- ΥΛΙΚΟ
Lea Goldberg / On Myself
[αρχικό] | [παραλλαγή] |
My images are
Transparent like windows in a church: Through them One can see How the light of the sky shifts And how my loves Fall Like dying birds
|
I have no hard words— Valves of hallucination. My images are Transparent like church windows Through which One can see The changing of light in the sky And the falling Like dead birds Of my loves. |
Λέα Γκόλντμπεργκ / Για Μένα
Οι εικόνες μου είναι
Διαφανείς όπως τα παράθυρα στην εκκλησιά: Μέσα από αυτά Μπορεί κάποιος να δει Πώς μετατοπίζεται το φως του ουρανού Και πώς οι αγάπες μου Πέφτουν Όπως πεθαίνουν τα πουλιά.
|
Δεν διαθέτω σκληρά λόγια –
Βαλβίδες παραισθήσεων. Οι εικόνες μου είναι Διαφανείς σαν τα παράθυρα της εκκλησίας Μέσω των οποίων Μπορεί κάποιος να δει Την αλλαγή του φωτός στον ουρανό Και την πτώση Σαν νεκρά πουλιά Από τις αγάπες μου. |
- ΣΧΟΛΙΑ
Η πρώτη τεχνική, που εμφανίζεται σε όλους σχεδόν τους τομείς της ανθρώπινης σκέψης, είναι η ‘μετατόπιση’ (displacement)˙ ο όρος επινοήθηκε από τον Φρόιντ, ο οποίος την ανακάλυψε αναλύοντας τα όνειρα. Η ‘μετατόπιση’ είναι η εκτροπή/ μεταφορά της προσοχής από ένα κεντρικό σημείο σε ένα δευτερεύον. Ο κύριος χαρακτήρας του έργου/ παιχνιδιού παραμερίζεται προς τις σκοτεινές άκρες της σκηνής, ενώ οι προβολείς επικεντρώνονται σε ένα λιγότερο σημαντικό χαρακτήρα. Η κύρια ιδέα παρουσιάζεται έτσι παρεμπιπτόντως, σαν να ήταν πρόχειρη. Στα όνειρα, όπως ισχυρίζεται ο Φρόιντ, ο στόχος της ‘μετατόπισης’ είναι να κρύψει κάποιο απαγορευμένο περιεχόμενο, επιτρέποντας στο μήνυμα να αποσπά την προσοχή από τις αναστολές μας.
Πιο αναλυτικά, λέγοντας μετατόπιση, ο Φρόιντ αναφέρεται στο ότι ένα περιεχόμενο/ στοιχείο του ασυνειδήτου, που συχνά είναι πολύ σπουδαίο, εκφράζεται από ένα απομακρυσμένο στοιχείο στο συνειδητό, συνήθως ένα στοιχείο που φαίνεται να είναι πέρα για πέρα ασήμαντο. Ως αποτέλεσμα, το ασυνείδητο συχνά μεταχειρίζεται τα πραγματικά σπουδαία στοιχεία σαν να μην έχουν ιδιαίτερη σημασία και έτσι αποκρύβει την αληθινή σημασία τους. Έτσι, συναισθήματα ή παρορμήσεις μεταφέρονται από το αρχικό αντικείμενο (πρόσωπο, πράγμα ή κατάσταση) σε ένα υποκατάστατο, το οποίο αποκτά σημασία και συνιστά ένα πιο αποδεκτό ή λιγότερο απειλητικό αντικείμενο. Η μετατόπιση είναι ένας βασικός μηχανισμός άμυνας˙ όταν υπηρετεί έναν ανώτερο πολιτιστικό ή κοινωνικά ωφέλιμο στόχο, όπως κατά τη στιγμή της καλλιτεχνικής δημιουργίας ή της εφεύρεσης, υπάρχει εξιδανίκευση.
Στα Μαθηματικά και στην Ποίηση το αποτέλεσμα της μετατόπισης είναι η ομορφιά. Είναι η επιτηδειότητα του μάγου, που λέει στο ακροατήριό του «Κοιτάξτε τι κάνω με το δεξί μου χέρι», κάνοντας το κόλπο με το αριστερό του χέρι. παράδειγμα αυτής της τεχνικής το ποίημα ‘Για Μένα’ από την ποιήτρια Lea Goldberg. Είναι ένα ποίημα ‘ars poetica’, δηλαδή μιλάει για την Ποίηση του συγγραφέα του. Η Goldberg εξετάζει τη σχέση μεταξύ της Ποίησης και της ζωής της και φτάνει σε ένα οδυνηρό συμπέρασμα: στο ποίημα ‘Για Μένα’.
Η πιο διαφανής στρατηγική αυτού του ποιήματος είναι η μεταφορά˙ στην πραγματικότητα, μια μεταφορά μέσα σε μια μεταφορά. Τα ποιήματα συγκρίνονται με τις εικόνες και οι εικόνες με τη σειρά τους παρομοιάζονται με τα παράθυρα της εκκλησίας. Αλλά η καρδιά του ποιήματος είναι στις τρεις τελευταίες γραμμές του, στις οποίες η ποιήτρια λέει με οδυνηρή ειλικρίνεια για τη μοίρα των αγαπημένων της. «Ζω μέσα στα ποιήματά μου», αποκαλύπτει στα Ημερολόγιά της, «ενώ στην πραγματικότητα οι αγάπες μου πέφτουν νεκρές» -ένα παράπονο που συνόδευε την Goldberg σε όλη της τη ζωή.
Επιπλέον, υπονοεί ότι τα δύο σχετίζονται: οι αγάπες της πεθαίνουν εξαιτίας των ποιημάτων, όπως ακριβώς τα πουλιά συντρίβονται στα παράθυρα. Η ειλικρίνεια από μόνη της, ωστόσο, δεν παράγει ομορφιά, και αν το μήνυμα είχε παραδοθεί απευθείας, το ποίημα δεν θα ήταν τόσο αποτελεσματικά συγκινητικό. Το μήνυμα διαπερνά τη θωράκιση του αναγνώστη με τη χρήση ενός απροκάλυπτου τρικ: την τυχαία, πρόχειρη, δήλωση του μηνύματος. Αυτό αφήνει τον αναγνώστη απροετοίμαστο˙ πιστεύει ότι τα ποιήματα-παράθυρα και τα πουλιά-αγάπες που βλέπει μέσα από αυτά, χρησιμεύουν μόνο για να τονίσει τη διαφάνεια των παραθύρων. Οι νεκρές αγάπες παρουσιάζονται ως απλή απεικόνιση κάποιου άλλου. Αλλά, φυσικά, φέρνουν ένα πολύ ισχυρότερο μήνυμα από το γεγονός που προφανώς σκοπεύουν να παραδειγματίσουν. Αυτή είναι η μετατόπιση. Η τυχαία επικοινωνία των ισχυρών συναισθημάτων έχει μεγάλη δύναμη, παρέχοντας το μήνυμα ασυνείδητα.
Ο αναγνώστης αισθάνεται σαν να ψηλαφίζεται από ένα φτερό -δεν είναι βέβαιος αν το φτερό τον άγγιξε ή όχι. Αυτό προκαλεί μια φρεσκάδα, η καλύτερη μαρτυρία για την ύπαρξη ενός καλού ποιήματος, όπως επεσήμανε η ίδια η Dickinson σε μια διάσημη επιστολή προς τον συνταγματάρχη Higginson: «Αν διαβάσω ένα βιβλίο και κάνει ολόκληρο το σώμα μου τόσο κρύο που δεν μπορεί ποτέ καμιά φωτιά να με θερμάνει, ξέρω ότι είναι ποίηση. Αν αισθάνομαι φυσικά σαν να έβγαζα την κορυφή του κεφαλιού μου, ξέρω ότι είναι ποίηση. Αυτοί είναι οι μόνοι τρόποι που το ξέρω. Υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος;».
Στα Μαθηματικά, και στην Επιστήμη γενικά, η αλλαγή προοπτικής είναι συχνά το κλειδί για την επίλυση ενός προβλήματος. Ο ρόλος της μετατόπισης εδώ είναι διαφορετικός από αυτόν που έχει στην Ποίηση. Η αλλαγή της προοπτικής δεν έχει σκοπό να αποκρύψει το μήνυμα, αλλά να εκθέσει τα πράγματα σε νέο φως. Αλλά και οι δύο παράγουν ομορφιά με τον ίδιο τρόπο. Και στις δύο περιπτώσεις το μήνυμα δεν είναι πλήρως κατανοητό στην πρώτη συνάντηση, πριν μια βαθύτερη ανάλυση το κάνει σαφέστερο. Τα πράγματα συμβαίνουν πολύ γρήγορα˙ η ιδέα είναι τόσο νέα, που δεν απορροφάται συνειδητά στο αρχικό της πλαίσιο, παρ’ όλο που μπορεί να φαίνεται απλή όταν αναλυθεί πλήρως.