Χάικου από τη Θεσσαλονίκη
Στην ποίηση, ως γνωστόν, δεν αρκούν οι προθέσεις. Όποιες και αν είναι οι προθέσεις, το αποτέλεσμα είναι αυτό που πάντα βαραίνει στην τελική κρίση του αναγνώστη. Η εκφορά του λόγου στα ποιήματα του Νίκου Μυλόπουλου προκαλεί ξάφνιασμα στους νέους αναγνώστες, όχι όμως και σε όσους τα διαβάζουμε χρόνια και διακρίνουμε σε αυτά ένα πλατύ υπόβαθρο γνώσεων, αναγνώσεων, θεωρίας και εμπειρίας. Ο Μυλόπουλος, στη διάρκεια μιας μακρόχρονης και ειλικρινούς σχέσης με την ποίηση και με την Ιδέα της ποίησης, έχει καταφέρει να γράψει ποιήματα με ιδιαίτερο ύφος και κυρίως με περιεχόμενο που δεν αφορά μόνο το εγώ του ποιητή. Ο ίδιος πιστεύει ότι οι πνευματικοί δημιουργοί πρέπει να είναι και ενεργοί πολίτες, με τον τρόπο βεβαίως που ο καθένας κρίνει καταλληλότερο.
Το ερώτημα που προκύπτει όταν διαβάζουμε χάικου ελλήνων ποιητών είναι εάν πράγματι πρόκειται για χάικου ή εάν καταχρηστικά τα αποκαλούμε έτσι, αφού, παρά τις διαφορές μεταξύ των δημιουργών, έχουν σε μεγάλο βαθμό αυτονομηθεί από τους ποιητικούς τους προγόνους της μακρινής Ιαπωνίας. Έχουν ωστόσο διατηρήσει, εκτός από τη μορφή, μερικά ακόμη ουσιώδη χαρακτηριστικά τους, όπως ο υπαινιγμός, η συμπύκνωση του νοήματος και η παράδοση της σκυτάλης στη σκέψη του αναγνώστη, ώστε το πολύ σύντομο κείμενο να ανθίσει μέσα του, εφόσον βρει γόνιμο έδαφος. Στα χάικου που γράφονται στην χώρα μας, μεταξύ αυτών και του Μυλόπουλου, συχνά παρουσιάζονται ή προτείνονται θέσεις, συμπεράσματα, ολοκληρωμένες απόψεις. Θυμίζουν έτσι και την αρχαία παράδοση των γνωμικών και αποφθεγμάτων ή τα μικρής έκτασης ποιήματα της Παλατινής Ανθολογίας. Άλλοτε απηχούν την ανάγκη των δημιουργών για εναλλακτική διέξοδο στις εκφραστικές τους αναζητήσεις ή και στους εκφραστικούς τους πειραματισμούς, όχι απαραιτήτως και όχι πάντα με τους όρους των ιαπωνικών χάικου.
Η συλλογή Τ’ ανοξείδωτα Χάικου χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο ένα από αυτά επίκεντρο είναι ο έρωτας. Στο άλλο μέρος διαβάζουμε διάφορες σκέψεις και προβληματισμούς του ποιητή για ποικίλα θέματα που άπτονται είτε της καθημερινής ζωής είτε αναμνήσεων, εμπειρικών παρατηρήσεων, στιγμιαίων εκλάμψεων και υπαρξιακών ερωτημάτων. Μερικά από τα ποιήματα αυτού του μέρους, με την πηγαία έμπνευση και τα πρωτότυπα θέματα, αγγίζουν με την ποιότητα και την αλήθεια τους τον πυρήνα των γιαπωνέζικων χάικου. Πρόκειται κυρίως για απλές σκέψεις και για πρωτότυπη θέαση ήδη γνωστών πραγμάτων, που πλέον αντιμετωπίζονται ως προβολή αιώνιων δομών σε στιγμές της τρέχουσας καθημερινότητας.
Στα χάικου του βιβλίου παρατηρούμε ουσιώδεις διαφορές σε σύγκριση με το υπόλοιπο ποιητικό έργο του Μυλόπουλου. Η περιορισμένη έκταση των ποιημάτων τον ωθεί να επιλέξει μεταξύ διαφορετικών λύσεων την πιο καίρια κάθε φορά έκφραση. Στη συλλογή διακρίνεται και μια εκφραστική και θεματολογική αμηχανία, η οποία πιθανώς σχετίζεται με τον φόβο και την αμφιβολία απέναντι σε έναν άγνωστο τύπο ποιημάτων, που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στην άλλη άκρη της γης. Η μορφή, στην ποίηση, επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα, κάποτε περισσότερο και από το περιεχόμενο. Στο χάικου δεν υπάρχει περιθώριο για πολλά λόγια, για πολλές σκέψεις και για την ανάπτυξη συλλογισμών ούτε μπορεί ο δημιουργός να πετάξει – μεταφορικά – την μπάλα στην εξέδρα, όπως πολύ συχνά συμβαίνει σε εκτενέστερα ποιήματα. Το χάικου ολοκληρώνεται πριν καλά καλά αρχίσει.
Υπάρχει εδώ και μια παρεξήγηση: ότι αν κάτι είναι σύντομο, είναι και εύκολο να γραφτεί. Αυτό δεν ισχύει, όπως γράφει και ο Γιώργος Ρούσκας στον πρόλογο. Δεν αποτιμάμε την ποιότητα με το μέτρο. Και υπάρχει και μια άλλη, μεγαλύτερη παρεξήγηση: ότι το να γράφεις απλά είναι και αυτό εύκολο. Κατά τη δική μου άποψη το να γράφεις απλά είναι πολύ δύσκολο πράγμα. Και δέκα φορές πιο δύσκολο εάν η απλότητα συνδυάζεται με πρωτοτυπία.
