Χριστούγεννα και φέτος. Πάλι και πάλι το γενέθλιον του Κυρίου. Ποιου Κυρίου; Εκείνου που αναγνωρίζουν οι Χριστιανοί ως δικό τους Κύριο, τον Ιησού Χριστό. «Πάντων σκιρτώντων, σκιρτήσαι θέλω καγώ, χορεύσαι βούλομαι θέλω, χορεύω δε, ου κιθάραν πλήττων,…αλλ’ αντί μουσικών οργάνων τα του Χριστού σπάργανα φέρων».[†] Αλήθεια λέει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος.Ευφραίνεται, λοιπόν, με τα σπάργανα του Χριστού. Η ελπίδα ένα βρέφος, η ελπίδα ως βρέφος. Ο Κύριος αποκαλύπτεται ευάλωτος, χρήζων φροντίδας. Την φροντίδα θέλω να χαρώ, σε αυτό θέλω να συμμετέχω. Ο Κύριος σαρκώθηκε. Ο Λόγος σαρκώθηκε και επιτέλους θα μιλήσει. Κάποιος θα μπορέσει να τον αγγίξει, να τον φροντίσει, να τον χαϊδέψει, να τον προδώσει, να τον σταυρώσει, να τον πιστέψει. Όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά και ένα αστέρι λάμπει ψηλά.

Στάση 1^η

ΕΝΑ ΧΕΡΙ ΚΑΤΙ ΧΤΙΖΕΙ

Το βρέφος μπορεί να διακρίνει

μόνο το φως απ’ το σκοτάδι

Γι’ αυτό και ένα αστέρι

δεν του λέει τίποτα

Μέσα στη φάτνη

δεν νιώθει

παρά το χάδι του Ιωσήφ

Η μητέρα θα μείνει έκπληκτη για χρόνια

Το βρέφος αγγίζει πάλι το πρόσωπό του

Έξω ο σπινθήρας του άστρου καραδοκεί

«Εκκπλήττει γαρ με το θαύμα». Ο καθισμένος σε θρόνο ψηλό τοποθετείται σε φάτνη. Ίσως αυτό μπερδέψει εκείνους που βλέπουν τα πράγματα με τρόπο είτε-είτε, δηλαδή είτε διαβολικό σκοτάδι είτε θεϊκό φως, και δεν μπορούν να διακρίνουν το φως μέσα στο σκοτάδι. Η σάρκωση απογοητεύει εκείνους που απεχθάνονται την υλική διάσταση της ζωής. Για έναν εραστή της τάξης, ένα αστέρι δεν λέει τίποτα.

Ο ασώματος αγκαλιάζεται από ανθρώπινα χέρια. «Μέσα στη φάτνη/δεν νιώθει/παρά το χάδι του Ιωσήφ». Ο Ιωσήφ που με θεϊκή παρέμβαση μπόρεσε να οικονομήσει στον νου του το απερινόητο, ακατανόητο αλλά τελικά όχι ανόητο. Ο Δεσπότης της φύσης προήλθε από την παρθένα υπερνικώντας τους φυσικούς νόμους, υπεβαίνοντας την αναγκαιότητα του γάμου. «Η μητέρα θα μείνει έκπληκτη για χρόνια». Συγχωρέστε με, σας παρακαλώ, που νιώθω αδύναμη, όπως ο άγιος Ιωάννης, να συνεχίσω την έρευνα των πιο σημαντικών, αλλά δεν κατέχω τον τρόπο της γέννησης, δεν τον καταλαβαίνω. «Πιστεύω εις ένα Θεό…βεβαίως…και εις ένα Κύριο Ιησού Χριστό, τον υιό του Θεού τον μονογενή». Ο Μονογενής που γεννήθηκε από τον Πατέρα μόνο προ πάντων των αιώνων.Ο Μονογενής που ήρθε στον κόσμο από μια παρθένα χωρίς τη συνδρομή άνδρα. «Ιδού η παρθένος εν γαστρί έξει». Το γυναικείο γένος ξεπληρώνει ένα χρέος για τον άγιο Ιωάννη: «το γυναικείο γένος είχε υποχρέωση προς την ανθρωπότητα μια και ο Αδάμ παρήγαγε γυναίκα χωρίς τη συνδρομή γυναίκας, γι’ αυτό ακριβώς σαν σήμερα γέννησε η παρθένα χωρίς την συνδρομή άντρα για να ξοφληθεί το χρέος της Εύας στους άντρες. Προκειμένου, δηλαδή, να μην το πάρει επάνω του ο Αδάμ, το πως παρήγαγε γυναίκα μοναχός του, γι’αυτό ακριβώς η παρθένα γέννησε άντρα ανύπαντρη, για να φανεί, με την αναλογία αυτή του θαύματος, η φυσική ισοτιμία των δύο φύλων(ίνα τω κοινώ του θαύματος το ομότιμον δείξη της φύσεως). Όπως, μάλιστα, όταν πήρε ο Θεός την πλευρά του Αδάμ για να πλάσει την Εύα, δεν τον άφησε λειψό, έτσι και όταν έπλασε τον έμψυχο ναό του απ’ την παρθένα, δεν κατάργησε την παρθενία της. Ακέραιος έμεινε ο Αδάμ και μετά την αφαίρεση της πλευρά του· άφθαρτη έμεινε κι η παρθένα μετά τον τοκετό.» Μυστήριο μέγα ο πνευματικός τοκετός. Ο άλλος, ο έτερος δεν έρχεται να μειώσει. Έρχεται αντιθέτως ο ολοκληρωτικά άλλος, ο ίδιος ο Κύριος και Θεός, να σώσει. Ο καθένας είναι μοναδικός, ακέραιος, σε κοινωνία με τον άλλο. Η εν Χριστώ κοινωνία δεν οδηγεί σε κανενός είδους συγχώνευση. Εν Χριστώ, δεν υπάρχουν διακρίσεις αλλά διαφορετικότητα. Και αλήθεια, σε τι συνίσταται το προπατορικό αμάρτημα; Σε τι συνίσταται εκείνο το αρχέγονο λάθος που στοιχίζει τον Παράδεισο στην ανθρωπότητα; Μήπως αλήθεια φταίει που οι άνθρωποι έκαναν χρήση της ελευθερίας τους; Μήπως αλήθεια ο Θεός τους τιμώρησε επειδή επιθύμησαν τη γνώση. Για έναν καρπό να τα χάσουμε όλα εμείς οι άνθρωποι;

Στάση 2^η

Δεν ήταν ο απαγορευμένος καρπός

Για το σπασμένο κλαδί σας έδιωξα

Γι’ αυτό τυραννιέστε

Γι’ αυτό λυπάμαι

Τον καρπό θα τον ξέχναγα

Ή θα ήταν το μυστικό μας

Με τον τρόπο μας χανόμαστε, με τον τρόπο μας σωζόμαστε. Το παράκαναν οι άνθρωποι και δεν ανέλαβαν ούτε την ευθύνη, παρά έτρεξαν να κρυφτούν. Χρειάστηκε με τον καιρό να μάθουμε γιατί αλήθεια είναι πλασμένος ο Άνθρωπος. Ιδού ο Άνθρωπος, όπως μάς αποκαλύπτεται τη μέρα των Χριστουγέννων. Ευάλωτος, αθώος, με ένα ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι, ενώπιον πειρασμών, και κυρίως του πειρασμού της εξουσίας, όπως αυτός εκφράζεται στην προκλητική πρόσκληση που απευθύνει ο ένας κακούργος πάνω στον σταυρό:«εἰ σὺ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτὸν καὶ ἡμᾶς»(Λκ. 23,39). Ενώπιον του πειρασμού της εκδίκησης, ενώπιον του πειρασμού της βίας, ενώπιον του πειρασμού της κυριαρχίας επί παντός επιστητού, μια προσευχή βρίσκει τη θέση της.

Στάση 3^η

Πατέρα μας,

δεν είμαι σίγουρος

πώς είναι τα πράγματα στον ουρανό,

γι’ αυτό

διστάζω να ζητήσω

ὡς ἐν οὐρανῷ,καὶ ἐπὶ γῆς.

Μα όσο για τον άρτο τον επιούσιο

είμαι τρομερά ευγνώμων

και τρομερά αιτών.

Πατέρα μας,

δεν ξέρω πώς να ζήσω,

γι’ αυτό

μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν

που δεν αξίζει τον κόπο

Αθήνα, 17/12/2023

[*]Πρωτοδημοσιεύονται τρία ποιήματα του Χρήστου Σιορίκη, που ευγενικά μου παραχωρήθηκαν για τον σχολιασμό του θαύματος της σάρκωσης του Λόγου.

[†]Ιωάννη Χρυσοστόμου, «Εις το γενέθλιον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού», αποσπάσματα – κείμενο και μετάφραση στον συλλογικό τόμο, Χριστούγεννα, 2^η έκδ., Ακρίτας, Αθήνα 2020.

Βιογραφικό
Η Σπυριδούλα Αθανασοπούλου-Κυπρίου γεννήθηκε στην Αθήνα και σήμερα εργάζεται ως εκπαιδευτικός και ψυχοθεραπεύτρια. Είναι διδάκτορας του Παν/μίου του Μάντσεστερ. Έχει για πολλά χρόνια διδάξει θεολογία στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχει γράψει μελέτες για θέματα λογοτεχνίας και θεολογίας, για ζητήματα φύλου και θρησκείας, για την ιστορία των θρησκευόμενων γυναικών, για ψυχοθεραπευτικά ερωτήματα και άλλα. και έχει επιμεληθεί εκδόσεις συλλογικών τόμων. Τελευταίο βιβλίο της: Έστω μια λέξη: Για τη σχέση λογοτεχνίας και θεολογίας και το μυστήριο της ανάγνωσης, εκδ. Αρμός, 2021.