Το Διαδίκτυο επέφερε μία μεγάλη επανάσταση στην πνευματική και καλλιτεχνική ζωή, όχι μόνον τού τόπου μας αλλά παγκοσμίως.
Έπαψε πλέον το μονοπώλιο/ολιγοπώλιο των μεγάλων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και η τεράστια, αυτόματη, ελεύθερη, ενθουσιώδης, ΔΩΡΕΑΝ διάχυση τής πληροφορίας αποκαθήλωσε πολλές «αυθεντίες» από τους θρόνους τους και κατέστησε ιδιαίτερα ύποπτους (ως «διαπλεκόμενους») πολλούς δήθεν φωστήρες.
Τώρα πια υπάρχουν Βραβεία Κοινού (ιντερνετικά και πολυπρόσωπα), κριτικές αποτιμήσεις/αξιολογήσεις θεαμάτων και αναγνωσμάτων που ανεβαίνουν πλουραλιστικά σε χρόνο μηδέν σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσωπικά ιστολόγια, επίσης ιστοσελίδες ή άυλα περιοδικά.
Αυτή η έκρηξη είναι ΘΕΤΙΚΗ από κάθε πλευρά. Μόνον όσες/όσοι/όσα έχουν κάτι να κρύψουν πρέπει να φοβούνται. Η μικρότητα, η ανεπάρκεια, η μετριότητα δεν χωράει πλέον σε προκατασκευασμένα καλούπια και βολικά στεγανά.
Για την ακρίβεια, δεν υπάρχουν όρια. Ακόμα και η ειδολογική κατάταξη καταργήθηκε. Τα λογοτεχνικά είδη τείνουν προς έναν ομογενοποιημένον υβριδισμό, όπως ήταν ίσως κάποτε, στην αρχή τους.
Η άκρα εξειδίκευση αντικαταστάθηκε από την ανάγκη μιας διεπιστημονικότητας που θα διαρκέσει περισσότερο από τις βιολογικές ζωές μας.
Ο πανεπιστήμων «αναγεννησιακός άνθρωπος» αναδύεται από τις στάχτες τού τεχνολογικού Μεσαίωνα.
Είμαι αναφανδόν υπέρ τής Τεχνολογίας, ειδικά τής Ρομποτικής, ειδικά τής Κβαντομηχανικής. Κι ουχί μόνον ως διπλωματούχος μηχανολόγος μηχανικός τού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (integrated master, 1985), αλλά γιατί ως νοήμων, ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος, είχα βαρεθεί πλέον τους συνήθεις υπόπτους να παρελαύνουν ανενόχλητοι, αλαζονικοί, με το άλλοθι τού «εκπροσώπου της (λογοτεχνικής) γενιάς τους» και να αναμασούν ασύλληπτες κοινοτοπίες, που μόνον αγραμματοσύνη, ωχαδερφισμό, πνευματική νωθρότητα και αδιαφορία και κάθε τι νεότερο, καινούργιο, πρωτότυπο, καινοφανές…
Ευτυχώς, η εποχή τού αυταρχισμού πέρασε ανεπιστρεπτί. Τώρα είμαστε περισσότερο από κάθε άλλη φορά υπεύθυνοι για τα γραπτά μας και για την έκφραση τής όποιας γνώμης μας, αφού το «ιδιωτικό» και το «δημόσιο» τείνουν κι αυτά προς ένα «ενοποιημένο πεδίο».
Η ανάπτυξη, η καλλιέργεια, η εξάσκηση τής κριτικής σκέψης είναι τόσο επιτακτική όσο και το οξυγόνο που αναπνέουμε.
Ξαφνικά το «επάγγελμα» του κριτικού ξαναέγινε λειτούργημα. Κι ο κρίνων κρίνεται. Και μάλιστα αυτομάτως.
Τώρα πρέπει κάθε μέρα ο επίδοξος (ή ο καταξιωμένος) κριτικός να μελετά, να σπουδάζει, να παρατηρεί, να ερευνά, να ξεβολεύεται. Τώρα πρέπει να καταβάλλει ιδιαίτερη προσπάθεια να υπερβεί το «χάσμα των γενεών», να καταλάβει την όποια αντίρρηση και να μην την εκλαμβάνει απλώς ως «εφηβική/νεανική οργή/αμφισβήτηση» αλλά σημάδι υγείας.
Προσωπικά, χαίρομαι ιδιαίτερα από αυτή την εξέλιξη, γιατί μέχρι την έλευση τού Διαδικτύου ήμουνα τελείως αδικημένος και παραγνωρισμένος εντός Ελλάδος (ενόσω εκτός Ελλάδος έδρεπα – από το 1987 – δάφνες, βραβεία και το ταπεινό έργο μου μεταφραζόταν σε πολλές μείζονες γλώσσες). Όμως για δέκα χρόνια, για την Ελλάδα, δεν υπήρχα παρά μόνον ως μάχιμος μηχανικός, ή και θεατρολόγος αργότερα…
Τώρα μπαίνω στη θέση των νέων ανθρώπων και αφιερώνω το υπόλοιπο τής ασήμαντης ζωής μου στην προβολή, διάδοση κι εξάπλωση τού έργου λογοτεχνών και καλλιτεχνών που δεν έχουν επίσημο βήμα και – συνήθως – δεν έχουν «στον ήλιο μοίρα».
Όσο για την ίδια την ΚΡΙΤΙΚΗ, ως δοκίμιο, ως λογοτεχνικό είδος, χάνει πια – ευτυχώς – τον αυστηρό και άκαμπτο, σχολαστικό της ακαδημαϊσμό και γίνεται πάλι ποιητική διεκδικώντας την αυτονόητη διεπιστημονικότητά της, αφού ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΑΛΛΑ ΤΕΧΝΗ, ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΚΙ ΕΦΑΜΙΛΛΗ ΤΗΣ ΓΕΥΣΙΓΝΩΣΙΑΣ.
Έτσι, εγκαινίασα και εισήγαγα πρώτος (ήδη από το 1997) μία ιδιόλεκτο κατά το μάλλον ή ήττον μεικτή (τόσο στα πρωτότυπα ποιήματα όσο και στις έντυπες ή ηλεκτρονικές κριτικές μου), με αποτέλεσμα να με κατηγορούν συντάκτες κι αρχισυντάκτες περιώνυμων εντύπων ότι τα κείμενά μου ήταν ελαφρώς «ανορθόδοξα», δυσνόητα ή και ακατάληπτα.
Όμως είχα την ευλογία να με υποδεχτεί με ιδιαίτερη αγάπη και προσοχή το πλατύ κοινό. Κι έτσι σήμερα, χαίρομαι που δεν προλαβαίνω να ανταποκριθώ σε όλες τις προσκλήσεις, να διαβάσω και να μιλήσω για ΌΛΑ ΜΑ ΌΛΑ τα βιβλία, τα θεατρικά έργα, τις παραστάσεις, τις εκθέσεις…
Χαίρομαι ιδιαίτερα που το έργο ζωής μου ευοδώθηκε επιτέλους κι έζησα για να δω τους κόπους μου να καρπίζουν. Κάθε σποράκι που έβαλα με προσοχή στο διψασμένο χώμα ρίζωσε… Κι έτσι μπορώ τώρα να συνεχίσω τη ζωή μου με ήσυχη τη συνείδηση ότι έπραξα και πράττω ό,τι μπορώ καλύτερο για το Κοινό Καλό.
Οι ζεστές ευχαριστίες ανθρώπων που δεν έχω συναντήσει ποτέ, με σταματούν και δεν θυμάμαι ποιοι είναι, πιστέψτε με αυτό είναι το μόνο πολύτιμο βραβείο που ποθεί η ψυχή μου, η μόνη μου φιλοδοξία. «Ο έπαινος τού δήμου και των σοφιστών, τα δύσκολα κι ανεκτίμητα εύγε, η αγορά, το θέατρο, οι (άυλοι) στέφανοι…». Αλεξανδρινέ Ποιητή, πόση πίκρα, πόση απογοήτευση συσσώρευσες και την μεταβόλισες σε Τέχνη υψηλή, διαχρονική.
Δεν είμαστε τίποτα. Μήτε καν ένας κόκκος άμμου. Ζούμε ελάχιστα (σαν τις πεταλούδες/ψυχάρες). Όταν όμως φεύγουμε από ετούτο το πηγάδι τής Υλοενέργειας ας νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και τους άλλους.
ΕΙΡΗΝΗ, ΑΓΑΠΗ, ΟΜΟΝΟΙΑ, ΕΥΔΟΚΙΑ… ΓΑΛΗΝΗ εν τέλει.
Κι ο αμαρτωλός πάντα ανοήτως θα μας πετροβολεί. Δεν πειράζει. Υπάρχει κι η Νέμεσις. Σήμερα γελάνε και οι πέτρες με εκείνους που προσπάθησαν να απαξιώσουν τον Καβάφη.
«Ζούμε πιο πολύ ΕΚΕΙ παρά εδώ», όπως λέει η Σοφόκλειος Αντιγόνη. Ας είναι το ΜΕΤΑ το μόνο μας μέλημα, ζώντας συνειδητά, αγνά κι ενάρετα στο ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ!!!
Όσο για την Κριτική, ακόμα κι όταν είναι λανθασμένη ποτέ δεν είναι αστοχή όταν έχει την ΑΓΑΠΗ, την ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ, την ΕΠΙΕΙΚΙΑ στην αφετηρία, στο ξετύλιγμά της…
Γι’ αυτό, μην διαγ(κ)ωνίζεστε!!! Η τελική κρίση βγαίνει πολύ αργά, δεκαετίες ή αιώνες μετά την απομάκρυνσή μας από το όποιο νεκροταφείο/αποτεφρωτήριο. Ακόμα κι αν δεν θυμούνται το όνομά μας (βλ. τον «Βασιλιά τής Ασίνης» τού Γιώργου Σεφέρη), θα μας μνημονεύουν εκείνες/εκείνα/εκείνοι που αγγίξαμε την καρδιά τους, έστω και μόνον μέσα από ένα στίχο, τρεις λέξεις αρμονικά συνταιριασμένες…
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας ποιητής, θεατρολόγος, μεταφρασεολόγος και κριτικός. https://konstantinosbouras.gr
