Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Η ψυχική και συναισθηματική λειτουργία είναι η άυλη ατμόσφαιρα του τοπικού μας περιβάλλοντος.
Η κατανόηση και η εμβάθυνση στον ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο χρειάζεται μέσο για κατάδυση.
Το μέσο δεν μπορεί παρά να διευκολύνει κάποιον να αποτυπώνει τους εσωτερικούς σταθμούς και να προσεγγίζει τον βασικό μηχανισμό λειτουργίας της Ισορροπίας.
Τα χρώματα μπορούν να είναι το spray και το μέσο για τον αόρατο κόσμο της ψυχής. Την άυλη ατμόσφαιρα του προσωπικού μας περιβάλλοντος.
Οι μορφές και τα αποτυπώματα είναι η αντανάκλαση των ενεργειών μας για την γενική ισορροπία.
Ότι συμβαίνει εκεί, συμβαίνει και στο Χάος.
Η προσδοκία και όχι η άποψη, συνδέεται με την προοπτική. Και αυτό είναι ένας λόγος να ερευνηθεί χρωματικά.
Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ
Η οπτική της φυσικής κίνησης σε μικρότερες αποστάσεις αυξάνεται, σε μεγαλύτερες επιβραδύνεται.
Ο ψυχικός κόσμος και η βιωματική προϊστορία αποτυπώνονται συνήθως σε πραγματικό χρόνο, κάτω από πραγματικές και πάντα αναλογικά συγκρινόμενες εντάσεις και ταχύτητες.
Το συμβάν σε μεγαλύτερη απόσταση καταναλώνει χρόνο και μπορεί να παρατηρηθεί.
Το συμβάν σε μικρότερη απόσταση αποβάλει χρόνο και δεν μπορεί να παρατηρηθεί.
Το συμβάν στην φυσική του απόσταση ισούται με την φυσική του κίνηση.
Το συμβάν χωρίς απόσταση χρειάζεται επιτάχυνση.
Η συναισθηματική προϊστορία, η βιωματική κατάθεση, η αρχέγονη τάση, η αταξία, η κίνηση , ο ρυθμός, το μέλλον, ο πόνος, η ηθική, η διαστροφή, οι ενώσεις, οι συνδέσεις, το μέγεθος, η έλξη, όλα…….….. σε μία συνάντηση σε μηδενική απόσταση και στη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα.
Μία περιδίνηση όπου η τάση συγχέεται με το μέλλον και η βιωματική με τον πόνο. Η διαστροφή με την αταξία και η ηθική με το χάος.
ΤΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ
Η κατευθυνόμενη αποτύπωση ενός ή πολλών κύκλων ταχύτατης αντίδρασης να είναι ορατοί και μετρήσιμοι.
Το νοηματικό περιβάλλον σαν εικαστικό θέμα να είναι εμφανές λόγω της υπαρκτής και πραγματικής συνθήκης κάτω από την οποία δημιουργήθηκε ή θα δημιουργηθεί.
Το αποτύπωμα θέλει να αυτοπροσδιορισθεί και προκαλεί την εμφάνισή του.
Asterios Toris
Ο Toris είναι ένας «αφηρημένος γαλαξιακός εξπρεσιονιστής» και στο παραπάνω κείμενο προσφέρει μια ιδιαίτερη διάσταση της πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ νόησης και συναισθήματος. Με την αφηρημένη και πυκνή γραφή του διατυπώνει σκέψεις για τις άυλες πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας -συναισθήματα, σκέψεις και προσλαμβάνουσες- χρησιμοποιώντας το χρώμα, τη μορφή και την κίνηση, ως εργαλεία. Η προσπάθειά του αποκτά χαρακτήρα σχεδόν υπερβατικό! Πραγματικότητα, χρόνος και συναίσθημα αναμιγνύονται για να αποσαφηνιστούν ή να παραμείνουν συγχωνευμένα στις επιφάνειες των μουσαμάδων του. Αυτή η προσέγγιση εξηγεί γιατί οι πίνακές του δεν εστιάζουν στο οπτικό εφέ αλλά αποτυπώνουν καταστάσεις που υπερβαίνουν την ανθρώπινη κατάσταση, αντανακλώντας τα αποτυπώματα της ύπαρξής μας μέσα στη χαοτική απεραντοσύνη του Σύμπαντος. Η αντισυμβατική ζωγραφική του και τα χρώματα σαν χειμαρρώδεις εκρήξεις στο χώρο, είναι αποτυπώματα της ανθρώπινης κατάστασης στο κοσμικό χάος.
Όπως και ο Mark Rothko (1903-1970) στα «Χρωματικά Πεδία» του, ο Toris πιστεύει ότι η δύναμη του χρώματος υπερβαίνει την καθημερινή πραγματικότητα και φτάνει στο συναισθηματικό και πνευματικό πεδίο. Ωστόσο, αν για τον Rothko η ενατένιση των «χρωματικών πεδίων» που τα δημιουργούσε με μεθοδευμένες και συγκρατημένες χειρονομίες ζωγραφικής προσφέρει την εμπειρία του εκστατικού διαλογισμού[1] για τον Toris το χρώμα είναι η προσδοκία για να εντοπιστούν οι εσωτερικές μας ισορροπίες που αντανακλούν την ισορροπία στο Χάος. Και επειδή στο Χάος υπάρχει η φαινομενική αναρχία και η σιωπηλή αρμονία ταυτόχρονα, ο Toris άλλοτε εξαπολύει το χρώμα πάνω στο μουσαμά αφήνοντας την τύχη να δράσει για το αποτέλεσμα και άλλοτε μεθοδεύει την πορεία του για να σχηματίσει το αποτύπωμα το οποίο στα μάτια μας, φαίνεται είτε χαοτικό είτε αρμονικό.
Όμως η ιδέα του Χάους προϋπάρχει στα έργα του πολύπλοκου και καταστροφικού Jackson Pollock (1912-1956) γνωστού ως Jack the Dripper, που την εξερεύνησε με την ολοκληρωτική διαδικασία της σωματικής κίνησης, τις χειρονομίες και τα σταξίματα του χρώματος πάνω στους μουσαμάδες.[2] Σαν διαδικασίες μπορεί να μοιάζουν. Σαν αποτέλεσμα διαφοροποιούνται και αυτό επειδή, ο Toris ξεκινά από μια συνειδητή φιλοσοφική θέση που διερευνά τους μηχανισμούς της ισορροπίας μέσα στο χάος. Αυτή η προσπάθεια κατανόησης της ισορροπίας η οποία αντανακλά και την ανθρώπινη κατάσταση δημιουργεί ένα διαφορετικό πλαίσιο, πολύ συναρπαστικό που ανανεώνει και διευρύνει το πεδίο του σύγχρονου αφηρημένου εξπρεσιονισμού με γαλαξιακές προεκτάσεις.
Πυκνός και προκλητικός είναι ο στοχασμός του Toris για την «Περιοχή του Λευκού», διεισδύοντας στις σύνθετες έννοιες της απόστασης, της κίνησης και του τρόπου με τον οποίο τα γεγονότα γίνονται αντιληπτά ανάλογα με βάση με τη χωρική και χρονική τους εγγύτητα. Η «Περιοχή του λευκού» του Toris μπορεί να συγκριθεί με τα έργα του Kazimir Malevich (1879-1935), ιδιαίτερα με τη σειρά του «Λευκό στο Λευκό» (Suprematismus: White on White, 1918), η οποία εμπεριέχει την θεοσοφική έννοια της αναγωγής της μορφής και του χρώματος στα πιο ουσιώδη στοιχεία τους απαλλαγμένα από αναπαραστατικά χαρακτηριστικά. Τόσο ο Malevich όσο και ο Toris, εξερευνούν την ένταση μεταξύ της φυσικής πραγματικότητας και της αντίληψης του χρόνου και του χώρου ανάλογα με την απόσταση.
Ο Toris υποστηρίζει ότι σε μικρότερες αποστάσεις τα οπτικά της κίνησης εμφανίζονται ταχύτερα, ενώ σε μεγαλύτερες αποστάσεις επιβραδύνονται. Η ιδέα αυτή βασίζεται στις αρχές της Φυσικής, όπου τα αντικείμενα που βρίσκονται σε κοντινότερη απόσταση φαίνονται να κινούνται ταχύτερα στο οπτικό μας πεδίο. Ωστόσο, ο Toris επεκτείνει αυτή την ιδέα πέρα από την Φυσική για να εξετάσει τις συνέπειές της για τον ψυχικό κόσμο και τη βιωματική προϊστορία, την οποία ο Malevich αποφεύγει όταν ισχυρίζεται ότι «το λευκό και το μαύρο μπορούν να αποκαλύψουν την ενέργεια που ανακαλύπτει τη μορφή»[3]. Συνδέοντας τη φυσική κίνηση με την ψυχική εμπειρία, ο Toris προτείνει ότι οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις στα γεγονότα επηρεάζονται ομοίως από την αντιληπτή εγγύτητά τους. Ο Malevich μειώνοντας το οπτικό πεδίο σχεδόν στο μηδέν, αναγκάζει τον θεατή να μελετήσει τις λεπτές παραλλαγές εντός του «λευκού» χώρου. Τα μεγάλα χρωματικά πεδία του Mark Rothko επιβραδύνουν ομοίως την αντίληψη του χρόνου από τον θεατή, παρασύροντάς τον σε μια κατάσταση περισυλλογής όπου το πέρασμα του χρόνου μοιάζει αλλοιωμένο.
Ο Toris γνωρίζοντας και τις δύο εκδοχές, προσθέτει μια καινούργια εκδοχή που προέρχεται από την επιστήμη της Φυσικής, την οποία στη συνέχεια μετατρέπει σε φιλοσοφική σκέψη δίνοντάς της μια ανθρωπολογική διάσταση. Έτσι, όταν παρατηρεί ότι τα γεγονότα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση «καταναλώνουν χρόνο και μπορούν να παρατηρηθούν», ενώ εκείνα που βρίσκονται σε μικρότερη απόσταση «σπαταλούν χρόνο και δεν μπορούν να παρατηρηθούν», μας υπενθυμίζει ότι τα γεγονότα που βρίσκονται συναισθηματικά ή ψυχικά κοντά μας είναι τόσο άμεσα και συγκλονιστικά που αποφεύγουν τη σαφή παρατήρηση. Αντίθετα, εκείνα που είναι «μακριά» μπορούν να αναλυθούν με μεγαλύτερη αποστασιοποίηση. Αυτή η διαπίστωση συγχρονίζεται με τη φαινομενολογία του Maurice Merleau-Ponty (1908-1961), ο οποίος τόνισε ότι η αντίληψη είναι μια ενεργητική εμπλοκή με τον κόσμο και όχι μια παθητική πρόσληψη δεδομένων[4].
Όταν ο Toris μιλά για το «συμβάν χωρίς απόσταση» που απαιτεί επιτάχυνση μιλάει μεταφορικά για στιγμές υπαρξιακής κρίσης, όπου ο χρόνος φαίνεται να επιταχύνεται και διαφορετικές πτυχές της εμπειρίας συγκλίνουν σε μια μοναδική, συγκλονιστική στιγμή. Η έννοια της «μηδενικής απόστασης με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα» ως μια «δίνη» όπου η ένταση, το μέλλον, ο πόνος και άλλα στοιχεία μπερδεύονται αντανακλά τη χαοτική και περιεκτική φύση τέτοιων εμπειριών. Μπορεί να συγκριθεί με την action painting του Jackson Pollock, όπου η διαδικασία της ζωγραφικής γίνεται μια ξέφρενη, φυσική εμπλοκή με τον καμβά αποτυπώνοντας το χάος της συναισθηματικής κατάστασης του καλλιτέχνη με ωμό και άμεσο τρόπο. Ο Toris προσθέτει ένα επιπλέον στοιχείο σ’ αυτή την χαοτική δίνη, για το οποίο μίλησαν οι υπαρξιστές: την Ηθική. Εξετάζει πως η διαστροφή, η αταξία, η ηθική και το χάος στη περιδίνηση των εμπειριών μοιάζουν με τα θολωμένα νερά μιας φουρτουνιασμένης θάλασσας! Σε στιγμές υπαρξιακής σύγχυσης οι διακρίσεις μεταξύ του σωστού και λάθους, τάξης και χάους χάνουν το νόημά τους επειδή η ίδια η ύπαρξη απογυμνώνεται.
Το «Αποτύπωμα» με το οποίο ο Toris ολοκληρώνει τις σκέψεις του, είναι μια κατάδυση στη δυναμική της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Τα αποτυπώματα αναδύονται κατά τη διάρκεια της κατάδυσης στη διαδικασία της δημιουργίας. Αμεσότητα και ένταση, γρήγορες και ενστικτώδεις αλλά και κατευθυνόμενες αντιδράσεις. Να η ισορροπία που προανέφερε: Αποτύπωση του αυθορμητισμού της δημιουργικής στιγμής, διατηρώντας παράλληλα μια αίσθηση ελέγχου και σκοπιμότητας. Κι αυτό μας πάει στον Cy Twombly (1928-2011), του οποίου η γραφή στον καμβά είναι γρήγορη, σχεδόν μια παρορμητική δράση και βαθιά ριζωμένη σε ένα εννοιολογικό πλαίσιο.[5] Τα έργα του Cy Twombly αποτυπώνουν τη ροή της συνείδησης, όπου τα χειρόγραφα σημεία ισορροπούν με το διανοητικό και συναισθηματικό του βάθος.
Η αναφορά του Toris στο νοηματικό / εννοιολογικό περιβάλλον και στις συνθήκες που απαιτούνται για τη δημιουργία είναι το πλαίσιο της οπτικής εμπειρίας. Αυτά τα δύο στοιχεία της ταυτότητας του έργου συναντώνται στο Spiral Jetty του Robert Smithson (1938-1973)[6] και στα μεγάλης κλίμακας γλυπτά του Richard Serra (1938-2024),[7] όπου το εννοιολογικό περιβάλλον είναι τόσο αναπόσπαστο μέρος του έργου όσο και τα ίδια τα οπτικά στοιχεία. Ο ισχυρισμός του Toris ότι «το αποτύπωμα θέλει να αυτοπροσδιορισθεί και προκαλεί την εμφάνισή του» αποκαλύπτει ότι το αποτύπωμα δεν είναι ένα παθητικό αποτέλεσμα των ενεργειών του καλλιτέχνη αλλά συμμετέχει ενεργά και διεκδικεί την παρουσία του. Η ιδέα αυτή μπορεί να συνδεθεί με τις «Ανθρωπομετρίες» του Yves Klein (1928-1962), όπου με μέσον το ανθρώπινο σώμα σαν ζωντανό πινέλο το αποτύπωμα είναι άμεσα ενεργητική διαδικασία στο μουσαμά. Παρομοίως και στις «Χωρικές Έννοιες» (Concetto spaziale) του Lucio Fontana (1899-1968) όπου το σκίσιμο και το τρύπημα του πίνακα είναι καταστροφικές και ταυτόχρονα δημιουργικές χειρονομίες που επιτρέπουν στο έργο τέχνης να αυτοπροσδιορίζεται στο χώρο μέσα στο πολιτικό και κοινωνικό του πλαίσιο.[8]
Τα αποτυπώματα του Asterios Toris είναι βαθιά συντονισμένα με την εννοιολογία και τις πρακτικές της τέχνης και οι προβληματισμοί του μας προσφέρουν μια ανανεωμένη και σύνθετη προοπτική σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και περισσότερο δυσνόητος και άλλοτε σκοτεινός.
