Συνάντηση γιγάντων θα χαρακτήριζα αυτή την μεγαλειώδη, μνημειώδη, μνημειακή αλλά όχι και «μουσειακή» παραγωγή.
Αισχύλος, Γρυπάρης, Κάλμπαρη, Κονιόρδου, Παπαληγούρα, Σακελλαρίου, Σάττι, Γωγιός, Μιχαλοπούλου, Τσορτέκης, Σουγιουλτζή…. (ων ουκ έστιν αριθμός των ονομάτων εκείνων των ευσυνείδητων καλλιτεχνών που αξίζουν τον τίτλο τού «διονυσιακού τεχνίτη»).
Απολύτως διαχρονικό αυτό το έργο: η προσφυγιά, ο βιασμός, η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση κι εκμετάλλευση των αδυνάμων…
Κάποτε όμως υπήρχαν ιερά και όσια. Σε κάποιους θεούς κουτσο-μισο-πιστεύανε και η ικεσία ήταν απολύτως νόμιμη, θεσμοθετημένη, εφ’ όσον προσέφευγες κατά τα ειωθότα σε έναν βωμό γνωστού αγίου-ήρωα-ημιθέου.
Είμαστε τόσο γυμνοί πια από μύθους, που ο τεχνολογικός καταναλωτικός υπερφίαλος, αλαζονικός, δήθεν «ανώτερος» και «προοδευτικός» τεχνολογικός πολιτισμός μας μόνον με τα μεσαιωνικά σκότη θα μπορούσε να παραλληλιστεί ευλόγως.
Η Αρχαία Γνώση εξοβελισμένη στα τάρταρα τής «μεταφυσικής», της «παραψυχολογίας», της ψυχοπαθολογίας…
Κάθε αναφορά σε έμπνευση, ταλέντο, μούσες… είναι τόσο αναχρονιστική όσο και το να πεις ότι είσαι μη Άρειος ομοφυλόφιλος και ρομά στα ναζιστικά στρατόπεδα…
Η «πολιτική ορθότητα» της μετανεωτερικής αυτοκαταστροφικής μανίας μας θα έκανε ακόμα και τον Ηρόστρατο να ζηλέψει!!! Είναι αυτός που κατέστρεψε (προκειμένου να μείνει το ονοματάκι του στην Ιστορία – όπερ και εγένετο) ένα από τα επτά θαύματα τού Αρχαίου Κόσμου: τον περίφημο, τον περικαλλή, τον αρμονικότατο Ναό τής Εφέσου. Εμείς, οι νεοέλληνες, επιδιδόμαστε με τόση αυτοκτονικότητα στην αμφισβήτηση τής γλώσσας και της ίδιας μας της πολιτιστικής κληρονομιάς (που είναι βεβαίως πανανθρώπινη και παγκόσμια), που μόνον οι ψυχολόγοι-κοινωνιολόγοι-εθνολόγοι-ανθρωπολόγοι τού μέλλοντος θα μπορέσουν να μελετήσουν από την απαραίτητη χωροχρονική απόσταση και εκτός πολιτισμικού πλαισίου αυτή την ομαδική ψύχωση-νεύρωση-παράνοια τόσων μισαλλόδοξων, φανατικών, παραλογισμένων, λυσσασμένων δήθεν πνευματικών ανθρώπων που επιχειρούν να γκρεμίσουν το κλασικό πλέον οικοδόμημα τού αρχαίου δράματος νομίζοντας πως αυτός είναι ένας άλλος συμβολικός Πύργος τής Βαβέλ!!!
Άφρονες!!!
Ευτυχώς όμως, που βάσει της Θερμοδυναμικής και της Φυσικής των υποατομικών σωματιδίων, κάθε δράση γεννά αντίδραση και τα αντιθέτως φορτισμένα σωματίδια συνυπάρχουν, συμπληρώνονται, συναπαρτίζοντας το Όλον, το ά-Παν (εκ τού θεού Πανός), το Ταυτόν…
Έτσι, αυτή η επιδαύρεια παράσταση ήρθε ως μάννα εξ ουρανού στην άνυδρη, διακεκαυμένη, πυρόπληκτη πολιτιστική «περιρρέουσα ατμόσφαιρα».
Το θέμα των προσφύγων, των αθώων θυμάτων στις εμπόλεμες ζώνες που κοχλάζουν στον πλανήτη μας, η βία κατά των γυναικών, η κακοποίηση κι εκμετάλλευση των αδυνάμων, η ανάγκη απόδοσης Δικαιοσύνης, η επίκληση τής Νέμεσης τέθηκαν ευστόχως από τον Αισχύλο, μεταφράστηκαν ρυθμικά και με μουσικούς όρους από τον Γρυπάρη, εμπλουτίστηκαν με άλλα αρχαία κείμενα από την αναγεννησιακή καλλιτέχνιδα Μαριάννα Κάλμπαρη και ερμηνεύτηκαν με τέτοια συναισθηματική δόνηση από ταγμένους στον Διαφωτισμό ευσυνείδητους, επαρκέστατους φιλότιμους καλλιτέχνες, που ο μέσος επαρκής θεατής απέμεινε εμβρόντητος απέναντι σε τόσο κάλλος.
Φυσικά και διατυπώθηκαν επί μέρους αντιρρήσεις, επιφυλάξεις, παρανοηματοδοτήσεις, συμβουλές, υποδείξεις (πάντα εποικοδομητικές)… όμως, πρέπει, οφείλουμε όλες/όλοι/όλα να παραδεχτούμε την σοβαρότητα, την εντέλεια τού όλου εγχειρήματος. Η κατά καιρούς ερμηνεία τού διαρκώς εκσυγχρονιζόμενου αρχαίου δράματος είναι υγιές σημάδι και κανένας εχέφρων επιστήμων δεν το αμφισβητεί.
Σε αυτή την παραγωγή τα οπερατικά στοιχεία (θύμιζε σε πολλά σημεία την φαντασμαγορική παραγωγή τής «Αΐντα» στο Λούξορ, που είχα την τύχη να παρακολουθήσω σχετικά νέος), σε συνδυασμό με τους παντομιμικούς ακροβάτες, την τραγουδίστρια, στους χορωδούς, τα ορθοφωνούντα και ορθοφωνημένα μέλη τού γεωμετρικώς χωροθετημένου Χορού (Χορογραφία: Χριστίνα Σουγιουλτζή), τις εκπληκτικές (στην αφηγηματική υπερτονισμένη σχηματικότητά τους) θεατρικές ερμηνείες, μα προ πάντων η μουσική εκφορά ενός λόγου που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «τέλεια ελληνικά» (Μουσική διδασκαλία: Ειρήνη Πατσέα, Σιμέλα Εμμανουηλίδου – Σχεδιασμός ήχων παράστασης: Θέμης Παντελόπουλος), οδήγησαν σε ένα θέαμα-ακρόαμα τόσο ικανοποιητικό που και η αριστοτελική «όψις» (Σκηνικά-Κοστούμια: Χριστίνα Κάλμπαρη, Σχεδιασμός φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου) και το συγχονισμένο «ηχοτοπίο» (Μουσική σύνθεση: Χαράλαμπος Γωγιός) άγγιζαν τα αισθητικά ύψη που δεν τολμούν καν να βολιδοσκοπήσουν οι περισσότεροι θεατράνθρωποι που «ανεβαίνουν» στην Επίδαυρο κατεβαίνοντας όλες τις σκάλες τής αυτό-αναίρεσης/υποτίμησης.
Χαίρομαι να επαινώ τόσους πολλούς, άριστα συντονισμένους και ενορχηστρωμένους από την υπέρ-σκηνοθέτιδα, δραματουργό, ερευνήτρια, μελετήτρια, εμπνευσμένη και τελειοθηρική θεατράνθρωπο Μαριάννα Κάλμπαρη, που έσβησε την δική της παρουσία για να λάμψουν οι πρωταγωνιστές ενός πανάρχαιου δράματος, που επαναλαμβάνεται – δυστυχώς – μέχρι και τις θολές, μεταβατικές, μεταιχμιακές ημέρες μας, των πολιτιστικών, ηθικών, ιδεολογικών, αισθητικών εκπτώσεων.
Από αυτή την άποψη, νομίζω πως αυτή η παράσταση αποσπά δικαίως το «δέκα το καλό» και ως προς τις τίμιες προθέσεις και ως προς το συνολικό αποτέλεσμα.
Ο συνδυασμός εμπορικότητας και ποιότητας ήταν εδώ όχι απλώς επιθυμητός, ευκταίος, αλλά και επικροτητέος, δεδομένου ότι και ο Κάρολος Κουν στο λαϊκό στοιχείο επένδυσε ερμηνεύοντας με καινοτόμα, τολμηρή πρωτοτυπία το αρχαίο δράμα. Το Θέατρο Τέχνης είναι τυχερό που βρήκε άξιο συνεχιστή στο πρόσωπο τής Μαριάννας Κάλμπαρη κι επανέρχεται θριαμβευτικά (μετά από αρκετά χρόνια παράλογου και ανιστόρητου αποκλεισμού…) στην ακάλυπτη χωμάτινη ορχήστρα τής Επιδαύρου που ενισχύει μεγαφωνικώς τον εκφερόμενο και αδόμενο λόγο (ακόμα και την παραμικρότερη κίνηση τών πτυχώσεων υφασμάτων σοφά μελετημένων).
Χαίρομαι που ήμουνα εκεί, αυτόπτης μάρτυς ακόμα μιας μαγικής επιδαύρειας βραδιάς κάτω από τα ευήκοα αστέρια τού Γαλαξία.
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας https://konstantinosbouras.gr ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός
info: https://aefestival.gr/festival_events/iketides-2/
