Ο Θανάσης Λεονταρίδης (Αθήνα 1947) είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση εφευρέτη και ζωγράφου. Αρκεί, μια επίσκεψη στο ισόγειο εργαστήρι της Καλλιθέας, όπου συνυπάρχουν παλιά με νέα έργα, εργαλεία και πινέλα, κούτες και τραπέζια, ιπτάμενα χάρτινα μηχανικά τηλεκατευθυνόμενα πουλιά και τσίγκινα φωτιστικά οροφής σε αεροναυπηγικό σχήμα που μοιάζουν με ιπτάμενους δίσκους να προσγειώνονται στο κεφάλι σου, για να γίνεις μάρτυρας της διασταύρωσης της τέχνης και της καινοτομίας από πρώτο χέρι.
Και το ενδιαφέρον είναι ότι, ενώ ξεκίνησε από τη ζωγραφική, επιτυγχάνοντας στη Σχολή Καλών Τεχνών το 1971, προτίμησε να ακολουθήσει μια μοναχική πορεία εξερεύνησης και ελεύθερης μελέτης, ταξιδεύοντας και επισκεπτόμενος μουσεία στην Ευρώπη, για να γίνει δάσκαλος του εαυτού του και να ανακαλύψει τον κόσμο μέσα από τη δική του ενστικτώδη πυξίδα. Αυτή η επιλογή και η άρνηση να συμμορφωθεί με τις παραδοσιακές εκπαιδευτικές δομές τον οδήγησε σε μοναδικές ιδέες εφεύρεσης και προοπτικές ζωής, που είναι πλέον ορατές σήμερα, μετά από μισό αιώνα πορείας. Γιατί μπορεί οι καινοτόμοι μηχανισμοί ασφάλισης πορτών και παραθύρων να του χαρίσανε τη διεθνή αναγνώριση (https://cal.gr/) σε επίπεδο καθημερινότητας και σε μας ασφάλεια στα σπίτια μας, όμως η εφευρετικότητά του δεν σταματά εκεί.
Για τον Θανάση Λεονταρίδη, η εφευρετικότητα τον οδήγησε σε μια αντισυμβατική προσέγγιση της τέχνης συνδυάζοντας το πρακτικό με το ευφάνταστο σε μια συναρπαστική συγχώνευση μορφής και λειτουργικότητας. Κάθε πίνακας μετατρέπεται σε έναν όγκο γεωμετρικών σχημάτων που συνδέονται σε πρακτικό επίπεδο, με επινοημένους μηχανισμούς και σε ζωγραφικό επίπεδο, με μια ευφυή θεματογραφία. Και αν η θεματογραφία του μοιάζει να είναι οικεία και αναγνωρίσιμη, εντούτοις κάθε έργο του είναι μια περίπλοκη αφήγηση. Κάθε πολύ-γεωμετρικός πίνακας είναι ένα άλλο εννοιολογικό πρόβλημα. Σχήματα τελάρων, μηχανισμοί σύνδεσης και ζωγραφική ψευδαίσθηση με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν αμυδρά στο σουρεαλισμό, τη μεταφυσική ζωγραφική, το συμβολισμό και στους σχηματικούς πίνακες (shaped canvas) που έρχονται στο προσκήνιο τη δεκαετία του 1960, δημιουργούν ένα αποτέλεσμα εντυπωσιακά καθηλωτικό στα μάτια του θεατή. (https://www.facebook.com/athanasios.leontaridis/?locale=el_GR)
Στην μονογραφία του για τη ζωγραφική της περιόδου 1990-1994, ο ακαδημαϊκός Στέλιος Λυδάκης είχε εντοπίσει έναν φανταστικό ρεαλισμό αφηρημένου και αινιγματικού τύπου, όταν στο έργο Σύνθεση με Δελφίνι και Γοργόνα, οι μορφές εναγκαλίζονται σαν να είναι μεταλλικά ελάσματα θολώνοντας τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και αφαίρεσης. Ομοίως, στο έργο Έβδομη Αίσθηση, ο Λεονταρίδης συγχωνεύει το μύθο και το όνειρο, απεικονίζοντας έναν κατακόκκινο αίγαγρο μπροστά σ’ ένα μαγευτικό ηλιοβασίλεμα προκαλώντας μια αίσθηση σουρεαλιστικής μαγείας που στις μέρες μας, οι λάτρεις των ταινιών και των κόμικς διαστημικής φαντασίας, θα λατρεύανε!
Και δεν είναι τυχαίο ότι η φαντασία του Λεονταρίδη κινούμενη σ’ έναν άχρονο χώρο μετεωρισμού, τον οδήγησε στην εντυπωσιακή σειρά έργων από πέτρινες μορφές σαν προσωπεία. Έργα όπως, Το Πάγωμα του Ήλιου (1993) ή, Η ελπίδα των Ανθρώπων (1994) διαθέτουν μια μαγνητική γοητεία που θα μπορούσαν εύκολα να κοσμούν τα εξώφυλλα άλμπουμ όπως το εμβληματικό Deep Purple in Rock (1970) των Deep Purple. Ωστόσο, διαθέτουν μια φουτουριστική γοητεία, που αν η εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας υψηλών προδιαγραφών στον κινηματογράφο δεν είχε επαναπροσδιορίσει τα οπτικά εφέ, τα διαστημικά ή κοσμογονικά οράματά του Λεονταρίδη θα μπορούσαν να είναι δυνητικά σκηνικά για κινηματογραφικά τοπία σε παγωμένους πλανήτες.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, από το 1994 έως σήμερα, ο Λεονταρίδης έχει αναπτύξει τη ζωγραφική του σε μια μεγάλη ποικιλία σχηματοποιημένων τελάρων τελειοποιώντας ένα ξεχωριστό προσωπικό ύφος, που ονομάζει Virtual Volumism, δηλαδή εικονικό διογκωτισμό ή ακόμη και εικονική χωρητικότητα. Κάθε έργο του από το 1994 και μετά είναι μια απόδειξη αυτής της ιδιαίτερης προσέγγισης, καθώς αποφεύγει τις συνθέσεις με ένα μόνο καμβά και προτιμά μια δυναμική αλληλεπίδραση σχημάτων και όγκων.
Ρομβοειδή τελάρα συνυπάρχουν με τετράγωνα, κάθετα παραλληλόγραμμα σμίγουν με οριζόντια, κυκλικά συνδέονται με κυλινδρικά, κωνικά εισβάλουν σε τετράγωνα, εξάγωνα με τραπεζοειδή, τετράπλευρα τέμνονται με ορθογώνια και με ρόμβους, όλα συνδεδεμένα με μεγάλη συνοχή σαν να πρόκειται για μια εκρηκτική αποθέωση της γεωμετρίας. Και θα ήταν ελλιπές, αν δεν υπήρχε η ζωγραφική ογκοπλαστική ψευδαίσθηση που να ενισχύει την απρόσκοπτη συγχώνευση σχημάτων με τη λυρικότητα των χρωμάτων.
Θα μπορούσε κάλλιστα, μεταβάλλοντας το περίγραμμά τους να διατηρήσει την επιπεδικότητα τους. Εντούτοις, ο Λεονταρίδης ταυτίζει την πρόκληση των πολύ-γεωμετρικών καμβάδων με την ογκομετρία μέσω της ψευδαίσθησης. Τόσο η γεωμετρία όσο και η ογκομετρία απαιτούν Μαθηματικά για να επιτευχθεί η αρμονική συνύπαρξη των σχηματικών πινάκων, σχεδιαστική οξυδέρκεια για να συνδεθεί το πραγματικό αντικείμενο με την ψευδαίσθησή του και κατανόηση της Φυσικής για να πετύχει την κατάλληλη αλληλεπίδραση των χρωμάτων που αναδεικνύει την αιθέρια ατμόσφαιρα που διαπερνά τους πίνακές του.
Σε αντίθεση με τους σχηματοποιημένους πίνακες του Frank Stella, του Kenneth Noland, του Ellsworth Kelly, του Richard Tuttle και πολλών άλλων καλλιτεχνών της γεωμετρικής αφαίρεσης και του μινιμαλισμού της δεκαετίας του 1960 και του 1970, οι οποίοι υιοθέτησαν μια ψυχρή αφηρημένη, φορμαλιστική, γεωμετρική, αντικειμενική, ορθολογιστική, προσέγγιση αντιδρώντας στο μυστικισμό και την υπερυποκειμενικότητα, ο Λεονταρίδης ακολούθησε μια αποκλίνουσα πορεία. Αντί να εμμένει στις καθαρές γραμμές και τις αιχμηρές γεωμετρίες του μινιμαλισμού, επιλέγει να σπάσει την επιπεδικότητα των πολυμορφικών πινάκων που κρέμονται στον τοίχο με ζωγραφικές ψευδαισθήσεις ενός φανταστικού ή ρομαντικού κόσμου που απέχει πολύ επίσης, από τους σχηματικούς πίνακες του κορυφαίων καλλιτεχνών της Pop Art, όπως ο James Rosenquist και ο Tom Wesselmann, διαμορφώνοντας έτσι, μια μοναδική εικαστική άποψη που ξεπερνά τα όρια τόσο της γεωμετρικής αφαίρεσης όσο και της Pop Art.
Η θεματογραφία του Θανάση Λεονταρίδη, αναπτύσσεται σαν μια συμφόρηση δημιουργικότητας, μια συμφωνία εφεύρεσης και φαντασίας όπου μαρμάρινα προσωπεία ξεπετάγονται από απροσδόκητα φινιστρίνια, μάσκες απλώνονται σε τοπία να μοιάζουν με άπλυτα που στεγνώνουν σε σχοινιά ή στοιβάζονται σε ξύλινα πλαίσια, θυμίζοντας απολιθωμένες προτομές που έχουν παγώσει στο χρόνο σαν να είναι προσωποποιήσεις μια διαχρονικής αφήγησης θανάτου και εξαγνισμού. Παλαμάρια κρέμονται ή διασταυρώνονται με ξύλινα πλαίσια παραθύρων προσφέροντας ματιές προοπτικής στο τοπίο. Δοκάρια ξεπηδούν από τρύπες πλαισιωμένα από ξύλινες γωνίες, ενώ ξύλινα οκτάρια περιπλέκονται σαν εύκαμπτες κορδέλες σε έναν χορό αρμονικής γεωμετρίας.
Όλα αυτά και πολλά άλλα, είναι μια οπτική υπερπαραγωγή, που ξεκινά σαν πρόκληση σπαζοκεφαλιάς για να καταλήξει σ’ ένα συναρπαστικό παζλ σκέψης και αισθήσεων. Κάθε περίπλοκος σχηματικός πίνακας και η ζωγραφική του μετατρέπονται σ΄ ένα επιδέξιο λεπτοδουλεμένο παιχνίδι που δεν ελκύει μόνον τον θαυμασμό του κοινού επειδή μέσα στην πολυμορφία αναδεικνύει την ισορροπία της σύνθεσης αλλά και επειδή ενθαρρύνει ταυτόχρονα τον φιλοσοφικό στοχασμό. Γιατί αυτό το εντυπωσιακό μείγμα δεξιοτεχνίας και κατασκευαστικής εφευρετικότητας καθηλώνει το βλέμμα του θεατή, οδηγώντας τον στην ενατένιση ενός ρομαντικού τοπίου που λειτουργεί ως πύλη στο βασίλειο της φαντασίας.
Σε αυτή την περίπλοκη αλληλεπίδραση, η τέχνη Θανάση Λεονταρίδη, ξεπερνά την οπτική της γοητείας και γίνεται μονοπάτι αναζήτησης και διανοητικού διαλόγου με το πραγματικό και το φανταστικό ταυτόχρονα. Και από αυτή την άποψη, αυτά τα περίπλοκα έργα του, που γεφυρώνουν το χάσμα ανάμεσα στη ζωγραφική και τη γλυπτική με την παρουσία της ψευδαίσθησης εκπέμπουν μια αναμφισβήτητη ποιότητα και πρωτοτυπία. Κυρίως, ανοίγουν την πόρτα στην ποικιλομορφία της τέχνης που παράγεται στις μέρες μας.
