- ΥΛΙΚΟ
Ο Wystan Hugh Auden, 21 Φεβρουαρίου 1907 – 29 Σεπτεμβρίου 1973, ήταν Βρετανο-αμερικανός ποιητής. Η ποίηση του Auden διακρίνεται για το υφολογικό και τεχνικό επίτευγμά της, την ενασχόλησή της με την πολιτική, τα ήθη, την αγάπη και τη θρησκεία και την ποικιλία της στον τόνο, τη μορφή και το περιεχόμενο. Μερικά από τα πιο γνωστά ποιήματά του είναι για την αγάπη, όπως το “Funeral Blues”, σε πολιτικά και κοινωνικά θέματα, όπως «1η Σεπτεμβρίου 1939» και «Η ασπίδα του Αχιλλέα»· σε πολιτιστικά και ψυχολογικά θέματα, όπως The Age of Anxiety (η εποχή του άγχους)· και σε θρησκευτικά θέματα, όπως “For the Time Being” και “Horae Canonicae”.
Ο Auden γεννήθηκε στο York και μεγάλωσε στο Μπέρμιγχαμ σε μια επαγγελματική, μεσαίας τάξης οικογένεια. Παρακολούθησε διάφορα αγγλικά ανεξάρτητα (ή δημόσια) σχολεία και σπούδασε αγγλικά στο Christ Church της Οξφόρδης. Μετά από λίγους μήνες στο Βερολίνο το 1928–29, πέρασε πέντε χρόνια (1930–1935) διδάσκοντας σε βρετανικά ιδιωτικά προπαρασκευαστικά σχολεία. Το 1939, μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες, έγινε Αμερικανός πολίτης το 1946, διατηρώντας τη βρετανική του υπηκοότητα. Ο Auden δίδαξε από το 1941 έως το 1945 σε αμερικανικά πανεπιστήμια, ενώ υπήρξε περιστασιακά επισκέπτης καθηγητής τη δεκαετία του 1950.
Ο Auden έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό το 1930 με το πρώτο του βιβλίο, Poems. Ακολούθησε το 1932 The Orators (οι Ρήτορες). Τρία έργα που γράφτηκαν σε συνεργασία με τον Christopher Isherwood μεταξύ 1935 και 1938 έχτισαν τη φήμη του ως αριστερού πολιτικού συγγραφέα. Ο Auden μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες εν μέρει για να ξεφύγει από αυτή τη φήμη και το έργο του της δεκαετία του 1940, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων ποιημάτων “For the Time Being” και “The Sea and the Mirror”, επικεντρώθηκε σε θρησκευτικά θέματα. Κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ για την ποίηση για το μεγάλο ποίημά του το 1947 The Age of Anxiety, ο τίτλος του οποίου έγινε δημοφιλής φράση που περιγράφει τη σύγχρονη εποχή. Από το 1956 έως το 1961, ήταν καθηγητής ποίησης στην Οξφόρδη. Οι διαλέξεις του ήταν δημοφιλείς σε φοιτητές και καθηγητές και χρησίμευσαν ως βάση για τη συλλογή πεζογραφημάτων του 1962 The Dyer’s Hand.
Ο Auden ήταν παραγωγικός συγγραφέας ποιημάτων, πεζογραφημάτων και κριτικών για λογοτεχνικά, πολιτικά, ψυχολογικά και θρησκευτικά θέματα και εργάστηκε σε διάφορες περιόδους σε ταινίες ντοκιμαντέρ, ποιητικά έργα και άλλες μορφές παράστασης. Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του ήταν τόσο αμφιλεγόμενος όσο και επιδραστικός. Οι κριτικές απόψεις για το έργο του κυμαίνονται από έντονα απορριπτικές (που τον αντιμετωπίζουν ως κατώτερη προσωπικότητα από τον W. B. Yeats και τον T. S. Eliot) έως έντονα καταφατικές (όπως στη δήλωση του Joseph Brodsky ότι είχε «το μεγαλύτερο νου του εικοστού αιώνα»). Μετά τον θάνατό του, τα ποιήματά του έγιναν γνωστά σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό μέσω ταινιών, εκπομπών και δημοφιλών μέσων ενημέρωσης.
- H. Auden/ If I Could Tell You
| Time will say nothing but I told you so,
Time only knows the price we have to pay; If I could tell you I would let you know. |
Ο χρόνος δεν θα πει τίποτα, αλλά σας το είπα,
Ο χρόνος ξέρει μόνο το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε. Αν μπορούσα να σου πω θα σου έλεγα. |
| If we should weep when clowns put on their show,
If we should stumble when musicians play, Time will say nothing but I told you so. |
Αν έπρεπε να κλάψουμε όταν οι κλόουν κάνουν το σόου τους,
Αν έπρεπε να σκοντάφτουμε όταν παίζουν οι μουσικοί, Ο χρόνος δεν θα πει τίποτα, αλλά σας το είπα. |
| There are no fortunes to be told, although, Because I love you more than I can say, If I could tell you I would let you know. |
Δεν υπάρχουν τύχες να ειπωθούν, αν και,
Επειδή σε αγαπώ περισσότερο από όσο μπορώ να πω, Αν μπορούσα να σου πω θα σου έλεγα. |
| The winds must come from somewhere when they blow, There must be reasons why the leaves decay; Time will say nothing but I told you so. |
Οι άνεμοι πρέπει να έρχονται από κάπου όταν φυσούν,
Πρέπει να υπάρχουν λόγοι που τα φύλλα μαραίνονται. Ο χρόνος δεν θα πει τίποτα, αλλά σας το είπα. |
| Perhaps the roses really want to grow, The vision seriously intends to stay; If I could tell you I would let you know. |
Ίσως τα τριαντάφυλλα θέλουν πραγματικά να μεγαλώσουν,
Το όραμα σκοπεύει σοβαρά να μείνει. Αν μπορούσα να σου πω θα σου έλεγα. |
| Suppose all the lions get up and go, And all the brooks and soldiers run away; Will Time say nothing but I told you so? If I could tell you I would let you know. [October 1940] |
Ας υποθέσουμε ότι όλα τα λιοντάρια σηκώνονται και φεύγουν,
Και όλα τα ρυάκια και οι στρατιώτες τρέχουν μακριά. Θα πει τίποτα ο Χρόνος, αλλά σας το είπα; Αν μπορούσα να σου πω θα σου έλεγα. |
- ΣΧΟΛΙΑ
Το ποίημα του W. H. Auden / If I Could Tell You είναι μια βιλανέλα. Η βιλανέλα αποτελεί πρότυπο ποιήματος που αρχικά παρουσιάζει σημαντική ποικιλία ως προς τον αριθμό των στροφών και το είδος της ομοιοκαταληξίας. Τελικά, όμως, επικρατούν μόνο δύο μορφές, αυτές των 19 και 13 στίχων αντίστοιχα και κυρίως η πρώτη. Αυτή αποτελείται από έξι (6) στροφές, από τις οποίες οι πρώτες πέντε (5) είναι τρίστιχες (3), με τύπο ομοιοκαταληξίας α – β – α, ενώ η τελευταία (1) είναι τετράστιχη (4) στροφή, με τύπο ομοιοκαταληξίας α – β – α – α. Έτσι έχουμε 5×3=15 και 1×4=4, σύνολο 19 στίχους, ενώ έχουμε μόνο δύο τύπους ομοιοκαταληξίας.
Επιπλέον, ο πρώτος στίχος της πρώτης στροφής επαναλαμβάνεται ως τρίτος της δεύτερης και της τέταρτης, και ο τρίτος στίχος πάλι της πρώτης στροφής επαναλαμβάνεται ως τρίτος της τρίτης και της πέμπτης. Αυτό σημαίνει ότι ο πρώτος και ο τρίτος στίχος της πρώτης στροφής ομοιοκαταληκτούν και επαναλαμβάνονται αυτούσιοι ή ελαφρώς παραλλαγμένοι εναλλάξ στις υπόλοιπες τέσσερις στροφές ως ρεφρέν και συνθέτουν τους δύο τελευταίους στίχους της τελικής τετράστιχης στροφής. Χρησιμοποιώντας κεφαλαία γράμματα για τα ρεφρέν και πεζά γράμματα για τις ρίμες, η μορφή μπορεί να εκφραστεί συνοπτικά ως εξής:
A1 β A2 / α β A1 / α β A2 / α β A1 / α β A2 / α β A1 A2.
Αν η μορφή θυμίζει τραγούδι, αυτό συμβαίνει γιατί πράγματι αρχικά επρόκειτο για τραγούδια τα οποία τραγουδούσαν οι Villani (χωρικοί) της Ιταλίας, από όπου και το όνομα.
Η βιλανέλα, λοιπόν, είναι παλιά κλασική και μελωδική ποιητική μορφή, της οποίας οι στίχοι ακολουθούν αυστηρό μέτρο και των οποίων οι στροφές σχηματίζονται από πλέξιμο στοιχείων ρίμας και ρεφρέν, με τρόπο που μοιάζει με τα συνδυασμένα κύματα ημιτονοειδούς και συνημιτονοειδούς συνάρτησης στο επίπεδο (υπέρθεση). Η ποιητική αυτή μορφή είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθεί επιτυχώς και απαιτεί ορισμένες προσαρμογές στην επιλογή λέξεων και φράσεων καθ’ όλη τη διαδικασία δημιουργίας του ποιήματος.
Γιατί αξίζει να ασκούμαστε στη γραφή βιλανέλας; Πώς σχετίζεται με τα Μαθηματικά; Η απάντηση κρύβεται στα βάθη της περιοδικότητας, που είναι ‘συμμετρία στον χρόνο’ -αλλά ξέρουμε ότι ο χρόνος πάντα προχωράει και ποτέ δεν γυρίζει πίσω. Πώς μπορούν οι ποιητές να χρησιμοποιήσουν τη μαγεία αυτής της υπέρθεσης; Ένα προφανές παράδειγμα αυτού είναι η διαφορά μεταξύ τερματικών στίχων και στίχων που παρουσιάζουν ασθενέστερα και ισχυρότερα είδη διασκελισμού -η συνέχιση μιας πρότασης χωρίς παύση πέρα από το τέλος ενός στίχου-, φαινόμενο κατά το οποίο το νόημα, η φράση ή μια λέξη δεν ολοκληρώνεται σε ένα στίχο αλλά συνεχίζεται και στον επόμενο. Η στιχοποιία των ποιημάτων, αφενός, δημιουργεί μια τυπική περιοδικότητα, αλλά, αφετέρου, η γραμματική έχει τη δική της περιοδικότητα, που σηματοδοτείται από την ολοκλήρωση μιας πρότασης, το κεφαλαίο γράμμα στην αρχή, την τελεία στο τέλος και ένα κενό διάστημα πριν από την επόμενη πρόταση.
Αυτά τα δύο είδη περιοδικότητας, που προέρχονται από τη δομή της βιλανέλας και τη γραμματική γενικά, μπορεί να συμπίπτουν, όπως συμβαίνει σε προσεκτικά σχεδιασμένους τελικούς στίχους, ή στις μορφές που επέλεξαν οι βάρδοι εδώ και αιώνες από την προφορική παράδοση -ωστόσο, μπορεί και όχι. Η γραμματική δομή των διασκελισμένων στίχων ξεχειλίζει και παραβιάζει τα όρια που θέτει ο ποιητικός στίχος, δημιουργώντας ένταση μεταξύ της σκέψης που εκφράζεται και της μορφής. Αντίθετα, τα όρια που θέτει ο ποιητικός στίχος μπορεί να διακόψουν τη γραμματική δομή με τρόπους που ενισχύουν και τονίζουν λέξεις ή φράσεις, ή τις υπονομεύουν και τις αναλύουν με ειρωνικό τρόπο.
Οι άνθρωποι που εκλαμβάνουν την περιοδικότητα ως επανάληψη δεν μπορούν ποτέ να ξεχάσουν τη διαφορά που δίνει τις αποχρώσεις στην ομοιότητά τους. Είμαστε σε θέση να χρησιμοποιούμε περιοδικότητες για να νιώσουμε άνετα στον κόσμο, αλλά μόνο επειδή τις γνωρίζουμε και τις αναπαριστούμε -και η σκιερή πλευρά της γνώσης και της αναπαράστασης είναι ο θάνατος. Οι κύκλοι της περιοδικότητας είναι πραγματικά σπειροειδείς, απλωμένοι κατά μήκος του βέλους του χρόνου που πετάει μόνο προς μία κατεύθυνση και αργά ή γρήγορα ρίχνει κάτω κάθε πλάσμα -η περιοδικότητα είναι ‘συμμετρία στον χρόνο’, δυναμική και όχι στατική.
Το ενδιαφέρον με τη δομή της βιλανέλας είναι ότι απαιτεί ένα μοτίβο/ πρότυπο ρίμας (και συνεπώς μέτρο), αλλά επίσης -με τον τρόπο του τραγουδιού- την επανάληψη ολόκληρων στίχων, ως ρεφρέν. Αυτή η συμβολή δημιουργεί ενδιαφέρουσες υπερθέσεις διαφορετικών ειδών περιοδικότητας: την επανάληψη του ήχου (φωνήματα), του τυπικού στίχου (που ορίζεται από το μέτρο), και σημαντικών γραμματικών ενοτήτων (οι φράσεις/ στίχοι που επαναλαμβάνονται).
