεις τίποτε
Και χωρίς να δώσεις ποτέ.
* *
Τετράγωνο
Καθεμία από τις πλευρές σου
Αυτοθαυμάζεται μέσα στις άλλες.
Πού πάει η προτίμησή της;
Προς αυτήν που την αγγίζει
Ή προς την απέναντι;
Ξεχνώ όμως τις γωνίες
Όπου το έξω ερεθίζεται
Σε σημείο που σου αφαιρεί
Τις αμφιβολίες που ξαναγεννιούνται.
*
* *
Ισοσκελές Τρίγωνο
Έχω την τάση να μου αρέσω.
* *
Σκαληνό Τρίγωνο
Καλό είμαι για χορό
Και περιστροφές
Πάνω στη βάση μου, πάνω στην κορυφή μου,
Πάνω στις πλευρές μου, τις άλλες γωνίες μου.
Είναι που είμαι πάντοτε
Ταραγμένο, αναποφάσιστο
Από γωνίες, από πλευρές
Συγκεντρωμένες στην τύχη
Και χωρίς ισότητα.
* *
Ισόπλευρο Τρίγωνο
Παραπήγα μακριά
Με την έγνοια μου για τάξη.
Τίποτα άλλο δεν μπορεί πια να έρθει.
* *
Κύκλος
Είσαι αδελφός
Μπορούμε να συνεννοηθούμε.
Κάνε με παρόμοιο
Περικύκλωσέ με.
Ας ζεσταθούμε
Ας ζήσουμε μαζί
Και ας συλλογιστούμε.
*
* *
Παράλληλες
Προχωράμε, ο χώρος είναι μεγάλος
συναναστρεφόμαστε
Θέλουμε να μιλήσουμε.
Αλλά αυτό που διηγούμαστε η μία στην άλλη
Η άλλη το γνωρίζει ήδη,
Αφού από την αρχή
Σβησμένη, ξεχασμένη,
Είναι η ίδια περιπέτεια.
Στο όνειρο συναντιόμαστε,
Αγαπιόμαστε, συμπληρώνουμε η μία την άλλη.
Δεν πάμε πιο πέρα
Από μέσα στην άλλη και στον εαυτό μας.
* *
Κάθετη
Εύκολο είναι να το πεις
Πως πέφτω κάθετα.
Αλλά είναι επίσης πάνω μου
Που και η άλλη πέφτει κάθετα.
* *
Σημείο
Δεν είμαι παρά το αποτέλεσμα ίσως
Δύο γραμμών που συναντιόνται.
Δεν έχω τίποτα…
Λέμε: φεύγω από το σημείο
Φτάνω στο σημείο
Ιδέα δεν έχω σχετικά…
Αλλά ποιος
Θα με σβήσει;
* *
Καμπύλη
Να έχεις νόημα
Και να το γνωρίζεις!
Να μην πεις στον εαυτό σου πια ότι ίσως
Σημαίνεις παρ’ όλ’ αυτά
Αλλά για άλλους, όχι για σένα.
- Επιλεγόμενα: Σχόλια για τη Μαθησιακή Χρήση
Το πέρασμα από τη συνήθη αναλυτική στη συστημική σκέψη απαιτεί άλλες μεθόδους μελέτης. Η διδασκαλία βασικών γνώσεων και αρχών της σκέψης συμπληρώνεται με μεθόδους που προάγουν την ολοκλήρωση της γνώσης. Αντί για εγκυκλοπαιδικού τύπου προσέγγιση στην πληροφορία, χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε τη συστημική μέθοδο που επιτρέπει στους μελετητές να ολοκληρώνουν τη νέα πληροφορία και να την τοποθετούν στο πλαίσιό της. Η συστημική προσέγγιση σημαίνει ότι τα διάφορα θέματα δεν πρέπει να διαιρούνται, έτσι ώστε να απομνημονεύονται, αλλά ότι η γνώση πρέπει να αναδομείται συνεχώς από τα αρχικά της στοιχεία και να θεωρείται ως ενιαία. Η συστημική σκέψη βοηθάει κάθε άτομο να ανακατασκευάσει τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων ιεραρχικών επιπέδων της γνώσης. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι συστημική και συνθετική –συστημική για να σπάσει τη γραμμικότητα και να δημιουργήσει αλληλεξαρτώμενα στοιχεία και συνθετική για να επιτρέψει στους μελετητές να συναρμολογήσουν αυτά τα στοιχεία σε προσωπική δομή που εμπλουτίζει την αντίληψή τους για τον εαυτό, τη ζωή και τον κόσμο (κονστρουκτιβισμός). Το συστημικό, ολιστικό, συνθετικό πνεύμα οδηγεί σε αντίστοιχη εκπαίδευση, σφαιρική και εξισορροπημένη ανάπτυξη, συνείδηση της διασύνδεσης και αλληλεπίδρασης, καλλιέργεια της ολιστικής επίγνωσης των πραγμάτων.
Έτσι, δίνεται προτεραιότητα σε έννοιες, δεξιότητες και στάσεις που εδώ καλύπτουν δυο κλάδους ή γνωστικά αντικείμενα: Μαθηματικά και Ποίηση. Αυτό βοηθάει τους μελετητές να δουν την αλληλο-σύνδεση και τις σχέσεις μεταξύ των κλάδων και είναι ακριβώς αυτές οι διασυνδέσεις που κινητοποιούν τους μελετητές και δημιουργούν ενδιαφέρον. Δίνεται επίσης έμφαση στη σπουδαιότητα της αλληλεξάρτησης, στη δυναμικότητα και στην ολιστικότητα της σύνθεσης. Χρησιμοποιούνται θέματα κάθετης ολοκλήρωσης, γενικά θέματα που μπορούν να ολοκληρώσουν διάφορους κλάδους και επίπεδα πολυπλοκότητας γύρω από ένα κεντρικό θέμα-άξονα. Φροντίζουμε ώστε η γνώση των γεγονότων και των πληροφοριών να μη διαχωρίζεται από την κατανόηση των μεταξύ τους σχέσεων.
Στόχος είναι να πετύχουμε την εννοιακή αλλαγή στους μελετητές, να τους οδηγήσουμε δηλαδή από τις αρχικές τους αντιλήψεις, με τα λάθη και τις παρανοήσεις που αυτές περιλαμβάνουν, στην επιστημονική κατανόηση της πραγματικότητας. Συνηθισμένο είδος εννοιακής αλλαγής συνιστά ο εμπλουτισμός, δηλαδή η προσθήκη εννοιών σε υπάρχουσα εννοιακή δομή. Άλλα είδη σχετίζονται με τη διαφοροποίηση, τη συνένωση, την αύξηση της ιεραρχικής οργάνωσης, την εναρμόνιση, την αναδιοργάνωση. Ο μελετητής εξαρτά τη γνώση του από το πλαίσιο μέσα στο οποίο μαθαίνει τη νέα έννοια. Με τη διαθεματικότητα όμως αναγκάζεται να δει τη νέα έννοια μέσα από πολλά πλαίσια και όχι μόνον ένα. Με τον τρόπο αυτό τα πλαίσια μπορούν να αλλάζουν, αλλά η πεμπτουσία της έννοιας παραμένει η ίδια και παίρνει πολλές εκφάνσεις. Αυτό βοηθάει τον μελετητή να συλλάβει την έννοια σε όλες τις εκφάνσεις της μέσα από τα διαφορετικά πλαίσια που την αντιμετωπίζει και μπορεί να την εφαρμόζει σε όλα αυτά και όχι μόνο σε ένα. Έτσι πετυχαίνει την αφαίρεση και τη γενίκευση, την αφομοίωση και την προσαρμογή που είναι απαραίτητες στη μάθηση. Η διαθεματικότητα λοιπόν είναι απαραίτητη για τη σφαιρική και πλήρη σύλληψη μιας έννοιας και συμβάλλει στην ολιστικότητα της αναπαράστασής της.
Η μάθηση μπορεί να ιδωθεί και ως διαδικασία εννοιακής αλλαγής, ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ αυτού που ο μελετητής μαθαίνει, δηλαδή νέες έννοιες και νέα πληροφορία, και των τρεχουσών εννοιών του. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, πρέπει να καθοδηγούνται αυτοί που μελετούν να συνειδητοποιήσουν τις βασικές τους αναπαραστάσεις, τα νοητικά τους πρότυπα, τα κοσμοείδωλά τους και να διαπιστώσουν ποια από αυτά είναι σύμφωνα με την επιστημονική άποψη, ποια είναι συνεπή με τη σύγχρονη αντίληψη της πραγματικότητας, και να μπορούν να αντιληφθούν την ωφέλεια που προκύπτει από τις νέες έννοιες. Επίσης, πρέπει να δημιουργούνται γνωστικές συγκρούσεις/ αντιθέσεις στους μελετητές (εδώ Μαθηματικά και Ποίηση), έτσι ώστε μέσα από αυτές να πετυχαίνουν την εννοιακή αλλαγή, να συνειδητοποιούν τα λάθη τους, να αξιολογούν τη διαδικασία αυτής της αλλαγής και κυρίως να αναπαριστούν το περιεχόμενο των εννοιών με πολλούς τρόπους -λεκτικό, εικονικό, συμβολικό, μαθηματικό, πρακτικό, ποιητικό κτλ.- σε πολλά πλαίσια και να μεταφράζουν τον ένα τρόπο στον άλλο. Έτσι μαθαίνουμε σήμερα και έτσι εκφράζουμε σε σοβαρά κείμενα αυτά που οικοδομήσαμε ως προς τη γνώση.
