ΚΑΤΑΣΤΙΧΑ

Από τα νιάτα του, ο Χρίστος Ιωάννου κρατούσε δυο χωριστά έγγραφα στον υπολογιστή του, ένα είδος αρχείο: στο ένα κατέγραφε το έργο του κι είχε τ’ όνομα «εργογραφία», στο άλλο, τις δημοσιεύσεις του, με τ’ όνομα «δημοσιεύσεις». Έτσι, κάθε φορά που ολοκλήρωνε κάτι, για παράδειγμα, ένα διήγημα, μετέφερε αμέσως τον τίτλο του στην κατάλληλη θέση του αρχείου της εργογραφίας. Επρόκειτο, πράγματι, για τακτικό έγγραφο. Εδώ η πεζογραφία, εκεί τα δοκίμια και ούτω καθεξής. Όλα ταχτικά και συμμαζεμένα. Αλλού τα βιβλία του και αλλού η εργασία του, διπλωματική μεταπτυχιακή αυτή – όλα. Τα ίδια έκανε και με το έγγραφο των δημοσιεύσεων, το ενημέρωνε με σχολαστικότητα, δίχως καθυστέρηση. Από την πρώτη του δημοσίευση, τότε που ήταν έφηβος, μέχρι σήμερα. Δεν προλάβαινε να δει δημοσιευμένο κάποιο κείμενό του κι αμέσως μετέφερε τον τίτλο του, τον τίτλο του εντύπου, τις σελίδες ή την ηλεκτρονική διεύθυνση, την ημερομηνία, όλα δηλαδή τα βιβλιογραφικά στοιχεία, στο έγγραφο των δημοσιεύσεων. Τάξη κι εδώ: η ομαδοποίηση γινόταν ανά έτος· με μόνη διαφορά ότι τα βιβλία του τα σημείωνε με μαύρα γράμματα. Ολόμαυρα.

Ο ρυθμός της συμπλήρωσης των καταλόγων, μολονότι η δουλειά δεν κρατούσε πολύ, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αργός. Πριν από την πληκτρολόγηση, το καθετί συντασσόταν χειρόγραφα. Ο Χρίστος Ιωάννου, απαλλαγμένος τις στιγμές αυτές από το άγχος και τη βιασύνη της συγγραφής, έγραφε μεγάλα και στρογγυλά γράμματα. Ο τρόπος του έμοιαζε με τη διάθεση που είχε καθώς εκπονούσε τις εργασίες του, αυτές που απαιτούσαν πάμπολλες υποσημειώσεις και προσεχτικά βαλμένες βιβλιογραφικές αναφορές. Η πνευματική εργασία συναντούσε τη χειρονακτική. Ήταν λες και κάποιος ωρολογοποιός να ετοίμαζε με υπομονή την επόμενη παραγγελία του. Ο χρόνος έτρεχε, αλλά τις ώρες εκείνες ο χρόνος ήταν με το μέρος του. Εντούτοις, στην ενημέρωση των δυο εγγράφων, μια μέρα, ένιωσε κάτι έξω απ’ αυτά – στο ίδιο περιβάλλον, με τις ίδιες συνθήκες. Σκυμμένος στο γραφείο του, καταγράφοντας την πρόσφατη δημοσίευση σε ένα πρόχειρο χειρόγραφο, του φάνηκε πως συμπλήρωνε σε κάποιο κατάστιχο πόσα χρωστούσε και πόσα είχε ξεπληρώσει. Ένα άγνωστο γι’ αυτόν κεφάλαιο. Δεν ήταν μοναχά μια ασχολία φιλολογικού ενδιαφέροντος – όχι. Ούτε καν σημείωνε αν του χρωστούσαν. Ήταν κάτι επιπλέον. Ίσως γι’ αυτό κρατούσε τα δυο έγγραφα με τόση ευλάβεια: επειδή ένιωθε πως έβγαζε από πάνω του ένα χρέος που κι ο ίδιος δεν ήξερε να πει πώς του έτυχε.