Η εποχή των καταστροφών άνοιξε διάπλατα τις πύλες της, και αυτό που από το millenium ήταν απλώς υπαινιγμοί και οιωνοί, τώρα αναπτύσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και παρασέρνει ένα ένα τα ιδανικά του Διαφωτισμού, που ήταν η βάση της κοινωνικής κοσμοθεωρίας του δυτικού κόσμου σ’ ένα νέο Μεσαίωνα θρησκευτικών πολέμων, όπου αντιπαρατίθενται ο Ισλαμισμός και ο καπιταλισμός, η θρησκεία των αγορών και του χρήματος.
Οι παθογένειες και παραλογισμοί αυτής της εποχής, που το όνομά της προσδιορίζεται μόνο από κάποιο μετα-, είναι τόσες και τέτοιες, που δρομολογούν εξελίξεις και καταστάσεις με τέτοιον τρόπο που μοιάζουν μη αναστρέψιμες και ο γαλάζιος πλανήτης εισέρχεται σε μια φάση αχαρτογράφητων αλληλουχιών από γεγονότα και δεδομένα, που είναι άγνωστα στην έκταση και στην έκβασή τους.
Τα γεωστρατηγικά παιχνίδια και τα αυτοκρατορικά φαντάσματα του παρελθόντος έχουν μεθύσει τους νήπιους νόες και οι γέροντες της εξουσίας, που κρατούν τα κλειδιά της υφηλίου με μισό αφτί ακούν τις σειρήνες της επιστήμης και του κοινού νου, που προειδοποιούν πως τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχίσουν έτσι και χρειάζονται ριζικές αλλαγές στο τιμόνι και στην πυξίδα – κάτι που έπρεπε να έχει γίνει χθες. Too late, too little.
Aυτό που χρειάζεται επειγόντως, είναι σκέψη, βούληση και απόφαση, άμεση εφαρμογή χωρίς εκπτώσεις. Οι θρησκευτικοί φανατισμοί και οι εδαφικές ορέξεις του απολυταρχισμού, η αδυναμία των δημοκρατιών και η αμερικανική αστάθεια εμποδίζουν τον επαναπρογραμματισμό των εξελίξεων σε όλα τα επίπεδα, γιατί το επιβιώσιμο απώτερο μέλλον του πλανήτη μειώνεται δραστικά, εάν και εφόσον τελικά γλυτώσει από τις αλυσιδωτές εξελίξεις που φέρνει η υπερθέρμανση και η μείωση της ατμόσφαιρας, που μας προστατεύει από το εχθρικό περιβάλλον του διαστήματος. Το δόγμα της αειφόρου ανάπτυξης πρέπει να αναθεωρηθεί, γιατί δεν πρόκειται παρά για καταλήστευση και σπατάλη των πρώτων υλών, που δεν μπορούμε να δανειστούμε από αλλού, και να επικρατήσει το δόγμα της κυκλικής οικονομίας· ο πλανήτης θα πνιγεί στα σκουπίδια του, αν δεν γίνει ένα οικουμενικό νοικοκύρεμα· η ψαλίδα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς ολοένα ανοίγει κι άλλο, και ο γενικός υπερπληθυσμός του πλανήτη είναι ωρολογιακή βόμβα κτλ. κτλ. Όλ’ αυτά έχουν λεχθεί χίλιες φορές, αλλά ευήκοα ώτα δεν βρήκαν, γιατί τα όποια ριζικά μέτρα έχουν πολιτικό και χρηματικό κόστος, και τα απολυταρχικά κέντρα εξουσίας είναι απασχολημένα με παιχνίδια εδαφικών διαφορών και ποθούμενης ηγεμονίας στο πνεύμα του ανταγωνισμού ανάμεσα στα νιάναρα της παιδικής χαράς (χωρίς χαρά).
Και οι τέχνες; Η παρηγοριά των ονειροπόλων κι όσων αισθάνονται ξένοι στον πλανήτη; Παραπαίει και παραπατά ο υπέργηρος πλέον μεταμοντερνισμός ο οποίος, από τις πολλές ανατροπές και επαναστάσεις έχει καταργήσει και τα θεμέλια της αισθητικής, την οργανική μορφή, τη γλώσσα, κάθε είδος τάξης, συσχέτισης και εναρμόνισης, και δυσκολεύεται να βγει από το λούκι της αποσύνθεσης και της επιπόλαιας αυθαιρεσίας με πρόσημο την επίτευξη του νέου και καινοφανούς. Και δεν επικοινωνεί πια, ήδη από την εποχή του κλασικού μοντερνισμού, με τον κόσμο, ως κοινωνία και ως φύση. Η έννοια της αισθητικής συνθετότητας, πέρα από τα μεμονωμένα εφέ και το pastiche, πρέπει να εφευρεθεί εκ νέου. Ευτυχώς δεν χάθηκε τελείως, αλλά εδώ και δεκαετίες δεν είναι πια κυρίαρχο ρεύμα. Και για το τι θα είναι η νέα αισθητική, σχεδόν μόνο φόβοι μπορούν να εκφραστούν. Έχει τρελαθεί ο κόσμος, ακόμα και στη φαντασία του και στις φαντασιώσεις.
Στο Νέο Έτος προσδοκούμε ανακούφιση, αλλά οι προγνώσεις του καιρού είναι δυσμενείς. Έρχονται χαμηλά βαρομετρικά χωρίς όνομα. Μένει η ελπίδα ότι τα αντανακλαστικά μας δεν έχουν ναρκωθεί σε τέτοιο βαθμό, που να μην μπορούμε πια να μειώσουμε τις ολέθριες συνέπειες των φαινομένων και καταστάσεων που έχει δημιουργήσει ο ίδιος ο άνθρωπος της Ανθρωποκαίνου, για να μην περάσουμε απότομα στην Καταστροφόκαινο, που εξαφανίζει σταδιακά τις δυνατότητες επιβίωσης σύνθετων οργανισμών στον πλανήτη. «Είναι στο χέρι μας». Αλλά ούτε αυτό δεν είναι σίγουρο. «Βλέποντας και κάνοντας». Όμως ακριβώς αυτή η στάση μάς έχει φέρει εκεί που είμαστε… Θα πρέπει να αρχίσουμε να δρούμε, σκεπτόμενοι και αποφασιστικοί.
Καλή χρονιά να έχουμε…
