Η Ζάκρος μας μάγεψε.
Ένας τόπος όπου η ιστορία μοιάζει να μην έχει ορισμένη αρχή αλλά να χάνεται στα βάθη των παρελθόντων καιρών. Ένας τόπος που μοιάζει να επιμένει και να προβάλλεται αναλλοίωτος στο αβέβαιο του μέλλοντος χρόνου. Δεν είναι ο μοναδικός αρχαίος τόπος στη χώρα μας που έχει αυτές τις ιδιότητες. Αλλά είναι ένας από εκείνους πάνω τους οποίους ένας ποιητής της εικόνας και του λόγου εστίασε την προσοχή του. Μετά την Ελευσίνα και την Αρκαδία, ήρθε η σειρά της Ζάκρος να προσελκύσει την ευαισθησία του Φίλιππου Κουτσαφτή. Με πρώτους και κύριους ωφελημένους, πέρα από τον ίδιο, εμάς τους θεατές.
Διάχυτη η μελαγχολία της αφήγησης που συνοδεύει την εικόνα. Ο λόγος του ίδιου του σκηνοθέτη με το νηφάλιο ηχόχρωμα της φωνής του, σταλάζει αργά στην ψυχή του θεατή συγκίνηση μαζί με μιαν επίγευση μελαγχολίας. Σπαράγματα αρχαίου λόγου και ιερών κειμένων γραμμένα στον ουρανό μοιάζουν να έρχονται σαν μικρά σύννεφα από το βάθος του πελάγους και να εισχωρούν απ’ ευθείας στο ψυχικό μας σύμπαν. Αιώνες ιστορίας και θραύσματα ανθρώπινης ύπαρξης ανακατεύονται με τα όστρακα των αρχαιολογικών ευρημάτων και αναρωτιόμαστε, αν εμείς είμαστε -οι άξιοι- συνεχιστές τους.
Σε ένα φυσικό τοπίο που μοιάζει καθηλωμένο στην εποχή των Μινωιτών, αρχαιολόγοι και ανασκαφείς, εργάτες και ερευνητές μας δείχνουν, μέσα από τη σκόνη του σκάμματος στο τέλος μιας κουραστικής μέρας, ό,τι σώζεται από τη ζωή αλλοτινών ανθρώπων, που ανήκουν σε ένα τόσο μακρινό παρελθόν αλλά και που είναι τόσο υπαρξιακά όμοιοι με εμάς. Αίφνης ελπίζουμε ότι τα βασικά προτάγματα της ζωής παραμένουν σταθερά, όσες αναταράξεις κι αν συμβαίνουν γύρω μας, κι εφησυχάζουμε ανακουφισμένοι.
Με τρόπο υπαινικτικό μας υποβάλλεται η επίγνωση της προσωρινής μας θητείας στη ζωή. Με τρόπο υποβλητικό οδηγούμαστε στην ταπεινότητα της εφήμερής μας ύπαρξης. Ο αόριστος συλλογικός χρόνος και ο ορισμένος ατομικός χρόνος συμφιλιώνονται στην επίγνωσή μας. Κι αν κάτι ισοσταθμίζει την μελαγχολία αυτής της επίγνωσης είναι η διαχρονική ομορφιά του λόγου και του τόπου. Είναι αυτό που μένει πίσω για τους επόμενους. Θα το κατανοήσουν; Θα το σεβαστούν; Θα το οικειοποιηθούν; Θα το γονιμοποιήσουν; Αβέβαιο είναι, όπως αβέβαιο είναι πάντα το μέλλον, αλλά η ομορφιά γεννά προσδοκία.
Και η προσδοκία, ακόμα κι αν υποσκάπτεται από μια σκληρή πραγματικότητα, δεν παύει να συνιστά παρηγοριά.
Ας πάμε να απολαύσουμε την Ζάκρο. Ας ευχαριστήσουμε ακόμη μια φορά τον Φίλιππο Κουτσαφτή για το δώρο της τέχνης του. Και ας του ευχηθούμε ολόψυχα «και εις άλλα».
Σημείωση:
Στην αφίσα της ταινίας, το πήλινο «σκουτελάκι» δια χειρός Χρήστου Μποκόρου.
Σημείωση:
Στην αφίσα της ταινίας, το πήλινο «σκουτελάκι» δια χειρός Χρήστου Μποκόρου.
