ΧΑΡΙΑΤΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ: ΚΥΠΡΟΣ 1974-2024
Μετά τον συλλογικό τόμο Τριάντα έξι συγγραφείς γράφουν για τη ΣΜΥΡΝΗ της φαντασίας και της μνήμης…, εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, έρχεται να προστεθεί μια ακόμη ανθολογία με κεντρικό άξονα τη μνήμη, ατομική και συλλογική. Κύπρος 1974-2024, Πενήντα χρόνια μετά την εισβολή, ο τίτλος∙ και πάλι από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική. Σε επιμέλεια του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη. Προλογίζει ο Τάκης Χατζηδημητρίου.
Το εγχείρημα, πέρα από τη θεματική, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία. Η πλειοψηφία των συγγραφέων που κλήθηκαν να συνδράμουν στον τόμο είναι Κύπριοι ή κυπριακής καταγωγής. Αυτό λοιπόν το πάντρεμα Ελλήνων και Κυπρίων δίνει μια ιδιαίτερη λογοτεχνική μέθεξη.
Κεντρικός αφηγηματικός άξονας είναι ασφαλώς η εισβολή των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Κύπρο το 1974. Άλλες ιστορίες ξεκινούν από το χρονικό σημείο μηδέν (20η Ιουλίου 1974) για να καταλήξουν −ακολουθώντας σπειροειδή εξέλιξη− στο σήμερα. Άλλες καταλήγουν σ’ αυτό, σαν να τις τραβά η κεντρομόλος δύναμη του γεγονότος. Και άλλες μένουν σ’ αυτό.
Οι πρωταγωνιστές Ελλαδίτες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Ο τόπος κατά μια έννοια απλώνεται, και σάμπως να διαθλάται, από το νησί μέχρι τα παράλια της Μικράς Ασίας και τα βάθη της Τουρκίας, μέχρι ασφαλώς τον ελλαδικό χώρο και ακόμη μακρύτερα, φτάνοντας στην αμερικανική ήπειρο.
Παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον η χρήση της κυπριακής διαλέκτου σε αρκετά από τα κείμενα δίνοντας μια μοναδικότητα στην ανθολογία.
Εξίσου σημαντική η πρόθεση των εκδόσεων Ελληνοεκδοτική να προσθέτει λογοτεχνικές ψηφίδες στο μωσαϊκό της συλλογικής μνήμης. Πρόθεση που παίρνει σάρκα και οστά μέσα από την έκδοση αυτών των καλαίσθητων συλλογικών τόμων.
Συμμετέχουν οι συγγραφείς (σε παρένθεση ο τίτλος του διηγήματος): Μαρία Αβρααμίδου (Η επέτειος), Βίβιαν Αβρααμίδου – Πλούμπη (To Sunset του τελευταίου σχεδίου), Μάριος Αγαθοκλέους (Το μωρό της Ρόζμαρι), Έρικα Αθανασίου (Η λάθος πλευρά), Πάμπης Αναγιωτός (Ο βασιλικός), Χρήστος Αργυρού (Μικρές πικρές Ιστορίες), Δημήτρης Βαρβαρήγος (Η δική μας ειρήνη), Αλεξάνδρα Γαλανού (Μέρες Ιουλίου 74. Νέα Υόρκη), Βασίλης Γκουρογιάννης (Βετεράνος καταδρομέας επιστρέφει στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας), Χρίστος Ζάνος (Η επιστροφή του αγνοούμενου), Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης (Δώσε μου δύναμη), Έλενα Ιωαννίδου (Η λεμονάδα), Κώστας Κατσώνης (Αμμόχωστος: Οδοιπορικό επιστροφής…), Κώστας Λυμπουρής («Καλημέρα, Μαντάμ Αγαθούλα»), Ανδρέας Μαλόρης (Δις τω αύτω ποταμώ), Γιώργος Μολέσκης (Το τελευταίο του ταξίδι), Κωνσταντίνος Μπούρας (Η εισβολή στην Κύπρο όπως τη ζήσαμε στην Καλαμάτα), Έλλη Παιονίδου (Μνήμες από τον Ιούλιο του 1974), Κώστας Πατίνιος (Ούλλα γέρημα, γιε μου), Μαρία Πυλιώτου (Μόνο η γιαγιά ξέρει να σιδερώνει…), Γιώργος Πύργαρης (Ο βετεράνος), Λιάνα Σακελλίου (Φλαμίνγκο χρώματος μελανού), Αιμίλιος Σολωμού (Η εισβολή), Κώστας Στοφόρος (Εικόνες και θρύψαλα για το «ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ» που έγινε «ΞΕΧΝΩ»), Ανδρέας Συμεού (Στοιχειωμένα πηγάδια), Λίτσα Τότσκα (Αντώνης Χειμωνίδης εκ Πάφου), Φίλιππος Φιλίππου (Η Κίκα απ’ την Αμμόχωστο), Νένα Φιλούση (Δεν είμαστε ήρωες), Χρίστος Χατζήπαπας (Το ρολόι).
Μεταφέρω από το οπισθόφυλλο:
Φίλοι του άλλου πολέμου, / σ’ αυτή την έρημη συννεφιασμένη ακρογιαλιά / σας συλλογίζομαι καθώς γυρίζει η μέρα- / Εκείνοι που έπεσαν πολεμώντας κι εκείνοι που έπεσαν χρόνια μετά τη μάχη· / εκείνοι που είδαν την αυγή μέσ’ απ’ την πάχνη του θανάτου / ή, μες στην άγρια μοναξιά κάτω από τ’ άστρα, / νιώσανε πάνω τους μαβιά μεγάλα / τα μάτια της ολόκληρης καταστροφής·/ κι ακόμη εκείνοι που προσεύχουνταν / όταν το φλογισμένο ατσάλι πριόνιζε τα καράβια: / «Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε / πώς έγινε τούτο το φονικό· / την αρπαγή το δόλο την ιδιοτέλεια, / το στέγνωμα της αγάπης·/ Κύριε, βόηθα να τα ξεριζώσουμε…». (Σαλαμίνα, Κύπρος, Νοέμβρης 1953)
[Γιώργος Σεφέρης, Ημερολόγιο Καταστρώματος Γ’, «Σαλαμίνα της Κύπρος».
Αθήνα: Ίκαρος. (Πηγή: Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα – www.greek-language.gr)]
Τριάντα συγγραφείς γράφουν με αφορμή τα πενήντα χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Με οδηγούς τη μνήμη μα και τη φαντασία αποκαλύπτουν την ανθρώπινη τραγωδία που συντελέστηκε στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη και ζητεί σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, δικαίωση και δικαιοσύνη…
