Ανθολογία. Κριτικά Κείμενα για το έργο του Κωνσταντίνου Μπούρα. Εισαγωγή, Επιμέλεια: Γ. Ρούσκας
Μια εκδήλωση στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως
Αφιερωμένο στον Γιώργο Σεφέρη που ήρθε πριν εκατό χρόνια να οριοθετήσει τη μοντέρνα ποίηση και σαν σήμερα, 20 Σεπτεμβρίου, 1971,
καρφώθηκε ο ήλιος στην καρδιά του εκατόφυλλου ρόδου
************************************************
Ο Κωνσταντίνος Μπούρας
Τον γνωρίζουν τα ιερά, όπου περνά. Τα πατήματά του σε κάποια άλλα ίχνη πατούν… πριν προλάβεις να γυρίσεις να δεις, έχει πάει κι έχει έρθει δυο φορές…
Οι σκέψεις του βρίσκονται μέσα στο βιβλίο που βλέπω πολλούς να έχετε ήδη στα χέρια σας και πολλοί άλλοι από τον Απρίλιο μήνα που κυκλοφόρησε (που κυκλοφορήθηκε, είναι η σωστή διατύπωση, αλλά γρατζουνάει κάπως στο αυτί). Είναι μια ανθολογία κριτικών κειμένων που αφορούν τα βιβλία του. Την ανθολόγηση την έκανε ο ποιητής Γιώργος Ρούσκας και στο πάνελ καθόμαστε σήμερα τρεις γυναίκες εκπρόσωποι των κριτικών, αλλά θα προτιμούσα εραστριών της λογοτεχνίας και όχι κριτικών, γιατί το «εραστριών» πηγάζει από τον έρωτα και το άλλο, το «κριτικών», από μια διάθεση να ορθομετρήσουμε του άλλου την ποιητική θερμοκρασία. Προσωπικά δεν έχω τέτοια διάθεση. Άλλωστε οι δύο παρακαθήμενές μου είναι γνωστές ποιήτριες, κι εγώ το γυροφέρνω μεταμφιεσμένη στα παρασκήνια. Εν ολίγοις, Μπούρας, Ρούσκας, πάνελ είμαστε μια ανθοδέσμη. Μια ανθοδέσμη που θα μιλήσουμε για την ανθολογία και εμένα με λένε Ανθούλα. Είμαστε 14 γυναίκες και 3 άντρες Το εξώφυλλο του βιβλίου φιλοτέχνησε ο Νίκος Χατζηπαπάς, επομένως προστέθηκε στην παρέα ένας ακόμα, οπότε γίναμε 14 γυναίκες και 4 άντρες. Σύνολο 18. Ο αριθμός 14 είναι σημαδιακός. Είναι η δέκατη τέταρτη ομορφιά κατά τον Ελύτη. Και ο αριθμός 4 στους Πυθαγόριους συμβόλιζε τον Νου, την Ύλη, την Ψυχή και το Πνεύμα.
Η ζωγραφιά του εξωφύλλου σε χρώμα γήινο δείχνει ένα λευκό λουλούδι με αγριεμένα τα πέταλά του, (θα ήθελα να ήταν άγριος κρίνος) και πάνω του μια πορτοκαλοπιτσιλωτή πεταλούδα… Αν είμαστε, λίγο πειραγμένοι από τον ήλιο, από τη μαγεία ενός εκπνέοντος καλοκαιριού, από μια φύση στην Ελλάδα μαγευτική, από ένα Φως μυστηριακό, από την παροιμία όμοιος ομοίω αεί πελάζει, εμείς πελάζουμε κι ο καθένας με τον τρόπο του, έχουμε πάρει θέση στο σύμπαν αποκλίνουσα …
Απρίλη μήνα κυκλοφορήθηκε το βιβλίο μήνα 4ο και ανατρέχω στον Σολωμό που είχε έρθει κι εκείνος να οριοθετήσει τη Νέα Ελληνική ποίηση πάλι 100 χρόνια πριν από τον Σεφέρη :
Ο Απρίλης με τον έρωτα χορεύουν και γελούνε.
Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
Ο ΑΓΡΙΟΣ, ο ερωτικός, της σωματικής οργής, του οργασμού δηλαδή.
Από τον Απρίλη που είναι ο 4ος μήνας μέχρι τον Σεπτέμβρη που είναι ο 9ο μήνας πέρασαν έξι μήνες. Έξι, εξ στα αρχαία ελληνικά και σεξ στα λατινικά και το έξι είναι υποπλαπλάσιο του 18 =3Χ6 και το έξι είναι ερωτικό. Ήμουν στον έκτο μήνα των ερώτων λέει ο Οδυσσέας Ελύτης… ή Στις έξ των υψωμένων κρίνων. Και το τρία συμβολίζει την τέλεια αρμονία κι αυτό. 3+6 =9, και το 6 είναι ανάποδο 9, και ο Σεπτέμβρης είναι ο ένατος μήνας και κάναμε κύκλο.
Μη νομίζετε πως κάνω χιούμορ. Απλώς ξιφουλκώ με τον Ρούσκα που παίζει με γράμματα και αριθμούς κι εγώ τον μεταγράφω/ αντιγράφω. Γράμματα και ιεροί αριθμοί συμμετέχουν σε συμπλέγματα και δημιουργούν παραστάσεις, οι οποίες παραπέμπουν σε ανθρώπινες συμπεριφορές και σε λειτουργίες της ζωής, μόνο που εμείς δεν βλέπουμε και δεν ακούμε τι μας λέμε οι αριθμοί ευθυγραμμισμένοι ο ένας πίσω από τον άλλο στην καθημερινή μας ενασχόληση. Ο Κωνσταντίνος Μπούρας όμως δεν λέει και δεν γράφει τίποτα στην τύχη. Κάθε λέξη και κάθε αριθμός είναι σύμβολο με αρχαίες καταβολές, μυστικές και δύσκολα διερευνήσιμες και τα βιβλία του Μπούρα είναι γεμάτα από αριθμούς και ο Ρούσκας έχει πιάσει το μήνυμα στον αέρα.
Αχ! Ομορφιά κι αν δεν μου παραδόθηκες ποτέ κάτι κατάφερα να σου υποκλέψω…
Πρέπει να σκύψουμε πάνω στην Εισαγωγή του Ρούσκα, η οποία είναι μοιρασμένη σε ενότητες. Ενότητα πρώτη «Αελίου φΑεινοτέρΑ Αγάπη» τέσσερα άλφα κεφαλαία, σύνολο όμως πέντε άλφα=πεντάλφα, και τρία έψιλον. Παίρνουμε το 3/τρία και το ε/έψιλον, τα βάζουμε πλάτη με πλάτη. Τι βλέπουμε; Είναι συμμετρικά. Τους αλλάζουμε θέση και τα βάζουμε αντικρυστά, πάλι είναι συμμετρικά. Αν κλείσουμε τις άκρες τους, αν δηλαδή, «ερωτευτούν και σμίξουν», λέει ο Ρούσκας, αν αγκαλιαστούν σφιχτά, λέω εγώ, γίνονται οκτώ (8) το 8 οχτώ, «αν το ξαπλώσεις στον ορίζοντα της μαθηματικής σκέψης γίνεται άπειρο. Και αν το 3/τρία και το ε/έψιλον τα ξαπλώσεις χωριστά, γίνονται ωμέγα» … Ω!!! …
Ο Ρούσκας είναι ποιητής, αλλά και πολιτικός μηχανικός και ως εκ τούτου, λόγω σπουδών και επαγγέλματος, είναι και ορθολογιστής, άρα καλά γεωμετρημένος και διπλά εξοπλισμένος για να μπαινοβγαίνει στο Ναό της Ποίησης
Με λογισμό και μ’ όνειρο και να τος πάλι ο Σολωμός.
Ενότητα δεύτερη. Εν τω πολλώ το ευ και εν τω ευ το πολύ
Από το αρχαίο ρητό –ουκ εν τω πολλώ τω ευ αλλ’ εν τω ευ το πολύ- ο Ρούσκας αφαίρεσε ένα «ουκ», άλλαξε ένα «αλλά» και πρόσθεσε ένα «και», και το αρχαίο ρητό αμέσως μας έδωσε την άλλη όψη της αλήθειάς του, της πραγματικότητάς του, η οποία επιβεβαιώνεται στον Μπούρα τον πληθωρικότατο, εφόσον για να ανατρέξουμε και πάλι στο Ελύτη, κι από την ανάποδη φοριέται η φαντασία και σ’ όλα τα μεγέθη της.
Γιατί ο Κωνσταντίνος Μπούρας είναι το κέρας της Αμαλθείας, ή το κέρας της Αφθονίας, ένα τεράστιο κέρατο –χωνί – καλάθι από το οποίο εκρέουν, ξεχειλίζουν άφθονα αγαθά. Είναι «κάνθαρος» δηλαδή η αρχαία κούπα και «Λεξικάνθαρος» η κούπα η γεμάτη λέξεις, από όπου ξεχειλίζουν τα εύχυμα φρούτα – λέξεις, ιδέες, σκέψεις, συναισθήματα, ψυχικές και πνευματικές καταθέσεις:
Αναζητώ / λέξεις/ αναβλύζουν λέξεις, αλιεύω λέξεις πλάθω / Λέξεις ικανές να φέρουν επ’ ολίγον εντός/ τους τα καινούρια νοήματα
Αλλά το κέρας – το κέρατο δεν είναι μόνο χωνί, καλάθι, κάνθαρος, αλλά είναι και κέρας κυνηγετικόν, όπως ο ναυτίλος (ο Ελύτης, ο μικρός ναυτίλος), δηλαδή τηλεβόας και ο Μπούρας είναι τηλεβόας, μεγάλος τηλεβόας που ανακοινώνει στο κοινό τα ά-φθονα δώρα του..
Ενότητα τρίτη, Ο τίτλος : «όσον αφορά στη φαινομενική οξύμωρη ά-φθονη λιτότητα, οι γεροντότεροι (οι αρχαίοι) – το ξέρουν: στη λιτότητα, στο μέτρο σε βρίσκει η ά-φθονία και με την κυριολεκτική της έννοια την απουσία φθόνου με το άλφα στερητικό, και στην κρατούσα (έννοια), την υπερεπάρκεια και την ποικιλία αγαθών».
Ενότητα τέταρτη: Αντί οδηγιών χρήσεως:
Τώρα ο Ρούσκας έβαλε σε αλφαβητική σειρά τους κριτικούς των κριτικών σημειωμάτων και φυσικά εξηγεί ότι ο καθένας μας λέει όπως θέλει τα δικά του, με τις δικές του ορθογραφικές επιλογές. Χαρακτηρίζει το πόνημα Ψηφιδωτό και ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει τις ψηφίδες με όποια σειρά θέλει. Η όποια αλλαγή «δεν αλλάζει την αίσθηση του συνολικού αποτυπώματος… Κάθε ψηφίδα αποτελεί και η ίδια ένα ψηφιδωτό αποτίμησης άρα έχουμε δεκαεπτά (και ένα της Εισαγωγής δεκαοκτώ) επιμέρους ψηφιδωτά μέσα στο συνολικό, το οποίο ένα αποτελεί μια ομαδικής δημιουργίας ψηφίδα στο χαοτικό δάπεδο της Τέχνης».
Ημερομηνία: Σεπτέμβριος 2023 , 9ος μήνας – Μάρτιος 2024, 3ος μήνας
Υπογραφή: Γιώργος Ρούσκας.
Είσοδος των αριθμών: 3, 6, 9. 9 +9= 18. 14 γυναίκες και 4 άντρες πάλι 18 …
Και από Σεπτέμβρη σε Σεπτέμβρη, ραντεβού κάθε Σεπτέμβρη στο Φεστιβάλ βιβλίου, είμαστε εδώ και με τα «κέρατά» μας, τα ψηφιδωτά μας, τα κριτικά σημειώματα μας, δείγμα εξουσίας και δύναμης, συν τοις άλλοις, σαλπίζουμε τα δικά μας.
Το ΦΑΟΣ/ Φως επανέρχεται σχεδόν σε όλα τα ψηφιδωτά. Ο Μπούρας βοά: το φως δεν είναι αθώο. Έχει μερίδιο στον θάνατο:
Καρυωτάκης: κι ήλιος θάνατος μέσα στους θανάτους…
Σεφέρης: τούτο το μεσημέρι που καρφώθηκε ο ήλιος /στην καρδιά του εκατόφυλλου ρόδου , σαν σήμερα, όπως είπαμε, και ήτανε το 1971.
Ελύτης, με τραβούσε η λάμψη η δυνατή όπως ο θάνατος
Με Φάος αρχίζει η Πόπη Αρωνιάδα, με φάος σχεδόν όλοι οι άλλοι μαζί συνεχίζουμε και με Φάος τελειώνει η Χρύσα Φάντη.
Η αλφαβήτα μας, τα ονόματα μας, χείμαρρος στο εξώφυλλο του βιβλίου καθένας μ’ ένα ψηφιδωτό στο χέρι τρέχουμε, όλοι μαζί γυρεύοντας ομοιοκαταληξία έλεγε ο Καρυωτάκης. Στην προκειμένη περίσταση, μια θέση στον πάγκο των κριτών…
Αρωνιάδα Πόπη, Γκυ-Βουβάλη Δάφνη-Μαρία, Δανιήλ Ανθούλα, Δήμου Ευσταθία, Κατσαδήμα-Λάγιου Νικολέττα, Κορνέτη Έλσα, Κοψιδά-Βρεττού Παρασκευή, Μπατσικανής Νίκος, Νικολάκη Χρύσα, Ξυνογιαννακοπούλου Τζίνα, Παπαδοπούλου Μάρθα, Παπακωνσταντίνου Δημήτρης, Πολίτου Μαρία, Σακκά Ελένη, Σταμπόγλης Σπύρος, Τσούβα Λίλια, Φάντη Χρύσα.
Μαζεύοντας όστρακα
Θέλω να κλέψω μια ατάκα από τον καθένα μας αλλά δεν ευκαιρώ έτσι κλέβω από τη Χρύσα Φάντη που κλέβει από τον Μπούρα
Πουλώ τα περασμένα/ Μια δεκάρα / Τρύπια /Από τη βολή / Που σου τίναξε /Τα μυαλά …
Και ανθολογώ κι εγώ από τα δικά του για να συνθέσω, αν μπορώ κάτι από την εικόνα του σε χίλιες διαστάσεις :
Τα μάρμαρα κρατάνε τη ροή του ανέμου που δεν μετράνε τα γήινα όργανα…
Στο πέρασμά του από την Εδέμ συνάντησε το φίδι κι αυτό του υποσχέθηκε τη Γνώση με ένα όρο: «πρέπει να σε φάω πρώτα», του είπε…
Κάτω από τον ίσκιο του πεύκου/ χειμωνιάτικη λιακάδα/ με βροχή… Τα στοιχεία με επισκέπτονται ανελλιπώς…
Ευγνώμων δηλώνω στο Άγνωστο, στο Άρρητο, στο Άφατο που με πορφυρώνει..
Να είμαι μέσα στη ροή των συμπαντικών ρευμάτων…
Τα κύτταρά μου χορεύουν κάθε πρωί σαν να γεννήθηκα μόλις …
Μουσική τα κύτταρά μου /δονεί, διονυσιακή, βακχική …
Εντείνω την προσοχή μου για να συλλάβω το άφατο …
Το χιούμορ η γλώσσα των αγγέλων / και των ποιητών όταν ευδιάθετοι/ Είναι
Εκτοξεύω κατάρες στην οργή μου. Εάν πιάνουν, όποτε πιάνουν, σημαίνει πως το Σύμπαν συμφωνεί, συνωμοτεί για την επικράτηση του Δικαίου..
Η επιτυχία, η καθιέρωση, η προτυποποίηση, η αποκρυστάλλωση είναι πάντα αιτία καθυστέρησης…
Αντιμετωπίζω την πραγματικότητα σαν ιριδισμούς σε σαπουνόφουσκα (πομφόλυγες) …
Πρέπει να γνωρίζουμε τα όριά μας. Μόνο τότε υπερβαίνουμε τον εαυτό μας …
Οι νήσοι των Μακάρων είναι μέσα μας. Δυνατότητα εντός μας. Επιλέγω την Παράδεισο (για μένα είναι γένους θηλυκού)…
Θα γυρίσω να πεθάνω/ Στο βουνό/ που μύρισα πρώτη φορά σκίνο…
Το βιβλίο δεν περιέχει μόνο κριτικά σημειώματα, αλλά και μια συνέντευξη του Κωνσταντίνου με τον Ανακριτή Χρόνο, όπου διαβάζουμε:
«Είμαι κβαντικός, χρησιμοποιώ τη λέξη που σημαίνει την υπέρβαση των πλαισίων που θέτει η στενή λογική μας, οι φοβίες, οι ανασφάλειές μας. Όταν ξεπεράσεις το άγχος του θανάτου όλα είναι εφικτά. Αρχαιολογικοί χώροι ενεργειακές πύλες … εκεί που ενώνονται οι διαστάσεις, εκεί λειτουργεί ο τροχός των επαν-Αναγεννήσεων».
Κι ακόμα, Εργογραφία, βιογραφικά σημειώματα, στίχοι σε έργα όπερας, επιτροπές, μουσική, διδακτική εμπειρία, φωτογραφίες, δεκαπέντε βραβεία, θεατρικό εργαστήρι στον Φ.Σ. Παρνασσός, δημοσιεύματα και αφιερώματα, ων ουκ έστιν αριθμός, φωτογραφίες, εξώφυλλα…
Αυτό κι αν είναι το κέρας της ά-Φθονης Λιτότητας του Κωνσταντίνου Μπούρα…
Ευχαριστούμε τον ακούραστο δημιουργό Κωνσταντίνο Μπούρα για την Α-φθονία του και τον Γιώργο Ρούσκα για το επίπονο και επίμοχθο έργο της επιλογής.
Ανθούλα Δανιήλ
