Και βέβαια η ζωή δεν σταματά με την αφυπηρέτηση. Όλοι οι ομότιμοι καθηγητές σε μια ομάδα συνεχίζουν τη δραστηριότητα. Γιατί η μεν αφυπηρέτηση είναι ένα έγγραφο που λέει μείνε σπίτι σου, δεν σου επιβάλλει όμως και την απραξία. Όπως λέει και ο Ουγκώ και η συγγραφέας του παρόντος βιβλίου μας υπενθυμίζει «Το να μην κάνεις τίποτα είναι η ευτυχία των παιδιών και η δυστυχία των γερόντων». Βεβαίως θα «θυμίσω» στον Ουγκώ ότι τα παιδιά ποτέ δεν είναι άπραγα, απλώς είναι ευτυχισμένα όταν παίζουν ό,τι τους αρέσει. Αν κάθονται ήσυχα κάτι κακό μάλλον συμβαίνει. Ο Όσκαρ Ουάιλντ έλεγε πως είναι πολύ δύσκολο να μην κάνεις τίποτα It is awfully hard work doing nothing (The Importance of being Ernest).
Πολύ περισσότερο είναι δύσκολο να μην κάνει τίποτα η αφυπηρετήσασα Ομότιμη Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ Αθηνών και Ρώμης και Πρόεδρος του Σώματος Ομοτίμων και Κοσμήτωρ Δημοτικού Λαϊκού Πανεπιστημίου Αγίας Παρασκευής, μέλος πολλών διεθνών επιστημονικών εταιρειών, συγγραφέας πολλών συγγραμμάτων, μεταφράστρια, τιμημένη στην Ελλάδα και στην Ιταλία, με θέσεις ευθύνης στο Υπουργείο Παιδείας και στο Ι.Κ.Υ. που αρθρογραφεί συχνά πάνω σε θέματα των επιστημονικών της ενδιαφερόντων. Απόδειξη και το βιβλίο της, που έχουμε στα χέρια μας, Με συνοδοιπόρο τον κορωνοϊό, μια…τρίτη προσπάθεια, ο τίτλος είναι ενδεικτικός του χρόνου και των συνθηκών που αποτέλεσαν το κοχύλι μέσα στο οποίο γεννήθηκε το πόνημα.
Το βιβλίο μοιάζει κάπως με ημερολόγιο, αλλά και επιστολή, εφόσον φέρει τόπο και χρόνο του αποστολέα: «Αθήνα, Μάρτης 2020», αποφράς ημέρα για τους έγκλειστους στην Αθήνα. Αιτία ο Covid-19 που εκδηλώθηκε παγκοσμίως και έφερε στο νου της συγγραφέως ανάλογες εποχές και συγγραφές, όπως είναι Πανούκλα του Αλμπέρ Καμύ με τη δυσοίωνη πρόβλεψη του γιατρού Ριέ ότι «ο βάκιλλος της πανούκλας δεν πεθαίνει ποτέ ούτε χάνεται ποτέ, και πως θα ερχόταν ίσως και πάλι για να βασανίσει ή για να διδάξει τους ανθρώπους μέσα σε μια ευτυχισμένη πόλη. Όσο σε αυτή τη γη θα έρχονται μέρες πολέμου και πανδημίας, οι άνθρωποι θα βρίσκονται το ίδιο απροετοίμαστοι».
Βεβαίως, όποιος έχει διαβάσει κάτι λίγο από τραγωδία έχει μάθει ότι η ύβρις τιμωρείται και έχει πολλούς τρόπους για να μας το υπενθυμίζει. Η Πριόβολου θα επικαλεστεί τις Βάκχες του Ευριπίδη όπου ο χορός παίρνει τον λόγο: «Μορφές ποικίλες παίρνει το θεϊκό. Άγνωστο τέλος δίνουν στα πράγματα οι θεοί. Εκείνα που είναι να γίνουν, δεν έγιναν ποτέ, κι αυτά που γίνονται, δεν ήταν για να γίνουν». Απροετοίμαστος ο άνθρωπος όπως ο «άφρων» της παραβολής που φτιάχνει αποθήκες για τα στάρια του και κάνει σχέδια, αλλά ο Θεός γελάει και ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται ότι άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων άλλα δεν θεός κελεύει. Άλλοι πάλι ονόμασαν το κακό Μοίρα. Όπως και να το πεις αυτό σε παραμονεύει και το ανακαλύπτεις όταν είναι πλέον αργά.
Όλα αυτά μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη και η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία δεν είναι μόνο επώδυνη, αλλά επιφέρει και λειτουργική αναπηρία και αυξάνει τη θνησιμότητα, λένε ο σοφές γραφές τις οποίες επικαλείται η συγγραφέας. Το θέμα αναλύεται διεξοδικά και η κατάληξη είναι ότι τα φάρμακα επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.
Και ποια είναι τα φάρμακα; Για τη συγγραφέα είναι η φίλη της η Ουρανία… με άλλα λόγια άνθρωποι αγαπημένοι γύρω μας. Η λατινομαθής καθηγήτρια θα αναφερθεί τον Κικέρωνα και στο De amicitia, Περί φιλίας. Και αυτή η φιλία γίνεται δημιουργός και επαναφέρει στο παρόν παλιά ταλέντα, όπως αυτό της ποιητικής. Η συγγραφέας θα μας δώσει ποιήματα, γραμμένα αυθόρμητα και μόνο από την αίσθηση της αγάπης αφορμώμενα. Και μια και της δόθηκε η αφορμή θα κάνει μια πλατιά περιήγηση σε πρόσωπα και απόψεις του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας.
Πανδημία και Πάσχα και Άνοιξη. Και πώς να μην ξανασκεφτούμε εκείνο το παλιό «Πότε θα κάνει ξαστεριά». «Μια αστραπή η ζωή αλλά προλαβαίνουμε», έλεγε ο Καζαντζάκης και μας το θύμισε η Πριόβολου, καθώς και εκείνο του Μενάνδρου «Ζώμεν αλλογίστως προσδοκούντες μη θανείν…» και ξεχνάμε ότι δεν έχουμε άπειρο χρόνο μπροστά μας, σπαταλώντας αυτόν τον ελάχιστο που μας απομένει. De brevitate vitae, έκρουε τον κώδωνα ο Σενέκας.
Ο Γενικός Γραμματέας τον Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες είπε πως το καθοριστικό μας καθήκον για τον 21ο αιώνα είναι η αποκατάσταση της ειρήνης με τη φύση. Γιατί η καταστροφή της φύσης φέρνει τον άνθρωπο πιο κοντά στις πανδημίες.
Διατρέχοντας τις σελίδες αυτού του αξιολογότατου βιβλίου φτάνω στον αγαπημένον των Ελλήνων Jacques La Carrière που παρατήρησε πως στην ελληνική γλώσσα έχουμε τρεις διαφορετικές λέξεις για την έννοια της αγάπης: αγάπη, φιλία, έρως. Κάθε μία και άλλη σημασία και οι τρεις μαζί φτιάχνουν το ιδεώδες.
Η σχέση της Ελληνικής με την Ιταλική Λογοτεχνία, Ιστορία, Πολιτισμό και το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα έφτιαξε μια νέα κυψέλη με φοιτητές, η διά ζώσης διδασκαλία όμως διακόπηκε, λόγω κορωνοϊού, και η αντικατάστσή της με τη διαδικτυακή, χάλασε την ατμόσφαιρα. Αλλά η ζωή έχει πάντα κάτι ακόμα να μας προσφέρει και αυτό μ[πορεί να είναι μια εγγονή π.χ., σαν μια μικρούλα Άνοιξη στην αυλή μας που θεραπεύει όπως και τα φάρμακα της Επιστήγμης και της Τέχνης, για λίγο μόνο, όμως.
Τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση τίμησε το το Σωματίο των Ομότιμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΣΟΚΠΑ) με κεντρικό ομιλητή τον Πρόεδρο Προκόπιο Παυλόπουλο. Τον λόγο πήραν και άλλοι επιφανείς και η Filarmonia Orchestra Αθηνών, με Διευθυντή τον καθηγητή του ΕΚΠΑ Νικόλαο Μαλιάρα έπαιξε έργα Ελλήνων συνθετών για την Επανάσταση. Δραστηριότητες, εκδόσεις, και άλλα πολλά ενδιαφέροντα δείχνουν την αγάπη και τη φρονίδα της Πριόβολου για το Σωματίο.
Αν εξαιρέσουμε τις «Προλογικές σκέψεις» καθώς και την αμέσως επόμενη ενότητα «Η τρίτη ηλικία μου παρέα με τους συναδέλφους μου», το μέρος των προσωπικών σχέσεων δηλαδή, το βιβλίο είναι ένα ιστορικό αλλά και φιλοσοφικό δοκίμιο, που εξακτινώνεται σε πολλά και, με απλό τρόπο γραμμένο, αποσκοπεί να μας ενημερώσει για πράγματα αληθινά, φυσικά, γνωστά και παρατηρημένα από τα αρχαία χρόνια, γεμάτα από την απλή σοφία της ζωής και εμπλουτισμένα με τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις, εφόσον ο κόσμος εξελίσσεται. Το βιβλίο διαβάζεται με απόλαυση, τώρα που συνειδητοποιήσαμε τι γρήγορα που φτάσαμε ως εδώ…
Ανάμεσα στις δυο πρώτες ενότητες παρεμβάλλεται το ποίημα του Κ.Π. Καβάφη «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου∙ ποιητού εν Κομμαγηνή∙ 595 μ.Χ.». Το ίδιο ποίημα βρίσκεται και στο οπισθόφυλλο… Θα έλεγα, πως ακόμα και από τον κορωνοϊο το πιο μεγάλο κακό είναι «το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου», «Είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι».
Όμως η τέχνη και η επιστήμη, οι αγαπημένοι φίλοι και η συνεργασία κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη και πιο ωραία, ειδικά αν είσαι η Στέλλα Πριόβολου μέσα στον διακεκριμένο κύκλο σου, την ώρα που μια μικρή σειρηνούλα σε τραβάει από το χέρι.
