Εξαίρετη η πρόσφατη έκδοση από την Ελληνική Παιδεία (Διευθυντής Νίκας), με τον παραπάνω εμβληματικό τίτλο, της διδάκτορος φιλολογίας και επίτιμης Σχολικής Συμβούλου Τασούλας Καραγεωργίου, η οποία περιλαμβάνει τη μετάφραση των ποιημάτων της σημαντικής λυρικής ποιήτριας Ανύτης: Ἦν δὲ καὶ μελοποιὸς Ἀνὺτη ἡ Τεγεᾶτις… Στέφανος Βυζάντιος. Η Τ.Κ. αγαπητή φίλη, συνάδελφος και στενή συνεργάτις στην εκπαίδευση και στην Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, είναι πολυγραφότατη και αξιόλογη ποιήτρια, βραβευθείσα δύο φορές από την Ακαδημία Αθηνών.
Η παρούσα ενδιαφέρουσα έκδοση αναφέρεται στο ποιητικό έργο – επιγράμματα – της Ανύτης (3ος αι. π.Χ.) από την Τεγέα, τη μεγαλύτερη πόλη του οροπεδίου της Αρκαδίας, θρησκευτικό κέντρο του κοινού των Αρκάδων, με σπουδαίο μνημείο τον ναό της Αλέας Αθηνάς, το περιφημότερο άσυλο σε ολόκληρη την Αρκαδία, με γλυπτή διακόσμηση του Παριανού Σκόπα. Το Μουσείο της σήμερα φιλοξενεί τα ευρήματα της περιοχής και εκλεκτά γλυπτά, έξοχης τέχνης από τα ακρωτήρια του ναού.
Δεινή κλασική φιλόλογος η Τ.Κ., με διδακτορικό δίπλωμα στην αρχαία ελληνική ποίηση (Αριστοφάνη) ανατρέχει στην καταγωγή της Ανύτης (ετυμολογία εις του ανύω ή ανύτω), παραπέμποντας εύστοχα σε αρχαίους συγγραφείς, στον Παυσανία (Φωκικά), στον Λουκιανό (Νεκρικοί Διάλογοι), στα επιγράμματα του Μελεάγρου (135-65 π.Χ.), καθώς και στην τελευταία μελέτη της Γεωργίας Δάλκου, Τεγέα η αειθαλής. Ειδική αναφορά γίνεται στον κανόνα των εννέα ποιητριών της αρχαιότητας, ισάριθμων των εννέα Μουσών, του Θεσσαλονικέως επιγραμματοποιού Αντιπάτρου (1ος αι. μ.Χ.), ο οποίος αποκαλεί την ποιήτρια θῆλυν Ὅμηρον.
Στην παρούσα έκδοση εμπεριέχονται 22 επιγράμματα της Ανύτης, από την Παλατινή Ανθολογία, στο πρωτότυπο, σε δωρική διάλεκτο, και σε εξαίσια έμμετρη μετάφραση της Τ.Κ.: επιτύμβια, αναθηματικά, αφιερωματικά, σε τόπους λατρείας και ιερά.
Συγκεκριμένα, η δομή των επιγραμμάτων κατανέμεται ως ακολούθως:
α. Δύο αναθηματικά επιγράμματα αφιερώνονται στον ναό της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα, τη μεγάλη Τεγέα (εύρύχορον), πατρίδα του δωρητή, Κλειτόριου Αριστοτέλη και στην εξύμνηση της ανδρείας του Εχεκρατίδα, ἀνορέαν Κρητὸς Ἐχεκρατίδα.
β. Στα επιτύμβια έξι επιγράμματα για αγαπημένα ζώα, -έκδηλη αναφορά στη ζωοφιλία της ποιήτριας – γίνεται αναφορά στην ακρίδα, το αηδόνι του αγρού, στον τζίτζικα (δρυοκοίτα τέττιγα), στον πετεινό, που τον σκότωσε κρυφά ο πανούργος ληστής (σὶνις λαθρηδὸν ἐπελθὼν), στο αγέρωχο άτι, τον ίππο που σκότωσε ο αιματόβρεχτος (δαφοινός) Άρης, στο δελφίνι που το έχει πετάξει ερεβώδης νοτιάς στην ξηρά και τώρα κείτεται νεκρό στην αμμώδη ακτή και στην ωκύτατη άγρια σκυλίτσα, στην οποία έχυσε το πικρό της φαρμάκι η ποικιλόδειρη έχιδνα.
γ. Στην κατηγορία επιγραμμάτων για τον πρόωρο θάνατο γυναικών, με συγκινησιακή φόρτιση, αναφέρεται στη μητέρα Κλεινώ, που θρηνεί πάνω από το μνήμα της μικρής κόρης της, η οποία, αντί γάμου, έχει διαβεί το θολό του Αχέροντα ρεύμα. Θρήνος για την παρθένο Αντιβία, που την ήθελαν για νύφη νυμφίοι πολλοί· στην κόρη που έχυνε άφθονο δάκρυ για τον πατέρα της, ενώ τον κάλυπτε, καθώς ξεψυχούσε, ο ζόφος του θανάτου. Άκρως συγκινητικό το επίγραμμα, όπου η μητέρα έχει στήσει στον μαρμάρινο τάφο της κόρης της, αντί κλίνης νυφιάτικης, εὐ- λεχέος θαλάμου και σεμνού υμεναίου, ένα άγαλμα. Τέλος, στο εξάστιχο συγκλονιστικό επίγραμμα ο βιαστής πόλεμος κάνει λόγο για τις τρεις παρθένες που αρνήθηκαν τον ανίερο έρωτα των αθέων Γαλατών και επέλεξαν για γαμπρό και προστάτη τον Άδη,… οὐδ’ Ὑμέναιον νυμφίον ἀλλ’ Ἀίδην κηδεμὸν’ εὑρόμεθα.
δ. Δύο επιτύμβια αναφέρονται το ένα σ’ έναν πολεμιστή για τον οποίο ο πέτρινος λίθος του τάφου εξιστορεί πως έπεσε μαχόμενος για την πατρίδα πρὸ φίλας μαρνάμενος πατρίδος και το άλλο για τον δούλο Μάνη, που τώρα έχει ίδια δύναμη με τον μέγα Δαρείο!!
ε. Πέντε επιγράμματα αναφέρονται σε πηγές και βρύσες, έντονη φυσιολατρία της ποιήτριας: στην πτελέα (φτελιά), ανάπαυλα στους οδοιπόρους στο καύμα του θέρους, στα εύρωστα φύλλα της όμορφης δάφνης, προσφέροντας ίσκιο στους διαβάτες, στον Ερμή, ονομασία πηγής που προσφέρει για ανάπαυση, δροσερό και καθάριο νερό και στον βοσκό Θεόδοτο, που αφιέρωσε στον Πάνα και στις Νύμφες της στάνης, δώρο για την προσφορά τους.
στ. Η τελευταία κατηγορία των επιγραμμάτων αναφέρεται σε τόπους λατρείας και ιερά στον χώρο της Κύπριδας, που φέρνει καλό ταξίδι στους ναύτες, ημερεύοντας τον πόντο· στον υπερήφανο τράγο, με χαλινούς ολοπόρφυρους, σε αγώνα ιππικό, στον Πάνα, θεό των αγρών, με τον γλυκόφωνο αυλό, τέρψη των δαμαλίδων.
Η έκδοση συνοδεύεται από εμπεριστατωμένο πρόλογο, διευκρινιστικές σημειώσεις και βιβλιογραφία. Η θαυμάσια μελέτη της Τ.Κ. επισφραγίζει την εξαίσια ενασχόλησή της με την ποιήτρια Σαπφώ (Ποιήματα, μετάφραση, σχόλια) και την Ήριννα Ηλακάτη (Σπαράγματα και επιγράμματα). Στην Ανύτη, η μετάφραση στη νεοελληνική, με υψηλή αρτιότητα γλώσσας, διαύγεια και καθαρότητα, απόρροια και της φιλολογικής της ιδιότητας, προσφέρει με ιδιαίτερη ευαισθησία την ποίηση της Τεγεάτιδος ποιήτριας, πρώτης λυρικής ποιήτριας που διαμαρτύρεται για την κακοποίηση γυναικών σε συνθήκες πολέμων.
Εκφράζουμε τα ολόθερμα συγχαρητήρια στην αγαπητή μας Τασούλα, ευχόμενοι ολόψυχα συνέχιση της συγγραφικής και μεταφραστικής της δημιουργίας.
Αναστάσιος Αγγ. Στέφος, δ.φ. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»
