Αυτό το αινιγματικά προφητικό και αλλόκοτο παγανιστικό έργο με τους ηλιολατρικούς συμβολισμούς, πολύ πριν γίνει μόδα στον main stream κόσμο τού θεάματος, καταδεικνύει τη δραματουργική ιδιοφυία τού σημαντικού ποιητή Μπερνάρ-Μαρί Κολτές, ενός από τους ελάχιστους διεθνείς θεατρικούς συγγραφείς τού εικοστού αιώνα με αμείωτη λάμψη και προοπτικές διαχρονικής «αθανασίας».
Ομολογώ ότι την πρώτη φορά που είδα αυτό το κείμενο (στις αρχές της δεκαετίας τού 1990) αηδίασα και απόρησα τα μάλα.
Η φιλειρηνική φύση μου και η αδιαπραγμάτευτη ιδεολογική μου στάση ζωής υπέρ τής μη βίας με εμπόδισαν τότε να καταλάβω το φωτεινό «υπό-κείμενο» κάτω από τη σκοτεινή επιφάνεια τής θεατροποιημένης σκηνικής αφήγησης.
Ως επαρκής και πολύπειρος θεατής-αναγνώστης πλέον, βλέπω την ίδια φιλειρηνική διαμαρτυρία από έναν πνευματικό άνθρωπο που δεν ορρωδεί προ ουδενός προκειμένου να σατιρίσει την πολιτισμική μας αποτυχία στην πάταξη κάθε είδους κακοποιητικής συμπεριφοράς.
Οι θεσμοί είναι στο δραματουργικό στόχαστρο τού Κολτές (ακόμα και η «ιερή» για τους Γάλλους Σορβόννη). Η γαλλοφωνία όμως ωφελείται τα μάλα από αυτό το θεατρικό ποίημα γιατί εμπεριέχει και ενσωματώνει πολλά επίπεδα τής πλούσιας γαλλικής γλώσσας.
Μαζί με τον επίσης «αιρετικό» Ζενέ είναι η συνέχεια τού περισσότερο σοβαροφανούς αλλά επίσης ανατρεπτικού δια της ενεργητικής αμφισβητήσεως δίπολου Σαρτρ-Καμύ (με αυτή τη σειρά). Αυτοί είναι οι τέσσερις μεγάλοι Γάλλοι δραματουργοί τού εικοστού αιώνα. Ο Νομπελίστας Μπέκετ και ο μη Νομπελίστας αλλά επίσης αθάνατος Ιονέσκο είναι – ας πούμε – γλωσσικοί νομάδες, «μέτοικοι» κι εκτός συναγωνισμού ούτως ή άλλως. Αλλά και ο Καμύ και ο Ταχάρ Μπεν Ζελούν αφήνουν τα ηχοχρώματα τού Μαγκρέμπ να εμπλουτίσουν μία ανοικτή κωδικοποιημένη σημειολογία.
Ο Ρομπέρτο Τσούκο είναι αλλόκοτος και δεν επιτρέπει στον μέσο θεατή τη συναισθηματική ταύτιση. Προκαλεί αφ’ εαυτού και από την αρχή μία ιδιότυπη αποστασιοποίηση, που επιτείνεται στην συγκεκριμένη παράσταση από την κυκλική εναλλαγή των ηθοποιών σε διάφορους ρόλους.
Αυτή η μεταμοντέρνα συνθήκη εδώ δεν ενοχλεί μήτε κουράζει (όπως σε παρόμοια θεάματα, όπου δεν ξέρει ποιος είναι ποιος και ως τι κάθε φορά μιλάει). Εδώ είναι όλα καθαρά και ξάστερα. Η έκφραση κρυστάλλινη. Το κοινωνούμενο νόημα διαυγές. Η τελετουργική αποτελεσματικότητα απαράμιλλη τής ζωντανής επί σκηνής μουσικής υποβοηθούσης. Τα όποια διαδραστικά στοιχεία μεταξύ ηθοποιών τε και μουσικού επιτείνουν το απρόβλεπτο τού επίκαιρου θεάματος και τα όποια κλισέ δεν λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν, αλλά αξιοποιούνται σκηνοθετικά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Το πολυεπίπεδο κείμενο μοιάζει περισσότερο σύγχρονο παρά ποτέ και μας αναγκάζει να σκεφτούμε τις εγκληματικές συμπεριφορές γύρω μας ενόσω μάς προτρέπει να εμβαθύνουμε την ενδοσκοπική αυτογνωσία μας. Η ενσυναίσθηση δεν είναι μόνον προς τα έξω αλλά και προς τα μέσα. Η «σκιά», το «κτήνος», το «τέρας», το «Σκοτάδι» σε κάθε ανθρώπινη φωτίζεται εξαϋλούμενο με διαφορετικό τρόπο.
Αυτό είναι και το προστιθέμενο όφελος αυτού του ανεβάσματος. Ειδικά βροχερή νύχτα με πανσέληνο στον πρώην βιομηχανικό χώρο ΠΛΥΦΑ, που από μόνο του έχει ανατριχιαστική ατμόσφαιρα θρίλερ.
