Η παράσταση 18/9 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στηρίζεται σε ένα συγκλονιστικό κείμενο, βασισμένο σε αληθινές μαρτυρίες και πραγματικά περιστατικά. Η εξουθενωτική σύγκρουση στη συνείδηση της αφηγήτριας ερμηνεύεται εξαιρετικά από τη Δώρα Χρυσικού.
Σε έναν λιτό σκηνικό χώρο ξεχωρίζει το κρεμασμένο φουστάνι, ως ρούχο της ευθύνης.
Ένα τοιχίο στο φόντο είναι το μόνο σκηνικό, πολύ δυνατό, υποβάλλοντας διακριτικά τον συμβολισμό της «ιεράς σινδόνης». Λευκά σεντόνια δεμένα πάνω στη μαύρη επιφάνεια, με τρόπο που να σχηματίζουν κόμπους και μαύρα τρίγωνα.
Το κείμενο εστιάζει στις αντίρροπες δυνάμεις που κομματιάζουν τη συνείδηση. Από τη μια πλευρά το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, ισχυρότατο πάντα, η φωνή της ζωής καλεί τον άνθρωπο να σιωπήσει και να συνεχίσει τη μέρα του και τη ζωή του σαν να μην έγινε τίποτα, να προστατέψει τον εαυτό και τους δικούς του ανθρώπους, και από την άλλη η φωνή του δικαίου.
Είναι μια διελκυστίνδα που οι περισσότεροι άνθρωποι απωθούν και καταχωνιάζουν στα βάθη της ύπαρξής τους καθημερινά, σε πολλά θέματα ήσσονος ή μείζονος σημασίας. Είναι μια αμαρτία που τους μασάει τα σπλάχνα. Χρησιμοποιώ συνειδητά τη λέξη “αμαρτία”, εστιάζοντας σε μια ετυμολογία όχι επιστημονική, ούτε επιβεβαιωμένη, αλλά χαλαρή, από αυτές τις ελεύθερες εξηγήσεις που βρίσκουν ή εφευρίσκουν οι άνθρωποι για να βοηθηθούν κατά περίπτωση.
Εάν λοιπόν η λέξη α-μαρτία περιέχει μέσα της την λέξη «μάρτυς» και ο μάρτυς είναι κάποιος που «είδε», τότε αμαρτία είναι όταν ΔΕΝ βλέπεις. Εάν έρχονται τα σημάδια κι εσύ αδιαφορείς. Εάν βλέπεις, αλλά κάνεις ότι δεν βλέπεις.
Κι έπειτα, η λέξη μάρτυρας, για κάποιον που καταθέτει σε δικαστήριο, είναι η ίδια με τον (οσιο)μάρτυρα που υπομένει μαρτύρια και βασανιστήρια.
Η παράσταση ίσως ενθαρρύνει κάποιους, που δεν είναι κατ’ ανάγκην δειλοί, αλλά διστάζουν να πάρουν θέση και να μιλήσουν ακολουθώντας τη φωνή της ηθικής και της αλήθειας.
Καθαρά πολιτικό έργο, που ενώ αναφέρεται πολύ συγκεκριμένα στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, και στη δίκη που σημάδεψε τη χώρα μας, μπορεί να διευρυνθεί σε κάθε ανάλογη περίπτωση όπου ένας μάρτυρας καλείται να διακινδυνεύσει πολλά, προκειμένου να υπερασπιστεί την αλήθεια. Αλλά κυρίως, προκειμένου να αποτραπούν στο μέλλον παρόμοια εγκλήματα. Εάν ο μάρτυρας σιωπήσει τα εγκλήματα θα συνεχίζονται και εκείνος θα αλλάξει θέση: από δειλός μάρτυρας θα γίνει συνένοχος. Θα πάρει επάνω του ένα μερίδιο της ευθύνης των μεταγενέστερων φονικών. Γι’ αυτό, καλύτερα να φορέσει το πρώτο ρούχο της ευθύνης. Γιατί το δεύτερο θα είναι πιο βαρύ. Δεν του δόθηκε επί ματαίω το «προνόμιο» να έχει δει και να ξέρει. Αυτό είναι κάτι πολύ ειδικό και στοχευμένο, που σημαίνει πως του προσφέρθηκε για να το αξιοποιήσει. Είναι μια καθοριστική δοκιμασία για τον κάθε άνθρωπο. Μια κομβική στιγμή. Του προσφέρθηκε μια γνώση, με την οποία πρέπει να αποδείξει εάν είναι άξιος να την κατέχει. Εάν θα τιμήσει τον ρόλο του. Είναι από τα μεγάλα διλήμματα και κάθε άνθρωπος θα προτιμούσε να πει «παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο» και να συνεχίσει τη ζωή του.
Απόλυτα πειστικές οι παλινδρομήσεις της ηθοποιού, από φόβο και απροθυμία να μπει σε αυτή την περιπέτεια. Ο αγώνας της να αντιμετωπίσει τη βιαιότητα του ίδιου του συμβάντος, δεδομένου ότι είχε τύχει να δει και άλλα περιστατικά βαναυσότητας. Ο πρώτος άθλος είναι να καταφέρει να στεγάσει στην ψυχή της τη φρίκη που είδε με κάθε λεπτομέρεια, κι ο δεύτερος άθλος η αδυναμία της να αντιδράσει τη στιγμή του συμβάντος. Τρίτος, η κατάθεση στο δικαστήριο μπροστά σε μια εχθρική μερίδα κοινού.
Έμοιαζε με κερί που καίγεται ταυτόχρονα από τις δυό μεριές όσο κρατούσε η σύγκρουση, όταν όμως μιλούσε στο δικαστήριο έβγαζε δύναμη, εκεί ελευθερωνόταν.
Δίπλα στο κορυφαίο συμβάν της εγκληματικής δράσης, τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, από την οποία πήγασε το έργο, θίγεται και το θέμα του ρατσισμού, χωρίς να εμποδίζεται το ξετύλιγμα μιας πολύπλευρης αναγνωστικής δέσμης πάνω σε ποικίλα φαινόμενα βίας, τρομοκρατίας και συναισθηματικού αδιεξόδου.
Το κείμενο (Μαρία Λούκα και Κοραής Δαμάτης) με τη μορφή εσωτερικού μονολόγου, παλλόταν από ειλικρίνεια και απογειωνόταν με την ερμηνεία της ηθοποιού, με τις διακυμάνσεις της φωνής της, τις λεκτικές ασυνέχειες, την τραυματική της αναδίπλωση και συρρίκνωση. Είχε τον ρυθμό της αγωνίας και της σύγχυσης ενώ η αφήγηση ήταν σπασμένη σε διακλαδώσεις. Τις περιγραφές των συμβάντων θα τις χαρακτήριζα σπλαχνικές, γιατί έμοιαζε να τις έχει βιώσει η μάρτυρας μέσα στα σωθικά της, έμοιαζε να προσπαθεί να τις ξανακαταπιεί κάθε φορά που τις σκεφτόταν. Η δομή στέρεη, με φυσικά άλματα της σκέψης από το ένα θέμα στο άλλο. Σκηνογραφικά και σκηνοθετικά η λιτότητα ήταν όσο μεστή απαιτούσε το θέμα, τίποτα το περιττό. Τα βίντεο της Πηγής Δημητρακοπούλου, σε γαλαζογκρί απόχρωση αποτελούσαν σημαντικό κομμάτι της παράστασης και εξέπεμπαν μέσω της κατακερματισμένης επιφάνειας, πάνω στην οποία προβάλλονταν, την αποφασιστικότητα της αφηγήτριας, την κατακτημένη με πολύ κόπο.
Ο Γολγοθάς του Μάρτυρα δίπλα στον Γολγοθά του Ήρωα.
Κατά τη γνώμη μου, η ιερότητα τόσο του Ήρωα όσο και της Μάρτυρος τιμήθηκαν όπως άρμοζε.
Ταυτότητα παράστασης
Ιδέα: Δώρα Χρυσικού
Κείμενο: Μαρία Λούκα, Κοραής Δαμάτης
Συμμετοχή στην α’ γραφή του δικαστικού κειμένου: Χρύσα Λύκου
Σκηνοθεσία-δραματουργική επεξεργασία: Κοραής Δαμάτης
Δημιουργία σκηνικού χώρου: Αρετή Μουστάκα
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Βίντεο παράστασης: Πηγή Δημητρακοπούλου
Μουσική επιμέλεια: Παύλος Ιωάννου
Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασσόπουλος
Εκφώνηση ειδήσεων: Νατάσα Γιάμαλη
Φωνή μητέρας: Ασπασία Κράλλη
Φωτογραφίες: Μάριος Λώλος – Αλέξανδρος Κατσής
Γραφιστική Επιμέλεια & Trailer : Mαύρα Γίδια
Γραφείο Τύπου & Επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα
Social Media : Social Wave Ath
Εκτέλεση παραγωγής: Αναστασία Παπαγεωργίου
Ερμηνεύει η Δώρα Χρυσικού
Παραγωγή: Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή.
Υποστήριξη: Σημείο για την Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς.
*Mέρος των εσόδων θα διατεθούν για την ενίσχυση του Συλλόγου Πολιτισμού “Παύλος Killah P Φύσσας“
https://youtu.be/tbyeQTwr7pk
Η Κατερίνα Καζολέα είναι συγγραφέας, ιστορικός τέχνης και μέλος της Διεθνούς Ένωσης κριτικών τέχνης AICA.
