Η Σίλια Φιλίππου (Λευκωσία 1959) είναι ζωγράφος με την κλασική έννοια του όρου, που έχει τις ρίζες της στο ρήμα ζω + γραφή. Στην κλασική αρχαιότητα, η ωραιότητα της μορφής γέννησε την αίσθηση της ζωής, όχι με η φυσική της υπόσταση αλλά μέσω μιας ζωτικότητας που ξεπερνούσε το φυσικό πρότυπο. Γι’ αυτό κάθε μορφή έπρεπε να δημιουργεί την εντύπωση ότι είναι ζωντανή.
Ως παθιασμένη ζωγράφος, η Φιλίππου διοχετεύει το όραμά της για τη ζωή μέσα από την τέχνη της, ενσαρκώνοντας την αισιοδοξία, τη χαρά, την παιχνιδιάρικη διάθεση και μια βαθιά λατρεία για την ομορφιά. Ο θαυμασμός της για τις σαγηνευτικές μορφές της Μητέρας Φύσης είναι εμφανής στο έργο της, ωστόσο υπερβαίνει την απλή μίμηση. Αντί να αναπαράγει τα φαινόμενα ή τις μορφές της Φύσης, η Φιλίππου προσπαθεί να αποτυπώσει τις παλλόμενες δονήσεις και τους εσωτερικούς ήχους των χρωμάτων, επιτυγχάνοντας μια μορφή συναισθησίας. Μέσα από τη χρωματική πανδαισία, η Φιλίππου θα μεταφέρει τη λάμψη και την πολυχρωμία της Φύσης, προκαλώντας σειρά από ανθρώπινα συναισθήματα.
Μαθήτρια του αείμνηστου ριζοσπάστη και εκρηκτικού Νίκου Κεσσανλή, την περίοδο 1984 – 1989, πολλοί συμφοιτητές της, θα τη θυμούνται ως διακεκριμένη εκπρόσωπο της ΑΣΚΤ στο 1ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Νεολαίας (Στρασβούργο 1985) και ως χαρακτήρα, μια σεμνή και ήπιων τόνων κυπρία ζωγράφο, μεθοδική, παθιασμένη, εμμονική με τα χρώματα και πάνω απ’ όλα τελειομανή! Η διαδρομή της από εκείνα τα χρόνια της διαμόρφωσης έχει καταδείξει τη βαθιά κατανόηση των δομών, των ποιοτήτων και των ιδιοτήτων των υλικών και πόσο καλά έχει εκπαιδεύσει το βλέμμα της να αναδεικνύει την ομορφιά στη λεπτομέρεια.
Τα χρώματα είναι τα εργαλεία της Σίλιας Φιλίππου, για να αποτυπώσει τον ιριδισμό του φωτός στο νερό, τη ροή, τη διαφάνεια και τις αντανακλάσεις του. Ο ήχος της ροής του, το θρόισμα των φύλλων και η απαλή κίνηση του αέρα μετατρέπονται σε χρωματικούς συνδυασμούς αισθήσεων. Τα κοντινά πλάνα μεγεθύνονται για να αποκαλύψουν το μεγαλείο της ουσίας τους. Το γαλάζιο της θάλασσας, οι φωτεινές αντανακλάσεις, το ρέον νερό, η διαφάνεια και οι ιριδίζουσες αποχρώσεις, όλα όσα μπορεί να συλλάβει το μάτι, αποτυπώνονται στους μουσαμάδες της με συναισθηματική εκφραστικότητα και όχι με φωτογραφική πιστότητα. Η φύση δεν είναι απλώς το περιβάλλον του ανθρώπου, είναι η πιο αγνή πηγή των συναισθημάτων!
Συνηθισμένοι στην κοινωνιολογική εκδοχή της σύγχρονης τέχνης, με τις μυριάδες εννοιολογικές εικόνες και τις πανταχού παρούσες καταναλωτικές έτοιμες εικόνες της ποπ και της νεο-ποπ τέχνης, έχουμε απαρνηθεί την χαρά του φυσικού χρώματος. Παραβλέπουμε συχνά, τις εγγενείς ποιότητες της ζωγραφικής, επισκιασμένες από τα δημοσιοποιημένα προσωπικά δράματα, που υποδηλώνουν ότι η δυστυχία είναι η μοναδική αφήγηση της της ανθρώπινης ζωής. Απέναντι σε μια τέτοια εκδοχή, η ζωγραφική της Σίλιας Φιλίππου προσφέρει μια ενισχυμένη δόσης αισιοδοξίας, έναν ύμνο στο φως και μια γιορτή στη χαρά της ζωής.
Η πρόσφατη σειρά με τίτλο Όψεις και Απόψεις2, που εκτέθηκε στην Αθήνα (Σπίτι της Κύπρου, Οκτώβρης 2023) και στη Λευκωσία (Gallery Gloria, Απρίλης 2024), συνεχίζει το διάλογο με την πολύχρωμη ενότητα λουλουδιών Όψεις και Απόψεις1 από 2019. Και αυτή, είναι μια σαφής δήλωση της Σίλιας Φιλίππου, ότι στην εποχή μας, υπάρχουν ακόμη ζωγράφοι που αντλούν έμπνευση από την περίπλοκη απειρότητα του φυσικού τοπίου, χωρίς να καταφύγουν σε εύπεπτες λύσεις του οπτικού καταναλωτισμού.
Από αυτή την άποψη, η Σίλια Φιλίππου είναι μια νεορομαντική καλλιτέχνιδα που δεν έχει ως κριτήριο της ζωγραφικής της την ομοιότητα με την πραγματικότητα, ούτε την εξαπάτηση ζωγραφίζοντας πετυχημένες ψευδαισθήσεις. Το μέτρο της δεν είναι η αντιγραφή αλλά η αισθαντικότητα και ο έσω ήχος των χρωμάτων, οι παλμικές δονήσεις τους, καθώς απλώνεται το βλέμμα πάνω τους. Οι θάλασσές της δεν είναι ρεαλιστικές, ούτε εξπρεσιονιστικές, ούτε κοινότυπες, ούτε φανερά αφύσικες. Αντίθετα, είναι εναλλακτικές ερμηνείες της σχετικότητας, μια σύνθετη αλληλεπίδραση χρωματικών συσχετισμών που της επιτρέπει να απλώνει το χρώμα όπως η αδιάκοπη ροή του νερού. Επηρεασμένη από τα συναισθητικά οράματα του Μπωντλαίρ, του Βάγκνερ, του Καντίνσκι, του Ρεμπώ που δούλευαν με τα ηχοχρώματα, η Φιλίππου αποτυπώνει μια αιθέρια διάσταση της πραγματικότητας. Αυτό της επιτρέπει να διεισδύσει σε μια βαθύτερη πραγματικότητα όπου τα χρώματα πάλλονται σαν να προκαλούν μια αίσθηση μελωδίας, μετατρέποντας την οπτική εμπειρία σε μια συμφωνία αισθήσεων.
Η Όψεις και Απόψεις είναι μια εκτεταμένη σειρά έργων εκθαμβωτικής πολυχρωμίας, η οποία αψηφά και αδυνατίζει την απλή περιγραφή. Στην ποικιλία και στον φυτικό πλούτο, η Σίλια Φιλίππου επιδεικνύει μια αξιοσημείωτη συνειρμική ικανότητα να αντιλαμβάνεται και να μεταφέρει τον πλούτο των παραλλαγών, δημιουργώντας εικόνες βαθιάς αισθητικής εμπειρίας. Ισορροπώντας ανάμεσα στην αλήθεια της περιγραφής και την ικανότητα της ψευδαίσθησης, παρεμβάλλεται η απροσδόκητα ποιητική εκφραστικότητα της Φιλίππου για να μας δείξει, ότι στις μέρες μας υπάρχουν ζωγράφοι που μπορούν να ζωγραφίζουν χωρίς ψυχολογικά βαρίδια, για τη χαρά της όρασης και μόνον.
Και από αυτή την άποψη, η Σίλια Φιλίππου ό,τι ζωγραφίζει δεν είναι άλλο από την ζωτική ενέργεια των σχημάτων και των χρωμάτων τους, κάνοντας εικόνα αυτό που ο Ανδρέας Εμπειρίκος ονόμασε ‘σφύζουσα ηδονικότητα των χρωμάτων’, προκαλώντας ισχυρούς κραδασμούς στην όραση. Κάθε πίνακάς της και ένα πολύχρωμο κόσμημα.
