Στο προαύλιο που οδηγεί στην εκκλησία της Μεγαλόχαρης στην Τήνο, χιλιάδες προσκυνητές ατενίζουν κάθε χρόνο, στις 15 Αυγούστου, το υποβλητικό γλυπτό Η Μάννα Προσκυνήτρια της Μεγαλόχαρης του Θοδωρή Ποκαμισά. Αυτό το εντυπωσιακό ορειχάλκινο έργο με διαστάσεις 250 x 200 x 120 cm, στέκεται πάνω σε μια βάση από σκυρόδεμα επενδυμένη με πράσινο τηνιακό μάρμαρο. Εγκαταστάθηκε στη σημερινή του θέση τον Μάιο του 1992, ύστερα από Πανελλήνιο διαγωνισμό που είχε ως στόχο να τιμήσει το πνεύμα του προσκυνήματος.
Ο Θοδωρής Ποκαμισάς, γεννημένος στην Τήνο το 1957, επιμηκύνει επιδέξια την γονυπετή οστεωμένη μορφή της προσκυνήτριας, προσδίδοντάς της μια αίσθηση χάρης και ευθραυστότητας. Το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του γλυπτού είναι το αφύσικα υπερυψωμένο δεξί της χέρι, που απλώνεται προς τον ουρανό σε μια χειρονομία ικεσίας και αφοσίωσης. Παραλείποντας σκόπιμα το πρόσωπο και το στέρνο, ο Ποκαμισάς μετατρέπει τη μορφή σε ένα παγκόσμιο σύμβολο προσκυνήματος, που υπερβαίνει την ατομική ταυτότητα για να ενσαρκώσει ένα συλλογικό πνευματικό ταξίδι.
Το γλυπτό ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά δημόσια έργα τέχνης κατά μήκος μιας ιστορικής και φημισμένης θρησκευτικής διαδρομής. Αξιοσημείωτο είναι επίσης, για την απόκλισή του από τις συμβάσεις της νεοκλασικής γλυπτικής. Ο Ποκαμισάς ενσωματώνει στοιχεία της βυζαντινής τέχνης και του σουρεαλισμού, δημιουργώντας ένα γλυπτό που συντονίζεται βαθιά με τα θέματα της πνευματικότητας και της αφοσίωσης. Η επίπονη ανάβαση της γυναικείας μορφής προς την εκκλησία της Μεγαλόχαρης, που πραγματοποιείται γονατιστή, αποτυπώνει με συγκλονιστικό τρόπο την ουσία της πίστης και της επιμονής.
Η Μάννα Προσκυνήτρια της Μεγαλόχαρης όχι μόνο αναβαθμίζει τον φυσικό χώρο που καταλαμβάνει, αλλά εμπλουτίζει την πνευματική εμπειρία των προσκυνητών που το συναντούν και αναδεικνύει την πνευματικότητα μέσω μιας επίπονης ανηφορικής γονυπεσίας προς την εκκλησία της Μεγαλόχαρης. Αυτά είναι και τα στοιχεία που το καθιστούν ένα σημαντικό πολιτιστικό και πνευματικό ορόσημο στο διαχρονικό ταξίδι της πίστης που ορίζει το προσκύνημα στην Τήνο.
Γιάννης Κολοκοτρώνης
Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Δυτικής Τέχνης, ΔΠΘ/Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών
