Στον Νίκο Καζαντζάκη
Στεκόμαστε με δέος μπροστά στα μεγάλα έργα τέχνης γιατί μας κάνουν να αισθανόμαστε και να στοχαζόμαστε.
Πάντα προηγούνται τα αισθήματα και ακολουθεί η σκέψη. Άλλοτε τα αισθήματα ανακατεύουν την ψυχή και το στομάχι μας.
Προκαλούν θλίψη, αγωνία, ίλιγγο και άγχος. Ανεβάζουν τους σφυγμούς στην καρδιά, την αδρεναλίνη στον εγκέφαλο. Άλλοτε τα αισθήματα ηρεμούν την ψυχή και μαλακώνουν την έκφραση του προσώπου.
Τεντώνονται τα αυτιά να συλλάβουν κάθε μικρό ήχο, ανοίγουν διάπλατα τα μάτια να χορτάσουν τη λεπτομέρεια της εικόνας, διεγείρεται η όσφρηση να συμμετάσχει στο πανηγύρι των αισθήσεων -μήπως και κρατηθεί απ’ έξω.
Για κάποιους, τα αισθήματα είναι πιο δυνατά από τη σκέψη. Για άλλους, ισχύει το αντίθετο. Όμως μπροστά στο έργο τέχνης, οι αισθήσεις είναι οι κυρίες των τιμών.
Ύστερα έρχεται η σκέψη. Αυτή ρυθμίζει το παιχνίδι της ισορροπίας. Μόλις καταλαγιάσουν οι εντυπώσεις, κρατά την πλάστιγγα της κρίσης και παίζει με τα βαρίδια της γνώσης και της αισθητικής.
Χαρακτηρίζεται ως δίκαιη, γιατί η κρίση της ωριμάζει στη σοφία που αποκτάται μόνο στο πέρασμα του χρόνου. Γι’ αυτό, όταν τελειώσουν όλα τα επιχειρήματα για το έργο τέχνης, πολλοί διατείνονται: O χρόνος θα το δείξει!
Και ο χρόνος αποδεικνύει πάντα το ίδιο: Ότι ο άνθρωπος αγαπά να τροφοδοτεί τη φαντασία με τη γνώση του από την ιστορία.
Όμως, γνωρίζει ότι και αυτή ακόμη είναι ελλιπής και ταγμένη να υπηρετεί το πάθος της ανθρώπινης υποκειμενικότητας.
Και ότι αυτή με τη σειρά της, όσο δυσανασχετεί να περπατά με αρβύλες στα δύσβατα και ελώδη τοπία της μνήμης, άλλο τόσο χαίρεται να κόβει βόλτες με τα γοβάκια της στα σοκάκια της εφήμερης καθημερινότητας.
H ιστορία κάνει παρέα στο εφήμερο για να συντηρεί την ατομική μοναχικότητα και η καθημερινότητα, συντάσσει τις αλήθειες της κοινωνικής ζωής.
Αυτές, πάντα σταθερές και αναλλοίωτες, απλώς διαλέγουν τα χρωματιστά υφάσματα να ράψουν δικά τους ρούχα που κάποτε θα ονομαστούν με τη σειρά τους αλήθειες εποχής.
Κοινές οι αλήθειες για κάθε εποχή, αφού τις καθορίζει η ικανοποίηση των στοιχειωδέστερων αναγκών επιβίωσης.
Αυτές αγγίζουν τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας και σφυροκοπούν στο αμόνι το πυρακτωμένο μέταλλο της σκέψης.
H ανθρώπινη διάνοια ιππεύει αρματωμένη κατάσαρκα το θώρακα των αισθήσεων και κραδαίνει στα χέρια, τα όπλα του στοχασμού: Την Κρίση και τον Λόγο.
Έτοιμη να ξεχυθεί και να οργώσει κυριαρχικά τις πεδιάδες του κορμιού και τις αιματώδεις πλαγιές του μυαλού. Χρέος της ύπαρξή μας, να σχηματίσουμε με τις αλήθειες εποχής, το όραμα της ζωής.
Όσο μπορεί ο καθένας, το συντάσσει στο αλφαβητάρι της τέχνης, στα σύμβολα του στοχασμού και της πράξης.
