Δεν πρόκειται βέβαια για άνθρωπο της καθημερινής ζωής, αλλά για μια κορυφαία μορφή της αγγλοαμερικανικής και παγκόσμιας ποίησης. Χωρίς αυτόν, για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, θα ήταν άλλη η ποίηση σήμερα. Την 1η Νοεμβρίου 1972 πέθανε στη Βενετιά ο Έζρα Πάουντ σε ηλικία 87 ετών. Με τον θάνατο του έκλεισε και τυπικά η μεγάλη περίοδος του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. Για μας τους Έλληνες, μάλιστα, έχει τεράστιο ενδιαφέρον. Θεωρείται ο μόνος «ευρωπαίος» ποιητής που έζησε την Οδύσσεια ως τραγωδία× και επίσης ο ποιητής που είπε: «Αν κάποιος μάθει καλά ελληνικά, μπορεί να βρει όλη σχεδόν την ποίηση στον Όμηρο». Πέθανε μάλιστα στην ίδια πόλη από την οποία ο Πάουντ ξεκίνησε, τυπώνοντας το 1908 την πρώτη ποιητική του συλλογή Με τα κεριά σβηστά (Α Lume Spento ).
Είναι λίγο πολύ γνωστά τα σημαντικότερα γεγονότα της ζωής του. Στη δεκαετία 1910-1920 ζει στο Λονδίνο, όπου αναπτύσσει ασυνήθιστη καλλιτεχνική δραστηριότητα. Δίνει διαλέξεις για την ποίηση των προβηγκιανών ποιητών, ενθαρρύνει τον Έλιοτ και δίνει την οριστική μορφή στη σημαντικότερη ποιητική του δημιουργία, πρωτοστατεί στην καθιέρωση του Τζέιμς Τζόις, μεταφράζει τον Λι Πο και τον Σέξτο Προπέρτιο, γράφει και δημοσιεύει ποιήματα. Την ίδια περίοδο παντρεύεται τη Ντόροθι Σέξπιρ. Στη συνέχεια ζει δυο χρόνια στο Παρίσι, γράφει την όπερα Διαθήκη σε ποίηση του γάλλου μεσαιωνικού ποιητή Φρανσουά Βιγιόν και δημιουργεί ερωτικό δεσμό με τη βιολονίστα Όλγα Ρατζ, που θα διαρκέσει ως το τέλος της ζωής του. Καρπός από τον ερωτικό αυτό δεσμό είναι η κόρη του Μαίρη.
Μετά το Παρίσι ο Πάουντ εγκαθίσταται μόνιμα στο Ραπάλο της Ιταλίας και αρχίζει να αρθρογραφεί επώνυμα και ψευδώνυμα υπέρ του φασισμού στον ιταλικό και αγγλόφωνο τύπο. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πραγματοποιεί πάνω από 300 εκπομπές στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Ρώμης υπέρ του Άξονα. Το περιεχόμενο αυτών των εκπομπών είναι εμπρηστικό: Ο πόλεμος αυτός είναι χαμένος για σας και τα παιδιά σας ή τα κανόνια σας δεν είναι της Δημοκρατίας αλλά «της εβραιοκρατίας».
Ή ακόμη λέει στους συμπατριώτες του Αμερικανούς: «Οι ηγέτες σας είναι ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι», ενώ βρίζει χυδαία τον Ρούζβελτ και τον Τσώρτσιλ. Από τους ηγέτες των συμμάχων εκφράζει την εκτίμησή του μόνο για τον Στάλιν. Το 1946 τον συλλαμβάνουν οι Ιταλοί παρτιζάνοι στο σπίτι του στο Ραπάλο και τον παραδίνουν στον αμερικανικό στρατό. Σε ένα στρατόπεδο έξω από την Πίζα οι Αμερικανοί τον κρατούν σε ένα συρμάτινο κλουβί. Πρέπει εδώ να υπενθυμίσω ότι στο αναρρωτήριο αυτού του στρατοπέδου ο Πάουντ έγραψε τα καλύτερα ποιήματα του μεγάλου έργου του Cantos.
Στo μεταξύ, στην Αμερική τον περιμένει δίκη με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Όμως ο πνευματικός κόσμος της χώρας είναι διηρημένος. Άλλοι λένε πως πρέπει να εκτελεστεί και άλλοι προσπαθούν να τον σώσουν. Βρέθηκε τελικά μια μέση λύση: ο Πάουντ δεν δικάζεται, αλλά κινείται ως ψυχικά άρρωστος στο ψυχιατρείο της Αγίας Ελισάβετ στην Ουάσιγκτον. Θα παραμείνει εκεί ως το 1958, για να απελευθερωθεί υπό τον όρο ότι θα εγκαταλείψει αμέσως τη χώρα.
Την ίδια χρονιά ο Πάουντ όχι μόνο αμαύρωσε ένα μέρος του έργου του και του στέρησε τις μεγάλες τιμές που του άξιζαν, αλλά αποτελεί ακόμη και σήμερα αντικείμενο αντεγκλήσεων. Ο αντισημιτισμός του ενισχύθηκε με τη μελέτη των οικονομικών και νομισματικών θεωριών της εποχής: οι Εβραίοι ήταν όχι μόνο οι τοκογλύφοι που καταστρέφουν τον πολιτισμό, αλλά και οι μεγάλοι υπεύθυνοι για τους πολέμους, αφού, κατά την άποψή του, οι πόλεμοι γίνονται μόνο για οικονομικά οφέλη. Έτσι ο μεν Μουσολίνι θα παίξει τον ρόλο ενός Σιγισμούνδου Μαλατέστα, ο δε Χίτλερ θα είναι «άγιος» σαν την Ζαν ντ’ Αρκ. Στις φασιστικές φάλαγγες νόμιζε πως άκουγε τις ρωμαϊκές λεγεώνες. Ο ίδιος πίστευε πως εκτελούσε τη μεγάλη αποστολή να σώσει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό από τους τοκογλύφους και τους πολεμοκάπηλους. Τα πολιτικά δόγματα του φασισμού, κατά τον Πάουντ , βρίσκονταν σε ευθεία αναλογία με τις αισθητικές απόψεις του, όπως και με την αμερικανική παράδοση. Ο Μουσολίνι ήταν γι’ αυτόν ένας νέος Τόμας Τζέφερσον και ο φασισμός θα καθάριζε την Ευρώπη από το καπιταλιστικό άγος. Το καλύτερο μέρος του έργου του είναι, όπως είπα και πιο πάνω, τα Κάντος της Πίζας. Εκεί ο ουρανός γίνεται ομηρική θάλασσα. Χτίζει το δικό του μνημονικό και μυθολογικό σύμπαν με εικόνες από το Λονδίνο της νιότης του, ενώ στα σύνορα της νύχτας βλέπει το τέλος του ωκεανού, του μεγάλου περίπλου, μόνο που κατάληξή του δεν είναι η Ιθάκη, αλλά ένα άσυλο φρενοβλαβών.
Η ιδιωτική του ζωή υπήρξε η άλλη του κόλαση . Τη μοιράστηκε ανάμεσα σε δυο γυναίκες: σύζυγο και ερωμένη. Μίλησε σχεδόν για τα πάντα, για να πέσει, από το 1961 και μετά, σε βαθιά κατάθλιψη και σχεδόν σε απόλυτη σιωπή. Ελάχιστοι άνθρωποι τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία. Εκείνη την ύστατη στιγμή δεν τον τίμησε ούτε η Αμερική ούτε και η θετή του πατρίδα, η Ιταλία.
——————————
