Ελύτης, Ποίηση και Μαθηματικά
Το βιβλίο του Δημήτρη Γαβαλά δείχνει πώς δύο πράγματα θεωρητικά ασύμβατα μπορούν να συμβαδίσουν ακόμη και μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας.
Τυχαίνει τη στιγμή που γράφω για το ογκώδες βιβλίο «Τα Μαθηματικά στην Ποίηση» (εκδόσεις Παπαηλιού) του Δημήτρη Γαβαλά να έρχονται στα αφτιά μου μέσα από το ραδιόφωνο μελοποιημένοι οι γνωστοί στίχοι από το ποίημα του Αντόνιο Ματσάδο (1875-1939): «Διαβάτη, είναι τα πατήματά σου/ ο δρόμος, και τίποτ’ άλλο/ διαβάτη, δεν έχει δρόμο/ (εσύ) φτιάχνεις τον δρόμο, περπατώντας».
Ο συγγραφέας είναι μαθηματικός, με διδακτορικές διατριβές στην Κυβερνητική και στη Θεωρία των Κατηγοριών και Διδακτική των Μαθηματικών, με μια εντελώς μοναχική πορεία που προσπαθεί να δημιουργήσει δρόμους σε πολύ σκληρό «έδαφος». Συνδυάζοντας όσο και αν τα νομίζουμε ασύμβατα μεταξύ τους, στο πέμπτο αυτό βιβλίο του, τα όσα αναφέρει και ο τίτλος.
Οι 530 σελίδες χωρίζονται σε πέντε τμήματα. Θεωρητικά κείμενα, Παραδειγματικά κείμενα, Αναφορές στις έρευνες του Δ. Γαβαλά, Ανθολόγιο μαθηματικής ποίησης και ένα παράρτημα με επίσης σχετικές εργασίες.
Κατά τον Δ. Γαβαλά υπάρχουν a priori λόγοι να σκεφθούμε από κοινού την Ποίηση και τα Μαθηματικά, ως δύο σπάνιες μορφές συμβολικής δημιουργικής δραστηριότητας που βασίζονται στη δύναμη του ανθρώπινου νου να εντοπίζει κρυφές αναλογίες. Μέσα στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει πολλά άρθρα που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, συχνά με απροσδόκητες και σπάνιες αναφορές. Όπως οι πρώτοι αριθμοί στην ποίηση, ακόμη πιο συγκεκριμένα για τον αριθμό 7 στην ποίηση του Ελύτη, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον απόσπασμα από τη Σεραφίτα και το Λουί Λαμπέρ του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, και τα Άσματα του Μαλντορόρ από τον Ιζιντόρ Ντικάς (γνωστότερο ως κόμη του Λοτρεαμόν). Ο τελευταίος στο δεύτερο άσμα ξεκινάει με το εξής: «Ω! Μαθηματικά σπουδαία, μου μείνατε αξέχαστα από τότε που τα σοφά μαθήματά σας πιο γλυκά και από μέλι, καταστάλαζαν στην καρδιά μου σαν σκίρτημα εμψυχωτικό». Ο Γερμανός ποιητής Νοβάλις (κατά κόσμο Γκεόργκ φον Χάρντενμπεργκ, 1772-1801) έχει επίσης γράψει και έναν «Ύμνο στα Μαθηματικά».
Ο συγγραφέας, έχοντας διδάξει πολλά χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση, έχει συμπεριλάβει στο βιβλίο και ένα γραπτό που ονομάζει «Προσωπική Διαδρομή». Από αυτό αποσπώ το εξής: «Βρίσκομαι σε ένα Λύκειο Θηλέων και ως πρωτάρη μου δίνουν μια πρώτη τάξη με 4 τμήματα και 30 μαθήτριες το καθένα… Ο προσανατολισμός του σχολείου και των μαθητριών είναι… αντι-μαθηματικός. Κανένα ενδιαφέρον για το μάθημα. Αποφασίζω να βρω ποιήματα που αναφέρονται στα Μαθηματικά και να απευθυνθώ στο συναίσθημα των μαθητριών και ύστερα στη σκέψη. Λέγοντας ότι ακόμη και οι ποιητές εμπνέονται από τα Μαθηματικά και γράφουν ποιήματα γι’ αυτά, κατορθώνω να κινητοποιήσω σιγά-σιγά τις μαθήτριες που αρχίζουν και αυτές να ψάχνουν το αντικείμενο… Το πείραμα πέτυχε».
Πιστεύω πως το βιβλίο θα ενδιέφερε πολλούς από τους αναγνώστες αυτής της σελίδας.
Πρώτη δημοσίευση: ΒΗΜΑ SCIENCE 1 ΣEΠTEMBΡIOY 2024
