«Η άνοιξη κατά βάθος/ποτέ δεν έχει μοναχά τρεις μήνες!»
Η πολυγραφότατη Μαρία Σκουρολιάκου, μετά την τελευταία ποιητική της συλλογή («Μικρογραφές», ποιητικοί στοχασμοί (Κέντρο Ευρωπαϊκών Εκδόσεων Χάρη Πάτση, 2024) εμφανίζεται αρκετά σύντομα με μία νέα. Το ποιητικό της σύμπαν χαρακτηρίζεται από τον ίδιο ισορροπημένο λυρισμό που κυριαρχεί στην ποίησή της, αφού η ποιητική του λειτουργία του υφίσταται για να στηρίξει ένα ρεαλισμό, ο οποίος έχει την πρόθεση να αναγνωρίσει την σκληρή πραγματικότητα, χωρίς να κάμπτει. Ωστόσο, στην παρούσα συλλογή, εκτός από τα επίθετα, πρωταγωνιστούν και τα ρήματα κίνησης, τα οποία συνθέτουν πρόζες, όπου η αφηγηματική πρόθεση προσδίδει στην ποιητική της νέα δυναμική. 54 νέα ποιήματα αποτελούν το νέο της ποιητικό σύμπαν, όπου η φύση, τα χρώματα πάλλονται ρομαντικά, ενάντια στο εμπροσθοβαρές του βίου. Ωστόσο, η ποίηση της Μαρίας Σκουρολιάκου, σε τούτη τη συλλογή, συγγενεύει και με τον νεοφορμαλισμό, καθώς πέρα από τον ρυθμό που ντύνει μουσικά τους στίχους της, συναντώνται και ομοιοκατάληκτοι στίχοι με δακτυλικό μέτρο, «Πήρε ο αγέρας το φτερό σε δειλινό καρτέρι./Σκάσανε νύχτα οι ντουφεκιές και σφάλισαν τα μάτια…» (σ. 25), ενώ η διακειμενικότητα είναι παρούσα, έστω και υπαινικτικά, όπως το δάνειό της από το «Άσμα ασμάτων» και στοιχεία ap;o την αρχαία ελληνική γραμματεία.
Είναι αλήθεια, ότι πρόθεση του ποιητικού σύμπαντος της Μαρίας Σκουρολιάκου δεν είναι να αφηγηθεί τη θλίψη, τον πόνο, τις δοκιμασίες που βιώνει η κάθε ύπαρξη. Αντίθετα, μάχεται το σκοτάδι. Μέλημά της είναι η καλλιέργεια της ελπίδας, της πνευματικής ανάτασης, του σεβασμού στην ύπαρξη, «Μην ξαπλώνεις στο γκρίζο,/Κι αν δεν έχεις ψωμί/κόψε λίγο ήλιο./Με τον Λύχνο του στήθους σου/και τα χέρια φτερά/στο άνω διάζωμα στάσου.» (σ. 9). Κήποι, ουρανοί, ήλιοι χρυσοί, αηδόνια, ελάφια λίμνες και θάλασσες, και η εναλλαγή των εποχών, ζωγραφίζουν τους ποιητικούς της καμβάδες, εννοώντας την ύπαρξη ενός θεού, δίκαιου σαν Προμηθέα, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που παραπέμπει σε αναγεννησιακούς πίνακες, όπου ακόμα ο άνθρωπος, στενά συνδεδεμένος με τη φύση, τη δημιουργία, απευθύνεται σ’ έναν φιλεύσπλαχνο θεό πατέρα. Έτσι, του απευθύνεται, καθώς το β΄ ενικό πρόσωπο εναλλάσσεται με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ενικού και πληθυντικού αριθμού, σε όλο το εύρος της ποιητικής συλλογής, «…κι εσύ,/ανήκουστη λαλιά,/σε μακρινή αυγή/όμορφα θ’ ανατέλλεις.» (σ. 10).
Το ποιητικό υποκείμενο, αναγνωρίζει το σκοτάδι, μα το πολεμά, «Πρωτόγονα των εποχών το στίγμα αγγίζω, ανάβω προμηθεϊκές φωτιές, ζωή αγοράζω με αντίτιμο ευχές και αγαπώ ασυναίρετα./Υστερόστιχο: Έξω απ’ τον κήπο, το μαύρο…» (σ. 11). Ωστόσο, συνδέεται με το συλλογικό ασυνείδητο, αρχής γενομένης του ομότιτλου ποιήματος με τον τίτλο της συλλογής. «…Σε δρόμο γκρίζο/ιδού εμείς/έχουμε εξορίσει/απ’ τα σώματα το φως./Μακάριοι ακολουθούμε/τις σκιές μας/στου σπηλαίου τον τοίχο.» (Ιδού εμείς, σ. 12). Έτσι χειρίζεται β΄ πληθυντικό πρόσωπο με στόχο να απευθυνθεί στον άνθρωπο. Έναν άνθρωπο ντυμένο συχνά με το αναγεννησιακό άλικο, σαν τη χλαμύδα του Ιησού που μαρτύρησε για την αγάπη, ένα σύμβολο του αίματος που χύθηκε και χύνεται καθημερινά. Νοιάζεται, πονά, μα δεν παραδίδει τη σκυτάλη στον μηδενισμό. Αναζητά το φως ακόμα και στην αρχαία σοφία, στη μελέτη του γραπτού λόγου, «…Με ανένδοτη φωνή ο λόγος φθέγγεται./αρχαία φλόγα συγκομίζει/κρυμμένα σήματα/και γράμματ’ Αλεξανδρινά./Γράφει, μιλεί, κυλούν εωθινά ποτάμια./Τελεύουν τα’ απομεινάρια των σκιών.» (σ. 13).
Η ζωή, ο έρωτας, ο θάνατος, είναι κραταιά στοιχεία της ποιητικής της, ενώ δεν εξαιρεί το αστικό τοπίο από τους τόπους της. Τίτλοι όπως: «Λάλον φως» «Ανάγκη ουν», «Η Ανάσταση», δηλώνουν την πάλη του ποιητικού υποκειμένου να επικρατήσει το φως. Παρόλα αυτά, η διάθεσή του ποιητικού υποκειμένου πάλλεται, δηλώνοντας τη γήινη καταγωγή του, ενώ ταυτόχρονα δηλώνονται και οι ρομαντικές επιρροές στην ποιητική της Σκουρολιάκου. Περνά από την απογοήτευση, τον θυμό και τη θλίψη, «Στην οροφή κομμάτια σύγνεφου/κι ένα σφαγμένο/στους ώμους του βουνού φεγγάρι./Περίλυπη στις λέξεις κείτομαι./Ακούω τον στεναγμό τους./Στους ώμους μου πικρό πουλί/κρώζει σιωπές. Μπαίνει στον ύπνο μου και κλαίω.» (σ. 39) στην ανάταση, την εμψύχωση, στη φαντασίωση ενός άλλου ιδανικού κόσμου, δημιουργώντας στον αναγνώστη την αίσθηση της πλεύσης, καθώς φουρτουνιασμένα κύματα διαδέχονται στιγμές νηνεμίας, ηλιοφάνειας «Επίμονη ηχώ/σαν άρπα και σαν όρθρος/κυκλαδικού πρωινού/συμβαίνει άξαφνα στην κάμαρη…» (σ. 33) και τανάπαλιν.
Άλλοτε πάλι, αναδρομές στο παρελθόν εξιδανικεύουν, μνημονεύουν τη μάνα, επισημαίνουν την αξία της μνήμης, «Δεν ξόρκιζε τον κουτσοφλέβαρο η μάνα./Είχε τον λόγο τον καλό για κάθε μήνα. Ύφαινε παραμύθια/να σωπαίνει τον χιονιά…», «Ευωδιά μητέρας στο κεντημένο τα’ αργαλειού στρωσίδι./…Να το πετάξω, μου πληγώνει την καρδιά./Χωρίς τις μνήμες της, πώς να πορέψω;» (σ.σ. 36, 52), Ωστόσο, η ποιητική της ανάβαση, δημιουργεί ένα κρεσέντο, καθώς βαδίζει προς το τέλος της συλλογής, έτσι, σαν την ανάβαση του Κυρίου στον Γολγοθά. Οι εικόνες σκουραίνουν, ο ρομαντισμός υποχωρεί δίνοντας τη θέση σ’ έναν σκληρό ρεαλισμό, καθώς σεμνά υποκλίνεται στη δυστυχία του κόσμου και στη στιγμιαία αδυναμία του ποιητή να φανεί αληθινά χρήσιμος. «…Δεν είπα “φτάνει πια”/για το κορίτσι/που το διέσχισε/του καταχθόνιου το ρύγχος/μήτε πολέμησα/εκείνους/που για να ’ναι ευτυχείς/κρέας ανθρώπινο ορέγονται./Κι ας είμαι ποιητής.//Ο ενικός εγώ κάποιας γραφής/δεν απηχώ πληθυντικές αλήθειες.//Ποιος είπε ότι είμαι ποιητής;» (σ. 49). Ένα κρεσέντο που οδηγεί σε ένα ακόμα μοτίβο του ποιητικού της σύμπαντος. Στην άνοιξη. Ένα σύμβολο που τονίζεται συχνά με τίτλους που περιέχουν χελιδόνια, πουλιά, νερά, φτερά κι αγάπη. Το ποιητικό υποκείμενο γνωρίζει πως μέσα του κατοικεί η χαρμολύπη. Έχει συναίσθηση της βεβαιότητας του εφήμερου βίου, γνωρίζει τι σημαίνει μοιραίο κι αναπόφευκτο, ωστόσο τιμά τη ζωή όσο είναι παρούσα.
Να προχωράς
προς μιαν αρχή
που πάντα περιμένεις
να γεννιέται,
όχι
προς το μοιραίο τέλος
που εξαρχής γνωρίζεις
πως θα συνταχτείς._
