Η ΠΡΟΑΙΩΝΙΑ ΜΟΝΑΞΙΑ
Ένας εξαιρετικός πεζογράφος που γράφει για πρώτη φορά μία ποιητική συλλογή είναι είδηση.
Ένας εξαιρετικός πεζογράφος που γράφει μία ποιητική συλλογή αφιερωμένη ολοκληρωτικά στη Γυναίκα όλων των εποχών, προσπαθώντας να σπάσει τα στερεότυπα που την κρατούν φυλακισμένη και να την αποκαταστήσει γήινη και ουράνια μαζί, Αγία και Παρθένα, Ωραία Ελένη και Πηνελόπη, Δαιμονική και Αγγελική, είναι επούλωση εκείνου του τραύματος που συντελέστηκε κάποτε σε έναν Κήπο.
Έτσι κι αλλιώς ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης έχει μία εκπληκτική ευχέρεια λόγου και στα διηγήματα, στα μυθιστορήματα και στις νουβέλες του, γλαφυρές, λυρικές και ποιητικές οι περιγραφές του αποτελούν άλλωστε το χαρακτηριστικό που διακρίνει την γραφή του και την κάνουν ιδιαίτερη και ξεχωριστή. Επομένως δεν είναι έκπληξη ότι και στην ποιητική αυτή συλλογή η γλώσσα του ρέει με την ίδια ευκολία και πλημμυρίζει το χαρτί.
Ερωτικοί, τρυφεροί, σχεδόν απολογητικοί οι στίχοι του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη σ’ αυτή την ποιητική συλλογή με τίτλο ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΕ, προσπαθούν να επανασυγκολλήσουν την Γυναίκα που διαμελίστηκε, βιάστηκε, κακοποιήθηκε, έσπασε σε χίλια κομμάτια από το ανδρικό σφυρί μέσα στους αιώνες.
Τόσα και τόσα ποιήματα έχουν γραφτεί στην παγκόσμια λογοτεχνία για τις γυναίκες, τόσοι και τόσοι ποιητές τις εξύψωσαν σε βάθρο, τις ύμνησαν, τις αναγόρευσαν σε Μούσες.
Δεν είμαι η Μούσα κανενός είχε πει η Λεονόρα Κάριγκτον, είμαι η μούσα του εαυτού μου.
Όμως ο Χατζημωυσιάδης κάνει κάτι διαφορετικό. Αποκαθιστά και αναζητά την ουσία πίσω από την εξιδανίκευση. Τολμά να αναζητήσει και να αντικρίσει το αληθινό πρόσωπο της γυναίκας, όχι την αφορμή ή την μούσα, αλλά την αιτία, το σύνθετο και βαθύ γυναικείο τραύμα.
Η συλλογή είναι χωρισμένη σε τρεις ενότητες.
Στην ενότητα με τίτλο «Παπαρούνες» ο ποιητής απευθύνεται σε δεύτερο πρόσωπο σε μία αόρατη γυναίκα με την οποία συνομιλεί. Η παύλα μπροστά από κάθε απεύθυνση τονίζει το στοιχείο ενός διαλόγου με μία βουβή συνομιλήτρια. Είναι λοιπόν στην ουσία ένας εξομολογητικός μονόλογος του ποιητικού υποκειμένου που είναι άντρας και που αρχίζει συγκεκριμένα:
-Σε γνώριζα προτού να σε γνωρίσω. Σου μιλούσα προτού να σου μιλήσω. Σε αγαπούσα προτού να σε αγαπήσω.
αλλά στην πορεία αντιλαμβανόμαστε ότι το προσωπικό δίνει τη θέση του στο καθολικό και ο ποιητής πια ζωγραφίζει με τους στίχους του την Αιώνια γυναικεία μορφή και στέκει ταπεινά μπροστά της εναλλάσσοντας ρόλους και προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει το αίνιγμά της.
–Γίνομαι λιμενεργάτης, πεζοπόρος, δρομέας αποστάσεων, δωρητής οργάνων, ραβδοσκόπος, σπηλαιολόγος, δύτης ανεξερεύνητων υδάτων και ορειβάτης των πιο απάτητων βουνοκορφών.
Ο Χατζημωυσιάδης σπάει τα δεσμά του χρόνου και του τόπου και περιηγείται με άνεση σε όλους τους αιώνες και τις εποχές
-Κοίτα με χιλιετίες τώρα που ξεβράζομαι ναυαγός στις εκβολές σου. Δεν ξέρω πώς και γιατί, αλλά κάθε φορά είναι η πρώτη φορά μαζί σου.
Στη δεύτερη ενότητα με τίτλο «Μικρή ερωτική συμφωνία» υπάρχει η ποιητική αφήγηση μίας μικρής ερωτικής ιστορίας, που διαμορφώνεται ως ψηφιδωτό με ψηφίδες στίχους, διακρίνουμε τα πρόσωπα, τους ρόλους, την πλοκή και το λυπημένο τέλος της, ίσως για να μην ξεχάσουμε ότι ο πεζογράφος αναπνέει μέσα στον ποιητή. Ο Χατζημωυσιάδης καταφέρνει να μας μεταφέρει όλη την τρυφερότητα και τη συγκίνηση και να μας κάνει μέτοχους στην ποιητική αυτή σύνθεση που αποτελεί ένα είδος μνημόσυνου.
-Θυμάμαι ότι φοβόσουνα τις νύχτες. Ιδού λοιπόν οι πυγολαμπίδες της δικής μου μνήμης. Ελπίζω να φωτίζουν τα σκοτάδια σου.
Η τρίτη ενότητα έχει τίτλο «Πουκάμισο αδειανό» και αναφέρεται φυσικά στον γνωστό στίχο του Σεφέρη. Σ’ αυτή την ενότητα το πρόσχημα είναι η μορφή της Ωραίας Ελένης. Σ’ αυτήν ο ποιητής απευθύνεται αρχικά. Με τους στίχους του προσπαθεί να αποκαταστήσει την εικόνα της που διαμορφώθηκε μέσα στα έπη και στις τραγωδίες, να την απεκδύσει από τη μυθολογία που τη συνοδεύει, να διεισδύσει στη βαθύτερη αλήθεια της, να φέρει στην επιφάνεια την γυναίκα που ήταν πριν χρησιμοποιηθεί ως αρχετυπικό πρόσωπο της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Σταδιακά όμως ο ποιητής αποκαλύπτει τις προθέσεις του. Απενοχοποιεί την ομορφιά που έχει χρησιμεύσει ως δικαιολογία για την τιμωρία των γυναικών μέσα στους αιώνες και την άσκηση βίας εκ μέρους του αρσενικού που «προκαλείται», μάχεται ενάντια στους προκατασκευασμένους χαρακτηρισμούς με τους οποίους οι άντρες διαχρονικά στιγματίζουν τις γυναίκες (μήλον της έριδος, αμαρτωλή σύζυγο, γυναίκα αγνώμονα, πόρνη) και δαιμονοποιούν τη σεξουαλικότητά τους.
Και τέλος μας αποκαλύπτει ότι μιλώντας για την Ελένη, μιλά επίσης και για:
–Είσαι η Πηνελόπη, η Αριάδνη, η Μαρία Μαγδαληνή, η Παναγιά Παρθένα, η Υπατία, η Ειρήνη η Αθηναία, η Ιωάννα της Λορένης, η Μπουμπουλίνα, η Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, η σιδερωμένη Σπυριδούλα, η Μόνικα Γκιούζ, η Γαρυφαλλιά, η Δώρα, η Κάρολαιν και η πνιγμένη Ελένη Τοπαλούδη. Με αυτή την ονομαστική αναφορά που θυμίζει προσκλητήριο θανάτου ο ποιητής αποτίνει φόρο τιμής σε όλες τις γυναίκες που συκοφαντήθηκαν, κακοποιήθηκαν, εκτελέστηκαν, κάηκαν στην πυρά, βασανίστηκαν, βιάστηκαν και δολοφονήθηκαν από τους άντρες μέσα στους αιώνες.
Ο ποιητής εναλλάσσει ρόλους πάλι και φορά το αποτρόπαιο πρόσωπο της ανδρικής εξουσίας:
– Είμαι ο μάγος της φυλής, ο μύστης των ιερών, ο αρχηγός της κοινότητας, ο αοιδός, ο βασιλιάς της χώρας, ο ιεροεξεταστής, ο εξομολόγος, ο δάσκαλος με τον ξύλινο χάρακα, ο χωροφύλακας, ο ερωτύλος εραστής, ο προστατευτικός αδελφός, ο αυστηρός πατέρας και πάνω απ΄όλα είμαι ο νόμιμος σύζυγός σου.
Τι είναι λοιπόν αυτή η ποιητική συλλογή; Η εξομολόγηση μίας προαιώνιας ενοχής, η αποκατάσταση της δικαιοσύνης απέναντι στο άλλο μισό του κόσμου; Ένας συγγραφέας με κοινωνική συνείδηση σαν τον Χατζημωυσιάδη, ακτιβιστής, ο οποίος μάχεται ενάντια σε κάθε μορφή αδικίας και ανισότητας δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος απέναντι στην κακοποίηση σε όλες της τις μορφές που ακόμα υφίσταται η γυναίκα.
Όμως η συλλογή αυτή αποτελεί κάτι παραπάνω από μία απολογία, μία καταγγελία ή έναν φόρο τιμής.
Σε παράφραση του συνθήματος «εκτός από τον Ιμπεριαλισμό υπάρχει και η μοναξιά», μπορεί να ίσως να ειπωθεί ότι εκτός από τον φεμινισμό και την δίκαιη αγανάκτηση, τους αγώνες για ισότητα και αξιοπρέπεια υπάρχει και η προσπάθεια του ενός μοναχικού πλάσματος, του άνδρα να πλησιάσει και να κατανοήσει την ουσία του άλλου μοναχικού πλάσματος της γυναίκας, ώστε να απελευθερωθούν και τα δύο από τους στερεότυπους ρόλους που έχουν επιφορτιστεί από καταβολής κόσμου. Και νομίζω ότι αυτό προσπαθεί ο πεζογράφος και ποιητής Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης σ’ αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα και συγκινητική ποιητική του συλλογή. Γιατί πέρα από όλα ξένες ψυχές είμαστε που περιπλανιόμαστε στον άγνωστο κόσμο με την ελπίδα να αγγίξουμε ο ένας τον άλλο.
