Το θλιπτικό μανιφέστο ενός κάποιου Μπουμ ή μιας Γώγου
Το συγκεκριμένο βιβλίο αρχικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις poema. Εδώ πρόκειται για τη Β΄ έκδοση η οποία και ενέχει τις έννοιες διορθωμένη και συμπληρωμένη. Είναι μάλλον ένα βιβλίο αδικημένο με την έννοια ότι η δημιουργός του είναι πετυχημένη φωτογράφος (βλέπε σχετικά αφιερώματα – συνεντεύξεις σε εφημερίδες ενώ το 2023 είχε συμμετοχή σε πάρα πολλά ποιητικά δρώμενα).
Το πρώτο που παρατηρεί κάποιος είναι ο τίτλος. Μπορεί να σημαίνει έξοδος. Έξοδος από κάτι; Τελειώνει κάτι και αρχίζει κάτι νέο; Άρα η έξοδος είναι και είσοδος; Αν το τελικό τ της λέξης θεωρηθεί μόνο του σύμβολο; Μιας πιθανής στάσης ή στάθμευσης;
Τα αρχικά μας ερωτήματα απαντώνται σε ένα βαθμό από τα 2 μότο, το πρώτο της Πλαθ και το δεύτερο του Τζιμ Μόρρισον.
Στο πρώτο εισαγωγικό ποίημα με τίτλο «Εξομολόγηση» βλέπουμε κάτι που δεν είναι συχνό σε νέους ποιητές ή ανθρώπους που γράφουν. Συμμετέχουν στο πάθος ή πένθος του ποιητικού υποκειμένου και οι πέντε αισθήσεις. Γενικά για μένα είναι σημαντικό να μπορεί να σωματοποιείται η εικόνα και να μην μένει απλώς περιγραφική. Βέβαια αυτό δεν συμβαίνει σε όλη την συλλογή (πιθανόν δεν χρειάζεται κιόλας γιατί θα εξηγήσω τον στόχο αργότερα) αλλά καλό είναι να υπάρχει σε τρία σημεία δηλ. εφόσον ξεκίνησε έτσι η γράφουσα να είχε προς τη μέση και προς το τέλος άλλα δυο ποιήματα του ιδίου ύφους και δύναμης που να λειτουργούν σωματοποιημένα ως προς την εικόνα. Αυτό ενισχύει και αυξάνει αυτό που θα ορίζαμε ως εσωτερική νοηματική συνοχή ενός έργου. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν έχεις την αίσθηση ότι κάτι δεν πήγε καλά. Η μόνη αναφορά στο παραπάνω έχει να κάνει με το ζήτημα της αξιοπιστίας και της αντικειμενικότητας είτε γράφω για φίλο είτε όχι.
Θεματολογικά φαίνεται να κυριαρχούν έννοιες όπως μοναξιά, θάνατος, απουσία. Η πολιτική διάσταση δίνεται με φράσεις όπως «η αριστερή μου πλευρά», «στα αριστερά». Ο τίτλος που χρησιμοποίησα περιέχει αφενός έναν τίτλο ποιήματος «Θλιπτικό μανιφέστο», αφετέρου δύο διακειμενικές αναφορές στον Μπλουμ και την Γώγου. Ο Μπλουμ έγινε Μπουμ για να δηλώσει το ότι κάτι εκρήγνυται. Έτσι γίνονται πιο αντιληπτά τα ποιήματα που αναφέρονται στην Άνα και τον Ζακ. Είναι άξια προσοχής και τα ακόλουθα: σίγουρα το ομότιτλο ποίημα με τη συλλογή, το «Έξζιτ», το «Γενέθλιο ποίημα» με το σύμβολο της κοιλιάς [γένεση ή θάνατος;] Επίσης, το Voodoo Death γιατί θίγει την αυτοχειρία και πιθανόν εδώ βρίσκεται το τρίτο διακείμενο δηλ. το πώς σχετίζεται η οπτική της Πονηράκου στο θέμα της αυτοχειρίας με την οπτική του Πεσσόα για το ίδιο ζήτημα. Στο ποίημα 25.05.2019 κα γενικότερα στη συλλογή παρατηρούμε να κυριαρχεί το α΄ ενικό πρόσωπο είτε στην ερώτηση είτε στην κατάφαση. Αυτό σίγουρα δίνει κάτι αυτοαναφορικό αλλά μήπως έντεχνα είναι και ένα βίωμα; Θα το συνδυάσω και αυτό το στοιχείο με έναν στόχο που αναφέρθηκα παραπάνω αλλά δεν διευκρίνισα ποιος είναι για την ώρα. Οι ελάχιστες σημειώσεις στο τέλος φρονώ ότι είναι απολύτως απαραίτητες για την κατανόηση των συγκεκριμένων ποιημάτων. Είναι αρκετά προσεγμένη η χρήση της γενικής πτώσης, των αντωνυμιών και η θέση των επιθέτων. Ίσως σε ορισμένα σημεία δεν βοηθάει τον ρυθμό η κλασσική δομή πρότασης Υ-Ρ-Α. Η απαραίτητη εναλλαγή είναι ζητούμενο και εξάσκηση. Τέλος, όσα διαφορετικά εντοπίζει κάποιος γράφων σε ένα ποιητικό κείμενο δεν συνιστούν την ίδια στιγμή και επιτυχημένο το αποτέλεσμα ανεξάρτητα από την πρόθεση και κυρίως την αρχική πρόθεση της δημιουργού;
Μέχρι εδώ θα ήταν μια τυπική βιβλιοκρισία. Ήρθε όμως η ώρα να μπούμε στην ουσία της συλλογής και να μιλήσουμε ευθύς εξαρχής για τον στόχο της συλλογής, που δεν είναι άλλος από το να μιλήσει για την έμφυλη βία, οπότε έχουμε να κάνουμε με ποίηση κοινωνική – πολιτική.
Σύμφωνα με διάφορες μελέτες σχετικά με την έμφυλη βία θα δούμε μια διάκριση συνήθως πέντε σημείων(μια διαίρεση της έννοιας). Το πρώτο μέρος αφορά τη ρεαλιστική πλευρά, τον εντοπισμό του φαινομένου ως καθημερινό και παγκόσμιο.
Το δεύτερο ότι πλήττει κυρίως τις γυναίκες. Το τρίτο αφορά τα είδη και τις μορφές της έμφυλης βίας. Το τέταρτο αφορά τις συνέπειες. Και το πέμπτο τους αριθμούς δηλ. την πραγματικότητα ξανά.
Δεν υπαινίσσομαι ότι υπάρχει μια διάκριση πέντε σημείων και στη συλλογή. Υπάρχουν και τα 5 σημεία με τυχαία σειρά με την έμφαση κατά τη γνώμη μου να δίνεται στις συνέπειες και επομένως την περιγραφή των συναισθημάτων. Αυτό ως τεχνική περιμένουμε να το δούμε ακόμα πληρέστερο στο μέλλον από τη δημιουργό. Είναι μια εξαιρετική σκέψη να περιγράψω τη βία που υφίσταμαι καθημερινά. Επίσης, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν όντως ήταν τυχαία η σειρά. Εννοώ για παράδειγμα ότι όπως σε ένα τσακωμό δεν επικρατεί η λογική και μπορεί να φεύγουν πιάτα από το τραπέζι έρχεται το ποιητικό υποκείμενο, παγώνει τη σκηνή περιγράφει και προσπαθεί να ερμηνεύσει αφενός τον ψυχισμό του θύτη αφετέρου τα συναισθήματα του θύματος. Αν ωστόσο όλο το παραπάνω γίνεται τεχνικά από την γράφουσα τότε χρήζει προσοχής.
Εύχομαι στην κυρία Πονηράκου γερό στομάχι και καλή συνέχεια.
Πηγές:
-Καμπάνια «Don’t skip – Μην προσπερνάς την έμφυλη βία» που υλοποιείται με την υποστήριξη της εταιρείας Παπαστράτος.
-Κέντρο Γυναικείων Μελετών Διοτίμα
