Πηνελόπη Παπαϊωάννου: «Η ερωτική ζωή των ζώων» του Alessandro Boffa, στο θέατρο ΠΛΥΦΑ

Post author:Πηνελόπη Παπαιωάννου
Post published:10 Φεβρουαρίου 2024
Post category:Θέατρο / ΤΕΧΝΗ

«Ποιος νομίζεις ότι είσαι Βίσκοβιτς;»

Αναλογίες, προβολές, αντιστοιχίες, παραβολές ανάμεσα στη συμπεριφορά των ανθρώπων και των ζώων είναι μάλλον συνηθισμένες στη παγκόσμια λογοτεχνία από την εποχή του Αισώπου. Θεατρικά έργα με αυτό το θέμα που δεν απευθύνονται ειδικά σε μικρά παιδιά είναι μάλλον ασυνήθιστα. Και όσο και αν έχουν πυκνώσει οι εκδόσεις αφηγημάτων που θίγουν επιστημονικά αντικείμενα γραμμένες από ειδικούς για το θέμα τους, είναι επίσης ασυνήθιστη η γραφή του Alessandro Boffa ο οποίος αξιοποιεί τη γνώση και την εμπειρία του ως βιολόγου για να πραγματευτεί όψεις της ερωτικής συμπεριφοράς ζώων ή και ζωόφυτων με τρόπο που αναδεικνύει κοινωνικά, ψυχολογικά και φιλοσοφικά ζητήματα όπως η πατρότητα, η ιδιοκτησία, η ταυτότητα, ο θάνατος, τα φύλα και ο ρόλοι τους. Έχουμε επομένως ένα πολλαπλώς πρωτότυπο κείμενο που είναι πνευματώδες, εύστοχο, με βάθος, ευαισθησία και χιούμορ. Πολύ χιούμορ, ευφυές και τόσο ανατρεπτικό, ώστε αποκαθιστά τη μεταφορά στην κυριολεξία:

«Εμείς τα σαλιγκάρια έχουμε μία παροιμία. «αγάπα τον πλησίον σου, γιατί οι υπόλοιποι είναι πολύ μακριά», και «Δεν ήταν λίγες οι φορές που πληγωνόμουν από αυτά που άκουγα και κλεινόμουν στο καβούκι μου», λένε τα σαλιγκάρια στους διαλόγους και μονολόγους τους. «Αφήστε τις αγάπες πουλάκια μου και πείτε γρήγορα γιατί δεν είστε στα πουπουλένια κρεβάτια σας», μαλώνει ο σπίνος τα μικρά του. Να λές «μάζεψε τη γλώσσα σου» και «ποιος νομίζεις ότι είσαι Βίσκοβιτς;» σε έναν χαμαιλέοντα. Πρόκειται για ατάκες του θεατρικού κειμένου που βασίζονται στο βιβλίο του Alessandro Boffa «Είσαι ένα κτήνος Βίσκοβιτς», μεταφρασμένο από τα Ιταλικά. «Βίσκοβιτς ονομάζεται κάθε πρωταγωνιστικό αρσενικό και στις είκοσι ιστορίες του βιβλίου, κάθε μία αφιερωμένη σε διαφορετικό είδος ζώου.

Η παράσταση με τίτλο «Η ερωτική ζωή των ζώων» που παίζεται στο θέατρο Πλύφα, σε σκηνοθεσία της Λουκίας Ανάγνου και της Τζέσικας Κουρτέση, βασίζεται σε πέντε από τις ιστορίες του βιβλίου για αντίστοιχα είδη ζώων ή οργανισμών. Σύμφωνα με τους συντελεστές της παράστασης: «Ένα διεμφυλικό σαλιγκάρι, ένα μικρόβιο με σύμπλεγμα κατωτερότητας, ένας χαμαιλέοντας σε αναζήτηση ταυτότητας, μία άλκη κυρίαρχο αρσενικό και ένας σπίνος με καχυποψίες, μας εισάγουν στον θαυμαστό κόσμο των ζώων, διδάσκοντας μας το πόσο σημαντικό είναι να είναι κανείς ο εαυτός του. Ή και όχι.» Η φράση «Ή και όχι» παίζει σημασιολογικά, αναφερόμενη συγχρόνως στο «διδάσκοντας» και στο «πόσο σημαντικό είναι να είναι κανείς ο εαυτός του». Αυτό ακριβώς κατορθώνει αυτή η παράσταση, θέτει τα ερωτήματα χωρίς διδακτισμό και χωρίς βεβαιότητα ούτε για αυτά, προκαλώντας τον θεατή να σκεφτεί, να απαντήσει, να τα διαχειριστεί ο ίδιος.

Τα «ζώα» δεν παρουσιάζονται μιμητικά επί σκηνής αλλά οι ιδιότητές τους υποβάλλονται με τα μέσα της σκηνικής χωροθέτησης και της κίνησης. Μέσα από πολλαπλά ευρήματα, από τα μουσικά όρια ανάμεσα στις ιστορίες μέχρι την αξιοποίηση των ελάχιστων σκηνικών αντικειμένων και με επεξεργασμένες και εμπνευσμένες ερμηνείες, όλοι οι ηθοποιοί της παράστασης συμβάλλουν σε ένα ευφρόσυνο θέαμα με ταχύτατες εναλλαγές, κορυφώσεις και ανατροπές, εστιάζοντας στο βάθος του μηνύματος των σκηνών με τη σοβαρότητα που τους αναλογεί:

«Και δεν λέω πως ο κίνδυνος είναι καλός, όμως μερικές φορές λίγος θάνατος σε κάνει να βλέπεις τη ζωή πιο καθαρά», ομολογεί το μικρόβιο που φιλοδοξεί να αναβαθμιστεί βιολογικά.

«Ποιος είμαι που είμαι που πάω και τι θέλω να κάνω; Είμαι στ’ αλήθεια εγώ; Είμαι ένα καθρέφτισμα των γονιών μου; Υπάρχει πραγματικός εαυτός ή είμαστε μόνο χρωμοσώματα;» αναρωτιέται ο χαμαιλέων με την κρίση ταυτότητας.

Ειδικά στην ιστορία του χαμαιλέοντα η δραματουργική επεξεργασία του αρχικού κειμένου έδωσε ένα νέο κείμενο, προφανώς αποτέλεσμα μελέτης των συντελεστών της παράστασης, το οποίο θα μπορούσε να αποτελεί τμήμα μιας πραγματείας στη φιλοσοφία του Παρμενίδη:

«Είχα αρχίσει να σκέφτομαι πως δεν υπάρχω. Αλλά αν δεν είμαι, αυτό πρακτικά σημαίνει πως παραδέχομαι πως υπάρχει το «μη είναι», δηλαδή υπάρχει αυτό που δεν υπάρχει. Και αν το «μη ον» υπάρχει, το «είναι» παύει να υπάρχει πια. Η αντίφαση αυτή δίνει τη δυνατότητα πρόβλεψης του «όντος» από το «μη ον», άρα και του μη «όντος» από το «ον».

Εκτός από το ίδιο το θέαμα, ευφρόσυνα είναι τα νέα για το θέατρο: έχουμε λοιπόν νέους ηθοποιούς με κατάρτιση και ταλέντο, που ξέρουν γράμματα και επιλέγουν εύστοχα θέματα συγχρόνως επίκαιρα και διαχρονικά, παρέχοντας καθαρές θεατρικές εικόνες και αυθεντικό θέατρο, χωρίς προσποιήσεις και καμώματα. Περιμένουμε να τους δούμε στη συνέχεια, είναι πολλά υποσχόμενοι.