Ένα βιβλίο-σπονδή στο αείφυλλο δένδρο της ζωής των ανθρώπων και των γενεών τους μέσα στους αιώνες. Ένα έργο σαν το παλιό καλό κρασί στο κροντήρι της μνήμης και της ανθρώπινης ιστορίας. Κι ένα βιβλίο-παράθυρο στην γνώση μιας εποχής για πάντα χαμένης στο παρελθόν, μιας και ο σημερινός κόσμος μας κυλάει όλο και πιο γρήγορα, όλο και πιο αλλιώτικα, με βήματα τόσο διαφορετικά και τόσο ξένα για τις παλιότερες γενιές. Διαβάζουμε το ιστορικό – λαογραφικό μυθιστόρημα, όπως το προσδιορίζει η ίδια η συγγραφέας του, Μίκα Ορφανού Βλαδιμήρου, «Μεταναστεύγω, Μάνα μου…», εκδόσεις Σμίλη, 2022. Η αυλαία ανοίγει…
Ο τίτλος, είναι το τραγούδι και ο πόνος ενός ολόκληρου κόσμου, στα μήκη και τα πλάτη της γης, στην διαχρονία του. Και ο σελιδοδείκτης του πονήματος, εξειδικεύει στο νησιωτικό Γενεαλογικό Δέντρο: Δημητρός και Σμαραγδή, 1844, με τα επτά παιδιά τους. Παντελής και Σεβαστή, 1870, με τα εννέα παιδιά τους. Δημήτρης και Ευγενία, 1899, με τα τέσσερα παιδιά τους. Μαριγώ και Χαράλαμπος, 1899, επίσης με τέσσερα παιδιά. Λενιώ και Φίλιππο, 1902, με τέσσερα τέκνα, Νικόλας και Μαρίνα, 1905, με τέσσερα τέκνα, Θέμελης και Βασιλική, 1906, με τρία τέκνα, και Θεοφίλης και Δέσποινα, 1914, με τέσσερα τέκνα. Χρονική κάλυψη λοιπόν της ιστορίας μιας οικογένειας απλωμένης σε έξι γενεές, από τα μέσα του 19ου αιώνα, ως τις αρχές του 20ού. Στο «περιτριγυρισμένο από απότομους βράχους ξερονήσι της Δωδεκανήσου», που δεν υπονοεί νησί άλλο από την πανέμορφη Κάλυμνο, γενέτειρα της ίδιας της συγγραφέως.
Η Μίκα Ορφανού Βλαδιμήρου δεν είναι μια τυχαία συγγραφέας. Αποτελεί την πρώτη γυναίκα γιατρό που βγήκε από το νησί της Καλύμνου, μετά από την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στην μητέρα Ελλάδα, το 1948. Το «Μεταναστεύγω, Μάνα μου», είναι το πρώτο μυθιστόρημά της, και είναι ένα πραγματικό «Κέρας της Αμάλθειας» από πλευράς γνώσεων.
Μέσα στις σελίδες του, η συγγραφέας έχει πετύχει τον στόχο της: μια πολύπλευρη «βουτιά» στη ζωή ενός εκάστου των πρωταγωνιστών της ιστορίας της, και μια «κινηματογραφική» μεταφορά της, σε συνδυασμό με λεπτομερείς, επεξηγηματικές περιγραφές λαογραφικού περιεχομένου, και λεξιλογικές παραπομπές της καλύμνικης ντοπιολαλιάς για τον αναγνώστη, και με εξίσου λεπτομερείς ιστορικές πληροφορίες.
Ο αναγνώστης βυθίζεται στο παρελθόν, φιλοξενείται στα σπιτικά των ηρώων του, βιώνει τον πόνο και την χαρά τους, κι ακολουθεί τον ξενιτεμό τους ανά την υφήλιο, σε μια θαυμαστή ιστορική πορεία. Η γνωριμία του με ένα έκαστον εξ αυτών, είναι βαθιά και με συγκινησιακό εύρος. Το ατομικό, δένει με αρμονικές ψηφίδες και δημιουργεί το συλλογικό μωσαϊκό της ιστορίας της Καλύμνου, στη διάρκεια 150 χρόνων. Το βιβλίο είναι υβριδικό – τόσο μυθιστόρημα, όσο και λαογραφική και ιστορική μελέτη υψηλών προδιαγραφών.
Ο αναγνώστης αφομοιώνει πληροφορίες γύρω από τις σκληρές συνθήκες ζωής των βοσκών στο νησί, των γυμνών σφουγγαράδων, και των δυτών με το σκάφανδρο, τη «μηχανή», εξαιτίας της οποίας νόσησαν κι έχασαν τη ζωή τους δεκάδες χιλιάδες σφουγγαράδες από το 1866 μέχρι το 1973, οπότε και καταργήθηκε οριστικά η χρήση του σκαφάνδρου στη σπογγαλιεία.
Παρόλο που ουσιαστικά οι ιστορίες των πρωταγωνιστών του βιβλίου βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα και έχουν ήδη συντελεστεί, η συγγραφέας διαθέτει το χάρισμα να τις περιγράφει κατά τρόπον ώστε να δημιουργούνται οι απαραίτητες σε κάθε μυθιστόρημα ανατροπές, καθώς και η αγωνία στον αναγνώστη για το τι μέλλει γενέσθαι στη συνέχεια.
Με ανάλογη μαεστρία η Μίκα Ορφανού-Βλαδιμήρου «παίζει» και με τον χρόνο, παρεμβάλλοντας στις «παροντικές» διηγήσεις της ιστορικές αναδρομές, ενώ οι γεωγραφικές γνώσεις της καλύπτουν με εκπληκτικό τρόπο ένα εύρος πολύ μεγαλύτερο από αυτό της Καλύμνου: η ξενιτειά των ηρώων της αγκαλιάζει με ιστορικές και λαογραφικές λεπτομέρειες τόσο την Αθήνα της παλιάς εποχής, όσο και την Μασσαλία, την Νέα Ορλεάνη, την Οδησσό, την Μελβούρνη και άλλες πόλεις του κόσμου.
Όπως μας περιγράφει με μοναδικό τρόπο και τις συνθήκες μεταφοράς των Ελλήνων μεταναστών της εποχής στις χώρες υποδοχής τους, και την ζωή τους εκεί. Για να διαπιστώσουμε, με έκπληξη ίσως, τις πραγματικά συγκλονιστικές ομοιότητες ανάμεσα στις συνθήκες αυτές και τα ταξίδια των σημερινών, εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων που μετακινούνται από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής προς την Ευρώπη.
Με το πολύτιμο βιβλίο της, η Μίκα Ορφανού Βλαδιμήρου μας καθηλώνει ανοίγοντάς μας την αυλαία σ’ έναν άλλο κόσμο, γεμάτο γοητεία και ανθρωπιά, και μας παρέχει την εκπληκτική συνειδητοποίηση όχι μόνο του συγγραφικού της χαρίσματος, αλλά και των εμβριθών μελετών τις οποίες πρέπει να πραγματοποίησε σε πολλούς τομείς, προκειμένου να μας προσφέρει ένα πολύπλευρο αναγνωστικό αριστούργημα, λογοτεχνικό, λαογραφικό και ιστορικό ταυτόχρονα.
Όσοι πιστοί αναγνώστες, προσέλθετε…
