H ερευνήτρια τής Ακαδημίας Αθηνών Δρ Αλεξάνδρα Ροζοκόκη, εξειδικευμένη στην Κλασική Φιλολογία, με ειδίκευση (αν και όχι) απόλυτη στην αρχαία ελληνική ποίηση («επική, λυρική και δραματική», όπως γράφει στο αυτί τού βιβλίου), εδώ ασχολείται αμέσως και σαφέστατα με την επίδραση της αρχαίας ελληνικής στη ρωμαϊκή και μετέπειτα «λατινική» δραματουργική παραγωγή.

Οι μύθοι βαίνουν καλώς από τα ομηρικά έπη έως τον Ευριπίδη κι από εκεί με μια μικρή χωροχρονική τομή (που συμπεριλαμβάνει την ευπώλητη «Νέα Κωμωδία», με την οποία ερωτοτροπούν – προλαμβάνοντάς την – τα υβριδικά δράματα με αίσιον τέλος τού τραγικότερου των τραγικών).

Η «Ορέστεια» τού Αισχύλου θεωρήθηκε ορόσημο, εξ ου και αντιγράφηκε μετά μανίας τους αιώνες παρακμής τού θεσμού των εν άστει Διονυσίων και της πρωτογενούς παραγωγής δραματικών τριλογιών προς άμεση κατανάλωση (και μάλιστα «λαϊκή»).

Αλλά τού Αισχύλου είχε προηγηθεί ο Πίνδαρος διαπραγματευόμενος ποιητικά τον μύθο τού Αγαμέμνονα στον δικό του «Πυθιόνικο» [εξαντλητικό το επιστημονικό υλικό που παρατίθεται σε αυτόν τον μνημειώδη τόμο].

Η κατ’ αντιπαράθεσιν σελιδοποίηση πρωτοτύπου και αναπλασμένου μεταφράσματος δίδει την ευκαιρία στον επαρκή αναγνώστη πέραν του απαραιτήτου κριτικού «ελέγχου» να θαυμάσει την λογοτεχνική δαψίλεια μίας φιλολόγου που η τριβή της με τον γλωσσικό κώδικα εμπλουτίζει το λογοτεχνικό της ταλέντο με πολυεπίπεδες αναφορές στη διαχρονία της αενάως εξελισσομένης ελληνικής γλώσσας.

Και ναι μεν μπορεί ως νεοέλληνες να υποτιμούμε κάπως τους Ρωμαίους (πολιτισμικά, ηθικά κι αισθητικά), όμως χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχε η Αναγέννηση, η όπερα… αφού η Ρωμαιοκρατία λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ τής Αθηναϊκής Δημοκρατίας και της χριστιανοκεντρικής Ευρώπης.

Η επιστημονική ματιά τής Αλεξάνδρας Ροζοκόκη καλύπτει πολλά (γνωστικά) κενά και αποκαθιστά πολλές αλήθειες (που είχαν συσκοτιστεί από προκαταλήψεις, απλοποιήσεις, προκατασκευασμένες ιδέες…).

Από αυτή κι από πολλές άλλες απόψεις, από κάθε άποψη, πρόκειται για μια μεταφραστική εργασία τόσο ανεκτίμητη που πρέπει τουλάχιστον να βραβευθεί, να επισημανθεί, να εξαρθεί πάνω από τον όγκο τής μετριότητας που μας πλακώνει με την αναξιοκρατική αναπαραγωγική μανία της.

Γιατί η Λατινική Λογοτεχνία και η Λατινική Δραματουργία είναι παραγνωρισμένη στις μέρες μας κι ελάχιστοι ακαδημαϊκοί Διδάσκαλοι φωτίζουν αυτή την χορταριασμένη ατραπό, που μας συνδέει όμως με την σύγχρονη Δύση ενός ενιαίου ανθρωποκεντρικού, ανθρωπομετρικού, Πολιτισμού βασισμένου στον Ορθολογισμό.

Η αριστοτελική Σκέψη είναι ο ένας πυλώνας μόνο. Ο άλλος είναι αυτό που έλεγε ο Dodds «Παράλογο» κι εμείς – ορθότερα, σε σωστά ελληνικά – Άλογο.

Ανάμεσα σε αυτά τα δύο σκέλη τού συμβολικού «Κολοσσού τής Ρόδου» αναπτύχθηκε ο εκπολιτιστικός χαρακτήρας τής αρχαίας ελληνικής (και μετέπειτα λατινοποιημένης) δραματικής γραφής-παραγωγής-κατανάλωσης.

Οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες εκείνης (όπως και κάθε άλλης) «παγκοσμιοποιημένης» χωροχρονικής εποχής βασίζονταν στα σημεία τομής γλωσσών, παραδόσεων, μυθολογιών, κοινά σε όλες/όλους/όλα ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα θρησκευτικά «πιστεύω» τους. Ο άνθρωπος δεν αλλάζει τόσο συχνά και με την επιτάχυνση τής διάδοσης πολιτικών, κοινωνικών, θρησκευτικών αλλαγών-αναταραχών-ανακατατάξεων.

Αυτό το πόνημα, αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης κι εμπεριστατωμένης διαπραγμάτευσης, θέτει εν σπέρματι ερωτήματα σε πολλά λαογραφικά, εθνολογικά, μειονοτικά… επίπεδα.

Γιατί το αυθεντικό είναι πάντα σφαιρικό, λαμπρό όπως ο Ήλιος. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την εξαντλητική έρευνα, την εν εξελίξει γνωστική διαδικασία, την εμπρόθετη κι ενσυνείδητη αγνότητα, ικανή κι αναγκαία συνθήκη για την Αλήθεια, το Κάλλος, την Ελευθερία που οδηγεί εν ευθέτω χρόνο στη συμπαντική Αρμονία τού Άπαντος.

Ο Πάνας χαμογελάει κάτω από την απολλώνεια στιλπνότητα αυτού τού άκρως επεξεργασμένου κειμένου.

Με την επίγνωση τής ματαιότητας κάθε τελειοθηρίας, θα κλείσουμε με το γνωμικό τού Σενέκα, δια στόματος τού θυμόσοφου Στρόφιου: «Ω, καμιά ευτυχία δεν κρατά πολύ!» (στη σελίδα 121: απάντηση στην παρατήρηση τής Ηλέκτρας πως «ο Αίγισθος κατέχει την εξουσία που κέρδισε με μοιχεία»).

Κι επειδή τίποτα το πλαστό δεν κρατάει για πολύ κι «η Αλήθεια πρέπει πάντα να λέγεται», ας προσέξουμε αυτή την πλήρη, σφαιρική θεώρηση μιας ολάκερης ιστορικής περιόδου μέσα από την συνεκδοχική επιχείρηση οριζόντιας και κάθετης εξ-ΑΝΤΛΗΣΕΩΣ ενός κορυφαίου λογοτεχνικού έργου, κάπως παραγνωρισμένου από πλευράς σκηνικής του διδασκαλίας σήμερα. Η μεταβατική, μεταιχμιακή, μετανεωτερική εποχή μας επιτρέπει στον πανανθρώπινο πολιτισμό να επιβιώνει χάρη στις αφιερωμένες Εστιάδες, τις αφοσιωμένες στο πνευματικό έργο τους φωτεινές οντότητες που δεν επιτρέπουν να σβήσει του Πρωταρχικού Δημιουργού ο Θείος Σπινθήρ εντός μας…

Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας https://konstantinosbouras.gr  ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός