Στη σειρά των Εκδόσεων Κίχλη «Ελληνική ποίηση, Αρχαία» (με αριθμό 881) που διευθύνει ο Ομότιμος Καθηγητής τού Πανεπιστημίου Πατρών Θ. Κ. Στεφανόπουλος (με επιστημονική εξειδίκευση στο αρχαίο θέατρο) το παραγνωρισμένο έργο των μίμων που διέσωσαν ένα μεγάλο τής δραματικής παραγωγής στα σκοτεινά και γκρίζα (για τις «παγανιστικές» «εθνικές» σκηνικές εκδηλώσεις) μεσαιωνικά χρόνια τής Δυτικής Ρωμαιοκαθολικής Αυτοκρατορίας αλλά και τού χριστιανοκρατούμενου Βυζαντίου.
Μίμοι, μιμάδες, ζογκλέρ, παντόμιμοι, πλανόδιοι θεατρίνοι (παρενδυτικοί, όπου οι άντρες μιμούνται συνήθως και τους γυναικείους ρόλους – όπως στον κατοπινότερο αλλά όχι και τόσο απομακρυσμένο σαιξπηρικό «Άμλετ»), είναι ευνόητοι πως υπόκοσμος και θέατρο συμφύρονταν αξεδιάλυτα.
Εξάλλου, το διαχρονικότερο θέατρο είναι πάντα «λαϊκό» (αφού χρησιμοποιεί προσφιλή για όλες τις μορφωτικές και κοινωνικές τάξεις θέματα, ενόσω λειτουργεί ως καλειδοσκόπιο τής εκάστοτε εποχής, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό ως προς την οφθαλμοπορνεία των προνομιούχων εις βάρος τών παραβατικών, κατωτέρων τους συνήθως…).
Επομένως, τόσο οι υποτιμημένοι, παραγνωρισμένοι καλλιτέχνες που ταυτίζονται με τους πόρνους (ή με πορνοβοσκούς, έστω) όσο και τα ίδια τα θέματα των ταχυδραμάτων τους αυτών που έχουν καθαρά εισπρακτική, διασκεδαστική στόχευση, στοιχειοθετούν μία περιθωριακή ενασχόληση που δεν μπορεί να εμπλέκει την αριστοκρατία τής εποχής. Στο ελισαβετιανό θέατρο φαίνεται όμως πως μια τέτοια διαπίδυσις (όπως λέμε στη Χημεία) ήταν σε κάποιο βαθμό εφικτή, αν όχι κι επιθυμητή ή ευκταία.
Από τον βυζαντινό Ιππόδρομο η ανήλικη παντόμιμος Θεοδώρα στέφτηκε με δόξες και τιμές Αυτοκράτειρα στην Αγιά Σοφιά (βλέπε για όλα αυτά το μοναδικό πόνημα Ιστορικόν δοκίμιον περί του θεάτρου και της μουσικής των Βυζαντινών : ήτοι εισαγωγή εις το κρητικόν θέατρον / Κ. Ν. Σάθα, https://anemi.lib.uoc.gr/metadata/6/6/a/metadata-265-0000289.tkl ). Ο συμφυρμός κι η υπερπήδησις των εποχών, όσο κι αν δεν ενδείκνυται στη σύγχρονη επιστημονική μεθοδολογία, είναι όμως σωτήριος στην εξαγωγή συμπερασμάτων που αφορούν στην επιβίωση των ειδών μέσα από την μετεξέλιξη και τον υβριδισμό.
Σε αυτό το απολύτως άριστον πόνημα, το αρχαίο και το σύγχρονο κείμενο σε αντιπαραβολή φωτίζουν και τις περιπέτειες μιας γλώσσας που όσο κι αν νοθεύεται πάντα η ίδια μένει, όπως η μεγάλη θάλασσα είναι ήρεμη στο βάθος, παρά τους ανέμους που ριπίζουν την επιφάνειά της.
Λόγιος και λαγαρός ο μεταφρασμένος στίχος. Επιστημονική επάρκεια και λογοτεχνική δεινότητα. Λεκτική ευκινησία αλλά και νοητική ευπλαστότητα. Ακρίβεια, πίστη αλλά και ελευθερία στην απόδοση τού ρυθμού από τη γλώσσα-πηγή στη γλώσσα-στόχο. Το ιδίωμα εδώ (η ιδιόλεκτος, στην καθαρεύουσα) εξεταζόμενο γλωσσολογικώς αναδεικνύει το άρωμα τής περιρρέουσας ατμόσφαιρας μιας όχι και τόσο μακρινής εποχής.
Λόγος ρευστός, θεατρικώς πραγματοποιήσιμος, μουσικώς μελοποιήσιμος, χάρμα ώτων (τε οφθαλμών, θα έλεγα βεβαίως, εάν τολμούσα αυτή τη συναισθητική μεταφορά).
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας https://konstantinosbouras.gr, ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασιολόγος και κριτικός
