Η ποιητική συλλογή  με τίτλο “ Κολαζ  Πορνογραφίας ” των εκδόσεων ΑΩ είναι η τέταρτη ποιητική συλλογή του ποιητή – συγγραφέα Σάββα Λαζαρίδη που εκδίδεται μετά από τις ποιητικές συλλογές του: ΥΣΤΕΡΑ (Σαιξπηρικόν, 2017),  Ανάμεσα στο φόνο και το χρόνο (Ρώμη, 2018), Ultimi Inter Pares (σε συνεργασία με τον συγγραφέα Τάσο Αγγελίδη Γκέντζο, Ρώμη, 2019) και το μυθιστόρημά του: “Μικρό Χαμόγελο” (Ρώμη, 2019).

Η ποιητική συλλογή “ Κολάζ Πορνογραφίας ” αποτελείται από είκοσι επτά (27) ποιήματα που είναι γραμμένα σε ελεύθερο στίχο, στην πλειοψηφία τους με ανισομεγέθεις στροφές και με διασκελισμό (enjambment) στους στίχους καθ’ όλη την έκταση της στροφής, ή καθ’ όλη την έκταση του ποιήματος.

Σε όλα τα ποιήματα η στίξη είναι η ελάχιστη δυνατή. Κυριαρχούν τα σημεία στίξης: κόμμα και τελεία, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη διάκριση των όρων της πρότασης ή τον διαχωρισμό των προτάσεων του στίχου. H τελεία απουσιάζει στο τέλος κάθε στροφής , όπως και στο τέλος του κάθε ποιήματος.

Ο ποιητής ή ο ομιλών γράφει σε πρώτο ενικό πρόσωπο εκφράζοντας σκέψεις, διαπιστώσεις, συναισθήματα δικά του, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιεί το δεύτερο ενικό πρόσωπο άλλοτε σαν να απευθύνεται σε έναν σιωπηλό συνομιλητή « … /εσύ είσαι μέρος του εαυτού μου / και σίγουρα διψάμε πάλι / για ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί (ποίημα: Ελλιπείς προσαυξήσεις) » κι άλλοτε σαν να απευθύνεται στον ίδιο τον εαυτό του « Ξέρεις πως τα πρωινά είναι τα πιο δύσκολα/ όταν δεν γνωρίζεις ακριβώς τι θα κάνεις/ … (ποίημα: Χωράφια με βαμβάκι).

Αν και τα ποιήματα υποδηλώνουν στον προσεκτικό αναγνώστη έναν καθορισμένο σκοπό για τον οποίο γράφτηκαν, η γραφή τους βρίσκεται κάτω από την επίδραση του υποσυνείδητου, που είναι από τη φύση του φευγαλέο και δημιουργεί ζωηρές λεκτικές εντυπώσεις. Η δύναμη των λέξεων που χρησιμοποιεί ο ποιητής βρίσκεται στον τρόπο που συνδυάζονται μεταξύ τους, ξεφεύγοντας από το επιβεβλημένο νόημά τους και την υπακοή τους στον ορθολογισμό.

Πολύ δυνατά σημεία της γραφής του ποιητή αποτελούν τα συμπλέγματα λέξεων στις ονοματικές φράσεις των στίχων του, όπως για παράδειγμα: επίχρισμα σκέψεων κατασκευασμένων/ από αμίαντο ξεχαρβαλωμένων υποσχέσεων/ (ποίημα: Διαμορφώνοντας μια στάση), σεξουαλικές πράξεις / εξοπλισμένες με εργαλεία εκμηδένισης νοημάτων/ (ποίημα: Το πρόβλημα της πορτοκαλιάς), εμφυαλωμένες λύσεις θεμάτων συμπεριφοράς / (ποίημα: Έτσι κι αλλιώς), δίνες ευτελών συμπερασμάτων / (ποίημα: Ελλιπείς προσαυξήσεις), τα μέσα μαζικής εστίασης πολιτικών θυμάτων / (ποίημα: Αμερικανικοί λαγοί), θηράματα μιας ευμαρούς εικόνας / (ποίημα: Νοσταλγώντας τον Τσάρλι), της εποχής των έντοκων γραμματίων πληρωμής απορριμμάτων / (ποίημα: Αποσυνδέοντας ημέρες),   τεθλασμένα πλαίσια ειδήσεων, μηχανισμός εξαγωγής ηθικών προτάσεων / (ποίημα : Τουλάχιστον τέσσερεις λόγοι).

 Επιπλέον, στους στίχους των ποιημάτων αυτών παρατηρούμε τολμηρούς συνδυασμούς επιθέτων με ουσιαστικά, σε άλογες συζεύξεις, χαρακτηριστικές μιας υπερρεαλιστικής ποιητικής γραφής, όπως για παράδειγμα: αραχνούφαντες σκέψεις εραστών / (ποίημα: Μια ελάχιστη τοπολογία), ρευστά ερωτηματικά, αχαρτογράφητοι αγοραστές ελπίδων / (ποίημα: Λούνα Παρκ), φορεμένες καταστάσεις / (ποίημα: Βροχερά προάστεια), ασθματικές καταστάσεις / (ποίημα: Εν είδει σχολίου), ατήρητες προθέσεις / (ποίημα: Ελλιπείς προσαυξήσεις), βρασμένες ιδιοτροπίες / (ποίημα: Στην αχλή του πρωινού), καλοπροαίρετες προοπτικές / (ποίημα: Αμερικανικοί λαγοί), ρευστή λήθη / (ποίημα: Νοσταλγώντας τον Τσάρλι), ευαγγελικά στιλπνή / (ποίημα: Αδρανείς ουσίες), σχιζοειδής αποκάλυψη / (ποίημα: Τουλάχιστον τέσσερεις λόγοι), αργοκοιμισμένες σόμπες / (ποίημα: Οδηγώντας για το Μεξικό).

Ο ποιητής μας αποκαλύπτει στους στίχους του εικόνες ενός κόσμου ονειρικού, ολότελα φανταστικού, που αναδύεται αυθόρμητα στη γραφή του με αφορμή μια σκέψη, μια ανάμνηση, μια διαπίστωση, μια συνήθεια, ένα συναίσθημα, οτιδήποτε θα μπορούσε να  φέρει στην επιφάνεια τον κρυμμένο θησαυρό του ασυνείδητου.

« Περίμενε να ξεχαστεί μέχρι να μείνει

ένα κατακάθι ικανό για να φτιάξεις ιστορίες

ποτίζοντας τη γλάστρα που ο δολοφόνος φύτεψε

μέσα της το όπλο τυλιγμένο σε ένα κόκκινο ζιβάγκο

κάτω από το παράθυρο. Το κομμένο κεφάλι

με τα μακριά μαλλιά αντικατέστησέ το

με μια λάμπα πεζοδρομίου, ώστε να αντέχει

στις θύελλες φωτίζοντας γραφεία

όπου δοκιμάζεται η ελαστικότητα κειμένων

πριν μας χαριστούν για να είμαστε εριστικά δειλοί

ρίχνοντας κρυφά χαμόγελα στις βιτρίνες

πολυκαταστημάτων. …»

(ποίημα: Μια ελάχιστη τοπολογία)

«Τώρα, αυτό μονάχα ξέρω και δεν θα αλλάξει

σύντομα όλα τα φανάρια θα δείχνουν κόκκινο

θα σταματούν ακόμη και οι γλάροι

μπροστά στα αγκαλιασμένα σύννεφα

προσμένοντας βροχή που διαφορετικά θα μούλιαζε

όνειρα μέσα σε χάρτινες σακούλες παντοπωλείων

και εργαστήρια καραμέλας θα ξεχύνονταν

στο δρόμο περπατώντας με τα ζαχαρωτά

στους ώμους σχεδόν ανέμελα φτιάχνοντας

πεζοδρόμια-γλυκίσματα κατάλληλα

για νεαρά κορίτσια φορτωμένα σε παλέτες

προγραμματίζοντας το νέο λογισμικό του έρωτα »

(ποίημα: Ανατέλοντας Κυριακή)

Στο «Κολάζ Πορνογραφίας» παρακολουθούμε από τους πρώτους κιόλας στίχους το εγχείρημα του ποιητή να ταιριάξει γη και ουρανό. Εγχείρημα δύσκολο που προϋποθέτει τρέλα ικανή να τον μετασχηματίσει.  Μια τρέλα που προκαλεί φόβους.

«Με αυτό τον τρόπο, προκαλώ φόβους

Κυρτώνοντας μέχρι να ταιριάξω ουράνιες χορδές

με την μυρωδιά του χώματος. Ενίοτε,

γδέρνοντας το μυαλό στα τάστα της κιθάρας»

(ποίημα: Μόνιμα μικρότερος)

Και είναι  επικίνδυνοι οι ποιητές, γιατί τολμούν να αποκαλύψουν τα αφανέρωτα.

«Mοιάζουμε με πρόσοψη εκκλησίας

Ανδαλουσιανού χωριού. Σκοτεινά παράθυρα

προσμένουν τους ποιητές. Καθώς ανοίγουν

βλέπεις τις αστραφτερές τους κάννες

πιστεύοντας και πάλι πως δεν σε σημαδεύουν»

(ποίημα : Στην αχλή του πρωϊνού)

Μέσα από τους στίχους του ο ποιητής μας εισάγει στο δικό του σύμπαν, με  όχημα τους συνειρμούς και τα συναισθήματά του.  Στην μονοτονία και την ξηρασία της καθημερινότητας αντιπαραβάλλει την υγρασία των ονείρων που ξυπνούν τις αισθήσεις, τον έρωτα. Αν και οι πιθανότητες να αλλάξει η πραγματικότητα είναι ελάχιστες, ωστόσο αρκεί η ρωγμή της στιγμής, ένα βλέμμα.

«…/αν και θα προτιμούσα να σε κοιτάζω / όπως βγαίνεις γυμνή μέσα από το μπάνιο»           (ποίημα: Ανατέλοντας Κυριακή)

Μπορεί κανείς να απολαμβάνει αυτό που θα επιλέξει να δει, όταν το νόημα θα έχει ήδη χαθεί. Ακόμα κι αν το έργο ξεκινούσε απ’ την αρχή, η λύση θα εξακολουθούσε να είναι εξαιρετικά πολύπλοκη κι εμείς «επαρκώς εκπαιδευμένοι» πια και ανίκανοι να απαντήσουμε στα «ρευστά ερωτηματικά» των παραμυθιών που μας μεγάλωσαν.  (ποίημα: Λούνα Παρκ)

Ένα θέατρο η ζωή, όπου ο θεατής βιώνει ένα «αδηφάγο» σκηνικό, με παρασκήνια «μάρτυρες του πιο απαίσιου εγκλήματος». «Αγκυλωμένοι στο μηδέν» αδυνατούμε να «κυκλώσουμε το νόημα των πραγμάτων, παραμένουμε ανίδεοι …» (ποίημα: Διαμορφώνοντας μια στάση).

Στην υπαρξιακή του αναζήτηση, χωρίς να νοιάζεται για τις «επερχόμενες αστοχίες του είναι», ο ποιητής αναζητά τον επιθυμητό εαυτό του μέσα στον ύπνο του. Εκεί παραμένει διαρκώς ορατός, δρα εντελώς ελεύθερος.  (ποίημα: Αστοχίες υλικών).

 Επαναλαμβάνει κανείς τις ίδιες διαδρομές στην «τακτοποιημένη» πόλη,  χωρίς όμως να είναι ποτέ σίγουρος για τον προορισμό του. Αναζητά την επικοινωνία με τη γυναίκα. Το αγκάλιασμά της του προκαλεί φόβο. Σ’ εκείνην έκπληξη. (ποίημα: Αναζητώντας ερωτήσεις). Υπάρχει μια ευτυχία ερωτικών στιγμών που φύονται μέσα σε ένα περιβάλλον πτώσης, «μιας ζωής που τρεκλίζει μέσα στο κεφάλι σου». Συνήθως ακολουθούνται από τύψεις για σεξουαλικές πράξεις «εξοπλισμένες με εργαλεία εκμηδένισης νοημάτων». Ο έρωτας είναι ένας καρπός που δεν μπορείς να απολαύσεις ολοκληρωτικά. Χάνεται, λοξοδρομεί μέσα από συμπλέγματα χειρονομιών. (ποίημα: Το πρόβλημα της πορτοκαλιάς).

Μια πάλη εσωτερική κρύβεται πίσω από ένα χαμόγελο ψεύτικης επιβεβαίωσης πως όλα βαίνουν καλώς. «Αυτή η ασθένεια απαγορεύει τις λέξεις να βγουν». Ελέφαντες – επιθυμίες «φρεσκάρουν τις αντοχές της φυλακής σου». (ποίημα: Βροχερά προάστια).

“Το σώμα ένα δωμάτιο κλειστό, βυθισμένο στη γη. «Ησυχία και σκοτάδι εκεί ξεχειμωνιάζουν». Ο έρωτας κοιμάται. Δεν υπάρχει επικοινωνία. Υπονομεύεται από τα ψέματα που συντηρεί κανείς μέσα του, φοβούμενος να τ’ απαρνηθεί. Υπονομεύεται από έναν λόγο ανούσιο, κενό. Το άγγιγμα, η επαφή αστοχούν επαναληπτικά. Η συνήθεια, η ευκολία και ο φόβος αποκλείουν την απόδραση από αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον του βασιλείου της αυτο-απομόνωσης. Σχισμές τα σημεία που μπορεί να δει κανείς πίσω απ’ την επιφάνεια. Σχισμές τα σημεία απ’ όπου διαφεύγουν με δυσκολία έστω οι επιθυμίες, ο πραγματικός εαυτός μας. (ποίημα: Σχισμές).

Το «Κολάζ πορνογραφίας» είναι δείγμα υπερρεαλιστικής ποιητικής γραφής με την ιδιαιτερότητα ότι η γραφή αυτή δεν διακρίνεται από έναν ασυνάρτητο αυτοματισμό. Αντιθέτως, σε κάθε ποίημα ο αναγνώστης μπορεί να αποδώσει κάποιο νόημα, δομούμενο γύρω από ένα ερώτημα, δηλωτικό και στον τίτλο του. Το ποίημα συνεχίζει να υπάρχει μέσα μας και μετά την ανάγνωσή του στις κινηματογραφικής διαδοχής συνειρμικές εικόνες του, εικόνες που δημιουργούνται ακόμη και μέσα από απλές ονοματικές φράσεις, ή  από ένα σύνολο στίχων, συνθέτοντας συνολικά μια ατμόσφαιρα με εξάρτηση νοήματος.

Επιχειρώντας μια ερμηνεία του τίτλου της εξαιρετικής αυτής ποιητικής  συλλογής, θα λέγαμε πως το «Κολάζ πορνογραφίας» ίσως είναι το κολάζ των ασύνδετων και αποσπασματικών βιωμάτων μας. Ασύνδετων γιατί αδυνατούμε να τα ερμηνεύσουμε και αποσπασματικών αφού η τύχη μάς ορίζει. Μπορεί ακόμη να είναι το κολάζ ερωτικών στιγμών ή ευτυχισμένων στιγμών, για τις οποίες πληρώνουμε πάντα ένα αντίτιμο σε φόβο, ενοχή και μοναξιά. Αυτό το κολάζ στολίζει τον τοίχο μας, είναι διαφορετικό για τον καθένα και διεγερτικό των αισθήσεων μας για μια ζωή που αδυνατούμε να ζήσουμε, μια ζωή που σταδιακά μας νεκρώνει.

«Περίεργα γυμνοί στις λιτές γραμμές

ενός λευκού χειμώνα αφουγκραζόμαστε

νυχτόβια ουρλιαχτά, δαγκώνοντας ζουμερούς

καρπούς μιας αγνοημένης τέχνης της ζωής

(ποίημα: Αποσυνδέοντας ημέρες)

« στο τέλος, αρκεί η μνήμη για να μαζευτούν

λουλούδια στις ανοιχτές παλάμες σου»

(ποίημα: Οδηγώντας για το Μεξικό)