με τη Γιασεμί Κηλαηδόνη  Πρωθιέρεια σε έναν χορό δρώντων και συμπασχόντων

«Κανείς από τη γενιά μας δεν πρόλαβε. Μας προλάβαιναν άλλα. Πόλεμος, Δεκέμβρης, εμφύλιος, δικτατορία. Όλο τα παλιά θυμόμαστε. Μας βαριούνται. Δεν λέμε να τα ξεχάσουμε, είναι όλη μας η ζωή. Πόσες φορές είπαμε να τη φτιάξουμε από την αρχή! Δεν είναι το κουράγιο που μας έλειψε…»

Από τα τόσα  θετικά σχόλια που έχουν γραφτεί για την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα της Άλκης Ζέη και στη συνέχεια για τη μεταφορά της στο θέατρο  με την Γιασεμί Κηλαηδόνη  Πρωθιέρεια, θα σταθώ μόνο στο κριτικό σχόλιο του Κούρτοβικ από το οποίο απομονώνω τα ακόλουθα:

«από τον καιρό του Τσίρκα και των Ακυβέρνητων πολιτειών κανένας άλλος Έλληνας συγγραφέας δεν επιχείρησε ν’ αγκαλιάσει με το βλέμμα του την πορεία του νεότερου ελληνισμού όχι μόνο μέσα στην ιστορία, αλλά και μέσα στον γεωγραφικό χώρο… Ένα βιβλίο, στο οποίο θα σταθεί σίγουρα ο μελλοντικός ιστορικός της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας» (Δημοσθένης Κούρτοβικ, ΣΧΟΛΙΑΣΤΗΣ, 23.12.1987).

Αν εδώ συνυπολογίσουμε και τους μονολόγους των ηρωίδων του Γιάννη Ρίτσου έχουμε ένα φάσμα που μεγαλώνει και  φανερώνει τις αληθινές διαστάσεις του δράματος του πολέμου, του Εμφυλίου και των συνεπειών τους από τον καιρό της Τροίας και μετά.

Βεβαίως ο στόχος του έργου δεν είναι πολιτικός με τη στενή έννοια αλλά ΕΙΝΑΙ πολιτικός από την ώρα που η πολιτική κατάσταση διαμορφώνει τη ζωή και τις επιλογές των ηρώων, αναγκαστικές και μη, αφού πρέπει να αναφανεί το  πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνονται αυτές οι επιλογές αναγκαστικά. Κι ακόμα πρέπει να τονιστεί αφού, σε όλη τη διάρκεια της παράστασης, η πολιτική διαμορφώνει και τη στάση του κεντρικού ήρωα, του Αχιλλέα, που δεσπόζει στον τίτλο και στο έργο, αλλά ποτέ  δεν τον βλέπουμε, παρά μόνο τον ακούμε μέσα από τον μονόλογο της ηρωίδας που την έλεγαν  Δάφνη αλλά από τον καιρό της Αντίστασης την έλεγαν Ελένη ή μάλλον την έλεγαν «Η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα».

Στο κέντρο λοιπόν του έργου είναι ο Αχιλλέας. Η Άλκη Ζέη όμως στρίβει λίγο το φακό για να φωτίσει τη γυναίκα που βρίσκεται πλάι και πίσω του. Κάπως στο νου μου έρχονται οι στίχοι του Λευτέρη Παπαδόπουλου

Όλοι σε φωνάζαν αρχηγό/ Κι ήξερες μονάχα να διατάζεις
Κι έτρεχα ξοπίσω σου κι εγώ /Για να με κοιτάζεις

Κάπως έτσι κυκλοφορεί η αίγλη του αόρατου Αχιλλέα, σαν Ιδέα, που δεν δείχνει τα συναισθήματά του, παρά μόνο παίρνει ή δίνει σαν να νηστεύει και σαν να αμαρτάνει αν πρέπει να ευχαριστηθεί. Ακόμα και ο έρωτας νομίζεις πως δίνεται με το δελτίο, γιατί στην πολιτική του ορθοδοξία κάθε απόλαυση είναι αμαρτία.

Κι έτσι η Δάφνη ή Ελένη θα γυρίζει δίπλα του σαν δορυφόρος, ενώ ο φακός πέφτει πάνω της. Αυτής τη ζωή φωτίζει έστω κι αν όλα εξαρτώνται από εκείνον.

Η ηρωίδα θα ταξιδεύει συνέχεια για να πάει να τον βρει κι εκείνος θα λείπει συνέχεια για να κάνει το χρέος του… Θυμίζω πρόχειρα τον Μεσιέ Κομαρόφσκι, στο έργο του Πάστερνακ: «τι είναι αυτός που συνδέεσαι, επαναστάτης; Ήρωας; Α! απ’ αυτούς που κάνουν τις γυναίκες δυστυχισμένες!». Ναι μόνο που η  αρραβωνιαστικιά  του Αχιλλέα συμμετέχει συνειδητά στην Αντίσταση, συλλαμβάνεται, φυλακίζεται, βλέπει τους φίλους και τις φίλες της να βασανίζονται να εκτελούνται, τρέχει από τη  μια χώρα στην άλλη, για να βρει το Αχιλλέα και φτάνει στην Τασκένδη, στον σοβιετικό «παράδεισο», για να δει με τα μάτια της τι κούφια λόγια ήτανε ο αυτός ο παράδεισος·  η προσωποποίηση της απογοήτευσης… οι πρώην της ελληνικής Αντίστασης που κατέφυγαν  στην άλλη άκρη της γης για να ζήσουν όπως είχαν ονειρευτεί το σοβιετικό παράδεισο (στη Μόσχα δεν επιτρέπεται  να ταξιδέψουν, να δουν Μουσεία, να ακούσουν Μουσική) ζουν εκεί στην απέραντη στέπα, τη σοβιετική εξορία.

Μόνη φωτεινή περίοδος για την ηρωίδα μέσα σε όλη αυτή την ταλαιπωρία είναι οι μέρες που πέρασε στη Ρώμη και οι άλλες στο Παρίσι, μετρημένες όμως και με το μάτι της κατασκοπίας στην πλάτη της. Άλλωστε όπου και πήγε είχε πάντα στην πλάτη την ταμπέλα «Η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα»· μια γυναίκα χωρίς όνομα· ούτε Δάφνη ούτε Ελένη. Μόνο που κάθε μετακίνηση και τελικά η τελική έχει κι αυτή μια νοσταλγία για ό,τι καλό μέσα στη δυστυχία συνέβη.

Η Γιασεμί (κρατά στο όνομά της την κατάληξη του λουλουδιού για να μοσχομυρίζει και δεν το συμμόρφωσε προς το γραμματικώς ορθόν –ήτοι Γιασεμή, ως θηλυκό της πρώτης κλίσης), η Γιασεμί λοιπόν κόρη της Άννας Βαγενά και του Λουκιανού  Κηλαηδόνη, φέρει εκ κληρονομίας προίκα μεγάλη, το ταλέντο της, και υπηρετεί την τέχνη της με θρησκευτική ευλάβεια. Μας συγκίνησε, μας έβαλε μέσα στη ψυχή και στο μυαλό, στα ταξίδια και στην περιπέτεια της ηρωίδας της. Μας έδωσε την ίδια την ηρωίδα της, τη βιογραφία της, αλλά και τη βιογραφία της Ελλάδας, τα πάθη και τα δεινά του λαού της γενικά και των Αντιστασιακών ειδικά.

Το σκηνικό της ευφάνταστο. Η αληθινή, ας πούμε Δάφνη ή Ελένη, η Άλκη Ζέη, μέσα από το βιβλίο της και την αφήγησή της, προβάλλεται στο βίντεο στη μικρή οθόνη μέσα στο θέατρο και  ζωντανεύει την οδύσσεια, την οποία έζησε και η ίδια με τον σύζυγό της Γιώργο Σεβαστίκογλου, σπουδαίο άνθρωπο, σκηνοθέτη, μεταφραστή, διανοούμενο.

Στο σκηνικό. Μια βαλίτσα περιμένει πάντα στην άκρη για να μας θυμίζει τα υποχρεωτικά ταξίδια, σαν εκείνη που είχε πάντα έτοιμη και ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς, κάθε φορά, που υποψιαζόταν πως κάποια Συμφωνία του δεν άρεσε στον Στάλιν…

Τα δυο παγκάκια που συνεχώς αλλάζουν θέση συμβάλλουν στην ιδέα της διαρκούς ροής, εξέλιξης  και μεταβολής των πάντων επί τα χείρω, ήτοι της περιπέτειας με την αρχαία της έννοια.

Η Γιασεμί κατέθεσε άλλη μια φορά την ψυχή της σ’ αυτόν τον 100 λεπτών χωρίς ανάσα μονόλογό της που έκθαμβοι παρακολουθήσαμε. Και ακόμα σπουδαία ψηφίδα στην  καλλιτεχνική της πορεία. Συγχαρητήρια.

Υ.Γ…Σαν ελάχιστο δείγμα ανταπόδοσης, θα ήθελα να της χαρίσω το τραγουδάκι του Στέλιου Ανεμοδουρά για τον «Μικρό ήρωα, Γιώργο Θαλάσση» που ο μπαμπάς της τραγούδησε με τον δικό του αξέχαστο τρόπο.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία Φώτη Μακρή
Ερμηνεύει η Γιασεμί Κηλαηδόνη

​

Από το μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη

“Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα”

(εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ)

​

Διασκευή: Στέλλα Κρούσκα, Φώτης Μακρής, Κλεοπάτρα Τολόγκου

Σκηνογράφος: Μάριος Σπηλιόπουλος

Βοηθός: Αθηνά Παύλου-Μπενάζη

Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα

Μουσική: Νείλος Καραγιάννης

Επιμέλεια οπτικού υλικού-trailer παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης/ΟΡΚΗ Γραφιστική επιμέλεια: Ναυσικά Σιωροπούλου Φωτογραφίες: Θανάσης Καρατζάς

Κατασκευή σκηνικού: Wasaf Batt

Διεύθυνση παραγωγής: Τζίνα Παπαδοπούλου

​

Προβολή και επικοινωνία:

Βάσω Σωτηρίου-We Will

​Παραγωγή: «Μεταξουργείο» ΑΜΚΕ

​Η παράσταση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

Ανθούλα Δανιήλ