Εάν εξαιρέσεις τον επιτονισμό και την περιττή υπογράμμιση τής θεατρικής σύμβασης, ένα ενδιαφέρον μυθοπλαστικό αφήγημα πραγματώνεται σκηνικά αρκούντως «αναστηλωμένο».

Όμως, αυτή η μετανεωτερική μανία να υπερπροβάλλονται οι ηθοποιοί και να καλύπτουν οι προσωπικές ατομικότητές τους τα υποδυόμενα/αναδυόμενα/ερμηνευόμενα δραματικά πρόσωπα πολλαπλασιάζει άνευ λόγου τα αφηγηματικά επίπεδα και τις ψυχογραφικές διαστάσεις, ενόσω η αποκαθηλωμένη σωματικότητα θολώνει το απείκασμα κι αποσυντονίζει ακόμα και τον πλέον συγκεντρωμένο «επαρκή θεατή».

Είναι άλλο πράγμα η επάρατος πλέον ρετρό νοσταλγία κι άλλο η παιδιάστικη διαρκής υπενθύμιση: «δείτε με, τώρα παίζω!!!». Ναι, εντάξει, το ξέρουμε. Σε θέατρο μπήκαμε.

Και καλά το εμπεδώσαμε πως επιθυμείτε «ο παλιός ο κόσμος να καεί συθέμελα» (το προβάλλατε και στον τοίχο), όμως ποιος θα χτίσει πάνω στα ερείπια; Σε ποιο κόσμο θα ζήσουμε εμείς ή και τα παιδιά μας; Πάντως το σκηνικό με τα πολύχρωμα (χημικά) ποτά στο μπαρ δεν φαίνεται σαν αρχιτεκτονικό γραφείο για χωροταξικές/πολεοδομικές μελέτες κι επιβλέψεις. Καλή η αποδόμηση, δεν λέω. Αλλά τι γίνεται με την ανοικοδόμηση; Μετά από καταστροφικούς βομβαρδισμούς επακολουθεί – συνήθως – εποικοδομητικός οργασμός. Ή μήπως η χημεία των ξιδιών που μας ποτίζουν δεν είναι και τόσο φιλική με την φαιά ουσία των (κεκαυμένων/καμμένων) εγκεφάλων μας και δεν ευνοεί τις νευρωνικές συνδέσεις;

Το να χρησιμοποιείς αναλογικά ένα παλαιό (ληγμένο, εν πολλοίς) ρομαντικό κείμενο μίας πρωτοπόρου φεμινίστριας, τολμηρής, ρηξικέλευθης, ανεξάρτητης, αδέσμευτης συγγραφέως είναι μια πρώτης τάξεως αφορμή για να μεγαλουργήσεις. Μεγαλουργείς όμως; Ακόμα κι αν η ιστορία έχει το κακό συνήθειο να επαναλαμβάνεται, η μελέτη-έρευνα-ταξινόμηση τού ιστορικού παρελθόντος είναι απολύτως χρήσιμη τόσο από επιστημονικής όσο και από πρακτικής πλευράς.

Πότε θα ωριμάσει αυτή η νέα γενιά; Μικρομέγαλα εσαεί, φυτά εσωτερικού χώρου, χρηματοδοτούμενα από τους γονείς, επιδοτούμενα ημιαπασχολούμενα παραζαλισμένα όντα που διαρκώς ψάχνονται και διαρκώς δεν ανευρίσκονται; Εντάξει, αυτό το αστείο με τον μεταμοντερνισμό παρατράβηξε, το εμπεδώσαμε, το κακοχωνέψαμε, το αφοδεύσαμε… Κοπρολάγνοι λοιπόν; Και αυτό θα το υποστούμε στο όνομα τής κουλτούρας, της υψηλοχαμηλής διανόησης, της παραθεατρικής φιλολογίας;

ΓΕΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ. Η παράσταση ήταν καταπληκτική!!! Σού έκοβε την ανάσα. Με τεράστιο κοινωνιολογικό ενδιαφέρον.

Ακτινογραφία των τριών πρώτων δεκαετιών τού εικοστού πρώτου αιώνα με την χωροχρονική προβολή ενός ρομαντικοφανούς αλλά σκληρού (ως προς την καθημερινή επιβίωση) παρελθόντος – κάτι που τονίζεται επαρκώς στο «μετά-κείμενο» που μας επί-κοινωνείται ως μετάληψις (ουχί «θεία» αλλά άκρως ανθρωπίνη).

Εκπληκτικοί οι τρεις επί σκηνής ηθοποιοί. Φανταστικό το κείμενο. Επινοητική η σκηνοθεσία. Η Σαρλότ Μπροντέ θα χαμογελούσε με συμπάθεια και θα κερνούσε τους κουρασμένους διονυσιακούς τεχνίτες τσάι με παραδοσιακά σπιτικά βουτήματα. Έχει κι η παράδοση τις χάρες της.

Απολαύστε αυτή την σκηνική πρόταση με ανεπιφύλακτο σκεπτικισμό. Δαγκωμένο το γέλιο που αναβλύζει στα χείλη. Τα πρόσωπα διακωμωδούνται, ο μεσογειακός όμως μελοδραματισμός τα σώζει ισορροπώντας ανάμεσα στα (πάλαι ποτέ) είδη.

Ως προς τις παλαιομοδίτικες αισθητικές κατηγορίες, ποιος ψάχνει, ποιος γυρεύει; Νιώθω συχνά σαν δεινόσαυρος που ξύπνησε σε μουσείο και πήγε στο θέατρο να δει τι σκέφτονται οι σημερινοί πρωτοπόροι τού πνεύματος, ανιχνευτές τού μελλοντικού πολιτισμού. Πάντως, πάλι καλά. Εδώ υπήρχε και χιούμορ και αυτοσαρκασμός. Για αυτοκριτική, δεν ξέρω.

Όσα περισσότερα γνωρίζω τόσο γοργότερα οδεύω προς την περιρρέουσα αφασία που απειλεί να μας καταπιεί.

Δημιουργείστε, παιδιά! Επειγόντως. Πιστέψτε στον άνθρωπο. Στους εαυτούς σας έστω. Είναι μια καλή αρχή. «Αγάπα σεαυτόν ως και τον πλησίον σου».

Εύγε σε όλες/όλους τους συντελεστές ετούτης της σκηνικής ακτινογραφίας τού πάσχοντος πολιτισμού μας.

Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας https://konstantinosbouras.gr, ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός

Info από το Δελτίο Τύπου:

Jane

με αφορμή την Τζέην Έυρ της Σαρλότ Μπροντέ

Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μαυρογεώργη

Στο Θέατρο Θησείον | Από τις 18 Μαρτίου 2024, κάθε Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00

Έχετε ακουστά την Τζέην Έυρ;

Ναι, μάλλον ναι. Είναι μια γνωστή ηρωίδα ενός γνωστού μυθιστορήματος μιας γνωστής βικτωριανής συγγραφέως. Ή κάτι τέτοιο. Ή μήπως είναι  ταινία; Ή σειρά στο BBC; Ή μήπως ένα παλιό κλασσικό εικονογραφημένο;

Η Τζέην είναι όλα αυτά και πολλά παραπάνω. Η συγγραφέας, Σάρλοτ Μπροντέ, συνέλαβε και έγραψε κρυφά την Τζέιν Έιρ ενώ δούλευε ως γκουβερνάντα. Το έργο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1847, με ανδρικό ψευδώνυμο και αφηγείται με βιωματικό τρόπο τη ζωή ενός μικρού ορφανού κοριτσιού. Η Τζέην είναι ένα παράξενα δυνατό πλάσμα. Μεγαλωμένη χωρίς αγάπη από την σκληρή θεία της, η Τζέην κλείνεται τελικά σε ένα οικοτροφείο όπου θα βιώσει περαιτέρω φρίκη. Ως ενήλικη απόφοιτος του σχολείου βρίσκει μια θέση γκουβερνάντας στον Πύργο του Θόρνφιλντ. Ακολουθεί ένας μοιραίος, ρομαντικός έρωτας με τον εργοδότη της, τον κύριο Ρότσεστερ. Όμως τον Πύργο στοιχειώνει μια  γυναικεία φωνή που κάθε τόσο σπέρνει φωτιές, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Σε μια κρίσιμη στιγμή το μυστικό  της απόκοσμης αυτής ύπαρξης αποκαλύπτεται. Ο κόσμος που γνώριζε ως τότε η Τζέην καταρρέει και η ίδια καλείται να πάρει μια δύσκολη απόφαση.

Στην παράσταση Jane, η δημιουργική ομάδα του έργου εμπνέεται από την εμβληματική φιγούρα της Σαρλότ Μπροντέ και της ηρωίδας της, Τζέην. Αποπειράται να εξερευνήσει εκ νέου την βικτωριανή αυτή ιστορία υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Γιατί είναι σχεδόν θαύμα που το βιβλίο της Σαρλότ Μπροντέ έζησε τελικά ως τις μέρες μας; Πώς μια αιχμάλωτη δύναμη μετατρέπεται σε ρουφήχτρα; Πώς μία ακυρωμένη ψυχή μεταμορφώνεται σε στοιχειό, που όμως υφαίνει επίμονα την πλοκή της ιστορίας; Ποια είναι η μοίρα του άντρα και γιατί είναι ό,τι χειρότερο εφευρεύθηκε ποτέ; Γιατί επιβιβάστηκε και η Pj Harvey σε αυτήν την παράσταση;

Στο έργο συναντάμε τη φρέσκια και δυνατή γραφή της Κατερίνας Μαυρογεώργη για την οποία επαινέθηκε και τιμήθηκε πρόσφατα με το βραβείο Ελευθερία Σαπουντζή. Με την δραματουργική συμβολή της Μαρίας Φιλίνη, με χιούμορ, τρυφερότητα και μεγάλη περιέργεια, το έργο μας προσκαλεί να ξεδιψάσουμε μέσα σε έναν αλλόκοτα αστείο και ποιητικό κόσμο. Μια γιορτή για την δημιουργικότητα ως το πιο απαραίτητο survival kit.

Σκηνοθετικό σημείωμα:

Αγαπητές μας Σάρλοτ και Τζέην, Τζέην και Σάρλοτ,

Συγχωρέστε μας το θάρρος να απευθυνθούμε και στις δυο σας ταυτόχρονα σε  κοινή επιστολή. Ο λόγος που ωθεί την πένα μας δεν είναι παρά ο ενθουσιασμός. Τόσες πολλές απορίες φουσκώνουν τις καρδιές μας. Πώς γίνεται Τζέην Έυρ να ήσουν τόσο ελάχιστη και παντοδύναμη ταυτοχρονα;  Σάρλοτ, μήπως η ηρωίδα σου η Τζέην είναι μια προσευχή; Μήπως είναι στ’ αλήθεια η πανοπλία σου; Σάρλοτ, πως είναι να κρύβεις την ταυτότητά σου για να καταφέρεις να εκδώσεις το έργο σου, το έργο που σου καίει τα μάτια κάθε βράδυ;

Δεν μπορούμε παρά να παραθέσουμε εδώ μερικά από τα επίθετα που σε κοσμούν Τζέην στο βιβλίο, ήδη κι από τις πρώτες σελίδες του: «Έξαλλη, ανυπάκουη, κακιά, εκτός εαυτού, λυσσασμένη, μανιακή, αρουραίος, ύπουλο πλάσμα, αφηνιασμένη.» Τζέην, μας συναρπάζεις. Αφουγκραζόμαστε μια ισχυρή αντίφαση μέσα στην καλοσχηματισμένη ηρωίδα με το λεπτό ανάστημα και το  αυστηρό βικτοριανό μπονέ. Σάρλοτ, μας γοητεύεις. Έχουμε την αίσθηση όταν σε διαβάζουμε ότι κοιτάμε την αντανάκλασή μας μέσα σε ένα βαθύ πηγάδι.

Μπαίνουμε στον κόσμο σας Σάρλοτ και Τζέην, Τζέην και Σάρλοτ, με την  χαρά που επισκέπτεται κάποιος ένα στοιχειωμένο πύργο. Ελπίζουμε να συναντήσουμε όλα τα φαντασματά του. Ειδικά την  κλειδωμένη κυρία που γελάει δαιμονισμένα και σκίζει την νύχτα στα δύο…Την Μπέρθα. Φοβόμαστε λίγο, αλλά ελπίζουμε να νικήσει η  επιθυμία μας να την πλησιάσουμε.

Με συγκίνηση στην καρδιά και ταραχή στο νου,

Ο θίασος για το έργο Jane, από την μικρή μεσογειακή Αθήνα

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

ΤΙΤΛΟΣ: JANE

με αφορμή την Τζέην Έυρ της Σαρλότ Μπροντέ

Σκηνοθεσία/Κείμενο: Κατερίνα Μαυρογεώργη

Σύμβουλος δραματουργίας:  Μαρία Φιλίνη

Σκηνογραφία/ Ενδυματολογία: Άρτεμις Φλέσσα

Σχεδιασμός φωτισμών: Βάσια Ατταριάν / Σεραφείμ Ράδης

Μουσική: Δημήτρης Τάσαινας

Βοηθός σκηνοθέτιδας: Μαριτίνα Κουτσοχιώνη

Φωτογραφίες: Αναστασία Γιαννάκη

Επικοινωνία: Μάρθα Κοσκινά

΄Β Βοηθός σκηνοθέτιδας: Μαρία Μακρή

Παίζουν: Νάνσυ Σιδέρη, Δημήτρης Δρόσος, Βίκυ Κυριακουλάκου

Διάρκεια: 100 λεπτά

Θέατρο Θησείον, Τουρναβίτου 7, τηλ: 21 0325 5444

Από τις 18 Μαρτίου, κάθε  Κυριακή, Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00

Εισιτήρια: https://www.more.com/theater/jane/

 €18 Γενική είσοδος  | €15 Φοιτητικό, Ανέργων, Άνω των 65, ΑΜΕΑ | €12 Ομαδικό (>=10 άτομα)

Διάρκεια: 95 λεπτά

Μια παραγωγή της θεατρικής ομάδας INKAL

Η παράσταση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.