You are currently viewing Δημήτρης Γαβαλάς: Υλικό και Σχόλια 19 – Ο Ευκλείδης της Καλαμάτας
?????????????????????????????????????????????????????????

Δημήτρης Γαβαλάς: Υλικό και Σχόλια 19 – Ο Ευκλείδης της Καλαμάτας

Χρόνια πριν, ο γνωστός συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος διετέλεσε, στα μέσα των ’90, Υπουργός Πολιτισμού. Την περίοδο εκείνη είχε δηλώσει ότι ψάχνει να βρει τον ‘Ελύτη της Καλαμάτας’. Συνέβη τελευταία να διαβιώ εν Καλάμαις για εργασιακούς λόγους. Δεν βρήκα ακόμη τον ‘Ελύτη της Καλαμάτας’ αλλά ανακάλυψα τον Ευκλείδη της Καλαμάτας –και εξηγούμαι. Σε δρόμους και τοίχους στην παλιά πόλη συναντάει κάποιος σχεδιασμένα/ ζωγραφισμένα (γεωμετρικά) σχήματα της Γεωμετρίας του Ευκλείδη. Αρχικά σκέφτηκα ότι αφού οι ποιητές δεν εμπνέονται στον τόπο μας από τον Ευκλείδη ας εμπνευστεί τουλάχιστον ένας μαθηματικός – γεωμέτρης – καλλιτέχνης και ας ζωγραφίσει στους δρόμους, για το κοινό, κομμάτια της Ευκλείδειας Γεωμετρίας. Όμως απατήθηκα οικτρά γιατί όλη αυτή τη δουλειά την έχει κάνει ένας νομικός και όχι μαθηματικός, ο Γιάννης Τσιμόγιαννης –άλλωστε και ο διάσημος Fermat νομικός ήτανε και όχι μαθηματικός.

Η συγκεκριμένη εργασία ξεκινάει με την ένδειξη ‘Οδός Ευκλείδειας Γεωμετρίας’ και ακολουθούν στον δρόμο πάμπολλα σχήματα με τις σχετικές εξηγήσεις ή τα αντίστοιχα θεωρήματα. Το ίδιο συμβαίνει και με τοίχους στους δρόμους ή σε σχολεία. Αναρτώνται εδώ φωτογραφίες για του λόγου το αληθές.

 

 

* *

Με αυτή την ευκαιρία, πέρα από πρόσφατες αναρτήσεις για τον Ευκλείδη του Vachel Lindsay / Ευκλείδης και της Edna St. Vincent Millay / Μόνο ο Ευκλείδης Αντίκρισε τη Γυμνή Ομορφιά, παρουσιάζονται ακόμα τέσσερα ποιήματα εμπνευσμένα από την Ευκλείδεια Γεωμετρία.

Rita Dove/ Γεωμετρία

 

Αποδεικνύω ένα θεώρημα και το σπίτι διαστέλλεται:

τα παράθυρα τινάζονται απότομα και αιωρούνται κοντά στο ταβάνι

με αναστεναγμό το ταβάνι απογειώνεται.

 

Καθώς οι τοίχοι διώχνουν από πάνω τους τα πάντα

εκτός από τη διαφάνεια, κρατούν την ευωδιά

των γαριφάλων. Βρίσκομαι έξω στο ύπαιθρο.

 

Ψηλά οι μεντεσέδες των παράθυρων γίνονται πεταλούδες

εκεί που τέμνονται λαμπυρίζει το φως του ήλιου.

Πορεύονται προς κάποιο σημείο αληθές και αναπόδεικτο.

* *

Emma Rounds/ Επιπεδομετρία

 

Ο Ευκλείδης και το θεώρημα για το πι

έφτιαξαν το επίπεδο και το στερεό στο βιβλίο.

Όλες οι ακτίνες ήταν παράλληλες

και οι γωνίες-γλάροι κυρτωμένες.

 

“Πρόσεχε τον Wentworth-Smith, γιε μου

και τους αμφίβολους Γεωμετρικούς Τόπους.

Πρόσεχε το Αξίωμα και απόφυγε

το δολερό Αίτημα”.

 

Πήρε το στυλό στο χέρι.

Καιρό έψαχνε τη σωστή απόδειξη.

Ύστερα ξεκουράστηκε στο ΧΥΖ

και σκέφτηκε για λίγο.

 

Και καθώς σκέφτηκε αντίστροφα

μια ευφυής απόδειξη, σε γραμμές φωτιάς

ακριβής και απέριττη, του ήρθε.

Εφαπτόμενη καθώς ερχότανε.

 

“ΑΒ, ΓΔ” σκέφτηκε αυτός-

το στυλό πήγαινε πέρα δώθε-

ΟΕΔ και πραγματικά περήφανος

τραπεζιώθηκε.

 

“Έχεις αποδείξει την 29η;

Έλα στην αγκαλιά μου, ακτινικό μου αγόρι!

Καλό για σένα! Το ένα σημείο δύο!”.

Ρομβοποιούσε μες στη χαρά του.

 

Ο Ευκλείδης και το θεώρημα για το πι

έφτιαξαν το επίπεδο και το στερεό στο βιβλίο.

Όλες οι ακτίνες ήταν παράλληλες

και οι γωνίες-γλάροι κυρτωμένες.

* *

Eugène Guillevic/ Ευθεία Γραμμή

 

Τουλάχιστον για σένα

Κανένα πρόβλημα.

Πιστεύεις πως γεννιέσαι από τον εαυτό σου

Σε κάθε τόπο που είναι δικός σου,

Διακινδυνεύοντας να λησμονήσεις

Ότι χρειάστηκε να περάσεις

Πιθανότατα από τον ίδιο τόπο.

Ούτε καν γνωρίζοντας

Ότι χωρίζεις στα δύο

Αυτό που διασχίζεις,

Πηγαίνεις χωρίς να μάθεις τίποτε

Και χωρίς να δώσεις ποτέ.

* *

JoAnne Growney/ Βρίσκοντας Χρόνο

 

Σημεία κυνηγούν σημεία

γύρω γύρω στον κύκλο

με φορά αντίθετη του ρολογιού

πολεμώντας το χρόνο.

Γνωρίζουμε ο χρόνος είναι κύκλος

παρά ευθεία γραμμή.

 

Κάνε την ευθεία κύκλο!

Διάλεξε ένα κέντρο.

Τύλιξε και τύλιξε και τύλιξε

την ευθεία γύρω γύρω.

Πώς τα άκρα

ενώνονται;

 

Κόψε και άνοιξε ένα κύκλο

τέντωσέ τον σε ευθεία.

Η τομή καταστρέφει

ένα σημείο ή βρίσκεται

ανάμεσα σε ένα ζεύγος;

Αν η τομή είναι στη μέση

 

από το τώρα μέχρι την Τρίτη

πώς μπορώ να φτάσω εκεί;

Προχωράω

πηγαίνοντας πίσω

ή μπορώ

να πηδήσω ένα διάστημα;

 

Το τετράγωνο δεν είναι ούτε ευθεία

ούτε κύκλος, είναι άχρονο.

Τα σημεία δεν κυνηγιούνται γύρω από

ένα τετράγωνο. Σταθερό, ακίνητο

στέκεται εκεί και γνωρίζει

τη θέση του. Ο κύκλος

δεν θα τετραγωνιστεί.

*

 

Σημειώσεις:

 

Ιωάννης Τσιμόγιαννης: Ο άνθρωπος που έβγαλε τη Γεωμετρία στους δρόμους της Καλαμάτας. Εφημερίδα ‘Θάρρος’ Μεσσηνίας, 16/01/2023.
Γιάννης Τσιμόγιαννης: Η αγάπη του για τη Γεωμετρία «μεταμορφώνει» το Ιστορικό Κέντρο. Εφημερίδα ‘Ελευθερία’, 12 Νοεμβρίου 2023.

 

Οι φωτογραφίες είναι της Μαρίας Γυφτογιάννη.
611
Pin0
Tags: ,

Δημήτρης Γαβαλάς

O Δημήτρης Γαβαλάς γεννήθηκε στην Κόρινθο το 1949. Σπούδασε Μαθηματικά, Κυβερνητική και Συστήματα Αυτομάτου Ελέγχου σε μεταπτυχιακές σπουδές και Ψυχολογία του Βάθους σε ελεύθερες σπουδές. Εκπόνησε Διδακτορική Διατριβή με θέμα τα Μαθηματικά, τη Θεμελίωση και τη Διδακτική τους. Αρχικά εργάστηκε ως Επιστημονικός Συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Πατρών και ως Ερευνητής στο Κέντρο Ερευνών «Δημόκριτος». Στη συνέχεια εργάστηκε στην εκπαίδευση ως καθηγητής Μαθηματικών. Συνεργάστηκε με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (στη συγγραφή Προγραμμάτων Σπουδών & σχολικών βιβλίων και σε άλλα εκπαιδευτικά θέματα). Εργάστηκε επίσης στη Βαρβάκειο Σχολή, και συνέχισε ως Σχολικός Σύμβουλος. Για το πνευματικό του έργο, έχει τιμηθεί από τον Δήμο Κορινθίων. Το δοκίμιό του για τον Οδυσσέα Ελύτη έλαβε κρατική διάκριση, ενώ το ποίημα «Φανταστική Γεωμετρία» περιελήφθη στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β΄ τάξης του Γυμνασίου.

Έργα του Δημήτρη Γαβαλά:

Ποίηση

Σπουδές. Αθήνα, 1973.
Μετάβαση στο Όριο. Αθήνα, 1974.
Ανέλιξη. Αθήνα, 1975.
Δήλος. Αθήνα, 1976.
Εσωτερική Αιμομιξία. Αθήνα, 1977.
Η Πάλη με το Άρρητο. Αθήνα, 1978.
Ελεγείο. Αθήνα, 1979.
Τα Εξωστρεφή. Αθήνα, 1980.
“Η Του Μυστικού Ύδατος Ποίησις“. Αθήνα 1983.
Το Πρόσωπο της Ευτυχίας. Κώδικας, Αθήνα, 1987.
Απλά Τραγούδια για έναν Άγγελο. Κώδικας, Αθήνα, 1988.
Φωτόλυση. Κώδικας, Αθήνα, 1989.
Ακαριαία. Κώδικας, Αθήνα, 1994.
Σύμμετρος Έρωτας Ή Τα Πρόσωπα του Αγγέλου. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1996
Άγγελος Εσωτερικών Υδάτων. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1998.
Το Λάμδα του Μέλλοντος. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2003.
Ποιήματα 1973-2003: Επιλογή. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2004.
Ου Παντός Πλειν. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2006.
Στη Σιωπή του Νου. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2013.
Δίχως Μαγνητόφωνα Φωνόγραφους Δίσκους και Μαγνητοταινίες. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2016.

Δοκίμιο

Η Εσωτερική Διαλεκτική στη «Μαρία Νεφέλη» του Οδυσσέα Ελύτη. Κώδικας, Θεσσαλονίκη, 1987. (σσ. 94).
Ψυχο-Κυβερνητική και Πολιτική: Αναλυτική Θεώρηση του Πολιτικού Φαινομένου. Κώδικας, Αθήνα, 1989. (σσ. 40).
Αισθητική και Κριτική Θεωρία των Αρχετύπων: Θεωρητικά Κείμενα και Εφαρμογές. Κώδικας, Αθήνα, 1999. (σσ. 202).

Μετάφραση – Εισαγωγή – Σχόλια
Nicoll, M. Ψυχολογικά Σχόλια στη Διδασκαλία του Γκουρτζίεφ. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1997. (σσ. 96).


Επιστημονικά Βιβλία

Πρότυπα και Χαρακτήρας Κυβερνητικών Συστημάτων: Συμβολή στη Θεωρητική Κυβερνητική – Ένα Μαθηματικό Μοντέλο. Πάτρα, 1977 και Αθήνα, 1993 . (Διδακτορική Διατριβή). (σσ. 250).
Η Θεωρία Κατηγοριών ως Υποκείμενο Πλαίσιο για τη Θεμελίωση και Διδακτική των Μαθηματικών: Συστημική Προσέγγιση της Εκπαίδευσης. Πάτρα, 2000. (Διδακτορική Διατριβή). (σσ. 350).
Θέματα από τα Σύγχρονα Μαθηματικά 1: Μη-συμβατική Ανάλυση, Ασαφή Σύνολα, Η έννοια της Μη-διακριτότητας. Εκδόσεις 3 4 5, Αθήνα, 2005. (σσ. 190).
Θέματα από τα Σύγχρονα Μαθηματικά 2: Πρώτη Μύηση στη Θεωρία Κατηγοριών. Εκδόσεις 3 4 5, Αθήνα, 2006. (σσ. 330).
Το Αρχέτυπο του Τυχερού Παιχνιδιού: Για την Τύχη, τη Μαντική και τη Συγχρονότητα Σύμφωνα με τις Απόψεις των C. G. Jung και M.- L. von Franz. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2006. (σσ. 280). (Σε συνεργασία).
On Number’s Nature. Nova Publishers, NY, 2009 (pp. 70).
Συστημική: Σκέψη και Εκπαίδευση – Συμβολή στο Ζήτημα της Εκπαίδευσης. Εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2011. (σσ. 310).
Αρχετυπικές Μορφογενέσεις. Γαβριηλίδης, Αθήνα, 2012.
Θέματα από τα Σύγχρονα Μαθηματικά 3: Για τη Φύση του Αριθμού. Εκδόσεις 3 4 5, Αθήνα, 2012. (σσ. 360).
Αρχέτυπο: Η Εξέλιξη μιας Σύλληψης στον Τομέα της Γνώσης. Εκδόσεις 3 4 5, Αθήνα, 2015. (σσ. 320).
Κυβερνητική: Αναζητώντας την Ολότητα. Εκδόσεις 3 4 5, Αθήνα, 2016. (σσ. 400).

Κρατικά Σχολικά Βιβλία
Οδηγίες για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών στην Α΄ Τάξη Λυκείου. (Σε συνεργασία). ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1997.
Μαθηματικά Θετικής Κατεύθυνσης για τη Β΄ Τάξη Λυκείου. (Σε συνεργασία). ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1998 – 2015.
Λογική: Θεωρία και Πρακτική για τη Γ΄ Τάξη Λυκείου. (Σε συνεργασία). ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1999-2015.
Οδηγίες για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών στο Γυμνάσιο και το Λύκειο (Σε συνεργασία). ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1998 – 2008.
Μιγαδικοί Αριθμοί. Κεφάλαιο στο: Μαθηματικά Θετικής Κατεύθυνσης για τη Γ΄ Τάξη Λυκείου (Σε συνεργασία). ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1999-2015.



Δημοσίευσε επίσης πλήθος άρθρων σε εφημερίδες και περιοδικά για θέματα εκπαίδευσης, πολιτικής, λογοτεχνίας κτλ.

Αφήστε μια απάντηση

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.