Από τις εκδόσεις Αρμός κυκλοφόρησε, το 2014, με τον παραπάνω πρωτότυπο τίτλο, το βιβλίο του αγαπητού φίλου και εκλεκτού συνοδοιπόρου στις στήλες της Καθημερινής (Γράμματα Αναγνωστών) Αντώνιου Βενέτη, επίτιμου δικηγόρου και αξιόλογου συγγραφέα, Θεσπρωτού την καταγωγή. Μια επιμελημένη έκδοση, 337 σελίδων, άκρως τεκμηριωμένη και σε άρτιο νεοελληνικό λόγο, αφιερωμένη με συγκίνηση «Στους φίλους της παιδόπολης και στη μνήμα του Σταύρου Μπάκα (2010)», με εξώφυλλο του Σωτήρη Σόρογκα, η οποία περιλαμβάνει πάνω από 120 επιστολές, κατανεμημένες σε εφτά ενότητες, με ποικίλη θεματική. Ένα εξαίρετο πόνημα, που εμπεριέχει άρθρα του συγγραφέα, με τη μορφή επιστολών, που δημοσιεύθηκαν, κατά καιρούς, από το 2005, σε ημερήσιες εφημερίδες των Αθηνών: Καθημερινή, Βήμα, Ελευθεροτυπία, Εστία, Πρωινός Λόγος και σε αντίστοιχες επαρχιακές, και αποτελούν βιωματικές εμπειρίες του συγγραφέα, «γλυκόπικρες θύμησες» της πρώτης δεκαετίας της ζωής του, καθώς και των εφηβικών του χρόνων. Με το εμπεριστατωμένο αυτό βιβλίο, ο συγγραφέας, όπως αναφέρει στο εισαγωγικό σημείωμα, ασχολείται ιδιαίτερα με το λογοτεχνικό είδος της επιστολογραφίας, έχοντας ως πρότυπο τις περίφημες επιστολές (Epistolae, σε 10 βιβλία) του Ρωμαίου ρήτορα και πολιτικού Πλίνιου του νεότερου, (61-114 μ.Χ.), που προβάλλον έναν καθρέπτη της εποχής του, μια εικόνα της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής του Τραϊανού, με στοχαστική θεώρηση του κόσμου. Επιστολές που παραπέμπουν συνειρμικά, με διαφορετική στόχευση, στις 14 Επιστολές του Αποστόλου Παύλου, στις 87 επιστολές, με προσωπικές απόψεις και πεποιθήσεις του αυτοκράτορα Ιουλιανού, στις 1500 επιστολές του ρητοδιδάσκαλου Λιβανίου του Αντιοχέως (314-392), δασκάλου του Ιουλιανού και των Τριών Ιεραρχών, και, στη νεότερη εποχή, στις Αθηναϊκές Επιστολές του Γρηγόριου Ξενόπουλου, που υπέγραφε με το ψευδώνυμο Φαίδων, με μορφή διδακτική και θεματική αντλημένη από την επικαιρότητα (ιστορική, πολιτιστική, πολιτική και κοινωνική).
Ειδικότερα, το εξαιρετικό βιβλίο του Βενέτη αρχίζει με την ενότητα Θεσπρωτικά, με υπότιτλο αριστοτελικό παράθεμα για τους Σελλούς àΓραικούς, Έλληνες. Οι Θεσπρωτοί, γένος πελασγικό, κοντά στη Δωδώνη, αναφέρονται και στην ομηρική Οδύσσεια με βασιλέα τον Φείδωνα (ξ 315-316). Σε οκτώ επιστολές ο συγγραφέας πραγματεύεται διεξοδικά για τη Θεσπρωτική γη, γενέτειρά του, και για το βουνό Μουργκάνα (λατινογενής λέξη από τη μούργκα, κατακάθι του λαδιού), στα όρια Θεσπρωτίας και Μολοσσίας (Τσαμαντά όρη – Κεραύνια), στις υπώρειες του οποίου είναι σκαρφαλωμένο το χωριό του Λειά. Γίνεται ονομαστική αναφορά στους Θεσπρωτούς συγγραφείς: Σωτήρη Δημητρίου, κορυφαίο σύγχρονο Έλληνα διηγηματογράφο, Νίκο Γκατζογιάννη, Νικόλαο Βενέτη, ιερέα πατέρα του, Μιχάλη Γκανά, διευθυντή του εκδοτικού οίκου «Μελάνι», Κώστα Τσαντίνη, φιλόλογο, συμφοιτητή μου στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών· κάνει ακόμη αναφορά στον ζωγράφο Σωτήρη Σόρογκα και σε προσωπικότητες, όπως Πατριάρχη Άνθιμο Ζ΄ (+1913), Νικόλαο Νίτσο (+1940), κ.ά.
Στις επόμενες ενότητες, με ενδιαφέρουσα θεματική, καταγράφεται ένας πλουσιότατος αμητός επιστολών, με κείμενα εκλεκτού περιεχομένου: θρησκευτικά, μυθολογικά, ιστορικά, φιλολογικά, λογοτεχνικά, εκπαιδευτικά, πολιτιστικά, πολιτικά, κ.ά. καθώς και ειδικές αναφορές σε σημαίνουσες προσωπικότητες: Κοραή και Γρηγόριο Ε΄, Νικ. Πλαστήρα, Ιωάννη Μεταξά, Μίκη Θεοδωράκη, Αλ. Παπάγο, Κυριάκο Μητσοτάκη (1932-1972), κ.ά.
Στην ενότητα Παιδοπόλεις της Φρειδερίκης γίνεται ιδιαίτερη αναφορά, με εννέα επιστολές, για έναν θεσμό, άγνωστο, εν πολλοίς, στους νεότερους, που συνεστήθη με Β.Δ. το 1944, ως εστία φιλοξενίας και προστασίας ορφανών και φτωχών παιδιών, ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας, στη μεταπολεμική εμφυλιακή περίοδο της πατρίδας μας, που, τον τελευταίο καιρό, αποτελεί θέμα έντονης συζήτησης και διιστάμενων απόψεων. Ο συγγραφέας καταθέτει, με συγκινησιακή φόρτιση, την προσωπική του θετική εμπειρία, ως τρόφιμος, επί επταετία, των παιδοπόλεων, την ίδρυση και λειτουργία των οποίων επέβαλαν οι σκληρές συνθήκες της εποχής και αποτέλεσαν ένα καταφύγιο γαλήνης και προόδου στις δύσκολες ημέρες του Εμφυλίου και αμέσως μετά. Ο συγγραφέας αναφέρεται, με αποκαλυπτικά στοιχεία στην παιδόπολη Ζηρού Φιλιππιάδος «Ο Άγιος Αλέξανδρος», του οποίου υπήρξε τρόφιμος πάνω από δύο χρόνια και πέντε περίπου χρόνια στην παιδόπολη «Άγιος Δημήτριος» Θεσσαλονίκης. Σε ξεχωριστή μάλιστα επιστολή κάνει λόγο για τα παιδιά των παιδοπόλεων που διαπρέπουν στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό.
Τέλος, σε άλλες ενότητες αναφέρεται αναλυτικά και με επιστημονική πληρότητα και νηφαλιότητα, σε γεγονότα εμφυλιοπολεμικά, στις οδυνηρές αναμνήσεις από την Ουγγαρία, στην περίοδο της Κατοχής, στους Έλληνες και Εβραίους, στα Δεκεμβριανά, στους Έλληνες ναυτικούς στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος και στη Μάχη της Σχολής Ευελπίδων.
Το βιβλίο διανθίζεται περίτεχνα με παραπομπές σε σημαντικές μορφές της αρχαίας ελληνικής γραμματείας: Όμηρο, Θουκυδίδη, Αριστοτέλη, Πλούταρχο, κ.ά., απόρροια της γενικότερης ευρυμάθειας του συγγραφέα, αλλά και σε κορυφαίους εκπροσώπους της νεοελληνικής λογοτεχνίας, πεζογραφίας και ποίησης: Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Κ. Καρυωτάκη, Οδ. Ελύτη και, με ιδιαίτερη έμφαση, στον Αλεξανδρινό ποιητή Κ. Καβάφη.
Εκφράζουμε, εκ βάθους καρδίας – ab imo pectore, θερμότατα συγχαρητήρια στον συγγραφέα – για το εξαίρετο corpus των επιστολών του, που συγκροτούν αναμφισβήτητα μικρό εγχειρίδιο της νεότερης ιστορίας, και ευχόμαστε ολόψυχα να συνεχίζει ανελλιπώς την επιστολογραφική του δεινότητα σε όλες τις εκφάνσεις της.
Αναστάσιος Αγγ. Στέφος, δ.φ. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»
