Ο Πωλ Ζαχαριάδης τεχνουργεί έναν λεπτεπίλεπτο ρόλο στα όρια μεταξύ δραματικού και κωμικού στην ελληνορωμαϊκής κοπής κι εμπνεύσεως ονειρική κωμωδία τού Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Δωδέκατη Νύχτα ή Ό, τι επιθυμείτε» σε ευρηματική σκηνοθεσία τού Γιάννη Κακλέα που σατιρίζει εκ των έσω τις τεχνικές μετανεωτερικής αφήγησης και ξαναζεσταμένης παρενδυσίας.
Η παρενδυσία είναι πανάρχαια, προγενέστερη τής έννοιας «θέατρο» όπως την κατανοούμε σήμερα. Γονιμολατρικές τελετές καρναβαλικού τύπου, εξευμενιστικές ιεροπραξίες, μυθολογικές αναπαραστάσεις, ακόμα και το αρχετυπικό «θέατρο σκιών» βασίζονται στη μίμηση πράξεως, αλλά και στην «πλαστοπροσωπία».
Ολόκληρη η Νέα Κωμωδία (με κύριο εκπρόσωπο τον Μένανδρο), αλλά και ο ευριπίδειος «Ίων», βασίζονται σε χαμένα παιδιά, σε βιασμούς κατά τη διάρκεια παννυχίδων, σε δίδυμα, σε παρολίγον αιμομιξίες, σε δήθεν στειρότητες, σε προικοθηρίες, σε συνοικέσια με απώτερο σκοπό την παχυλή κληρονομία… και τα λοιπά και τα λοιπά…
Όμως το πλέον κωμικοτραγικό στοιχείο που το βλέπουμε και στην αρχαία και στην ρωμαϊκή και στην μεσαιωνική και στην αναγεννησιακή και στην ελισαβετιανή και στην γαλλική κωμωδία είναι το ανέφικτο τού έρωτα: «εγώ το λέω στο σκύλο κι ο σκύλος στην ουρά του». Ο Ερών κι ο Ερωμένος, Ο Ερωτεύσας του Ερωτεύσαντος. Ιψενικά τρίγωνα, Γαϊτανάκια, η Βασίλισσα των Ξωτικών που ερωτεύεται έναν Ιθυφαλλικό Γάιδαρο, Σάτυροι και Κύκλωπες στο αθηναϊκό (κυρίως) σατυρικό δράμα και ούτω καθεξής.
Από την «Θεία Κωμωδία» του Δάντη περνάμε στην «Ανθρώπινη Κωμωδία» τού Μπαλζάκ.
Στον έρωτα είμαστε πάντα τουλάχιστον τέσσερις: εσύ κι η εικόνα-είδωλο που έχεις για το αντικείμενο τού πόθου σου, το αντικείμενο τού πόθου σου κι η εικόνα-είδωλο που έχει για σένα. Και καλά να ενδιαφέρεται για σένα. Εάν ενδιαφέρεται για ένα τρίτο άτομο, που εκείνο ενδιαφέρεται για εσένα; Άπειρες περιπλοκές.
Σε αυτή την περίπτωση δεν φτάνει μήτε ένας μήτε δύο μήτε τρεις «Υπηρέτες δύο αφεντάδων» να μεταφέρουν μηνύματα από ερωτοχτυπημένο σε ερωτοχτυπημένη (και το ανάστροφο).
Όλο το σύστημα στημένης μαντείας στον έρωτα, στο θάνατο και στην εξασφάλιση απογόνου/απογόνων βασίζεται.
Οι ιστορίες των ανθρώπων πανομοιότυπες. Ουδέν πρωτότυπον. Πρέπει να είσαι πολύ εγωκεντρικός/ατομοκεντρικός για να παίρνεις στα σοβαρά ένα τόσο χιλιοπαιγμένο έργο. Όμως, «απ’ έξω από τον χορό πολλά τραγούδια λέει κανείς/καμία/κανένα».
Σε αυτή την παράσταση θαύμασα και ξεχώρισα τον οπερατικό αστέρα και επαρκέστατο θεατρικό ηθοποιό, αλλά και αποκάλυψη για τον κινηματογράφο (όταν οι αντίστοιχοι σκηνοθέτες αποφασίσουν να τον αξιοποιήσουν), τον ισορροπιστή επί σκηνής ρήτορα-φιλόσοφο, τον στοχαστικό ΠΩΛ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ.
Είναι τόση η διονυσιακή ευφυία του που μπορεί να υπακούει σε σχήματα, να διατηρεί περιγράμματα, να υπηρετεί το εμπνευσμένο σκηνοθετικό όραμα, αλλά και να υπάρχει, να ανασαίνει, να υφίσταται κάτω από τα φώτα.
Σπάνιος συνδυασμός φωνητικής, κινησιολογικής, μιμικής, παντομιμικής και υποκριτικής δεξιοτεχνίας.
Οφείλω ως κριτικός τόσο να το επισημάνω όσο και να αναδείξω τα καλλιτεχνικά κεφάλαια αυτού του τόπου, όχι μόνον γιατί ελάχιστα αξιοποιούνται (κι είναι προς τιμήν και τού Γιάννη Κακλέα και τής Μαριάννας Κάλμπαρη η πετυχημένη αυτή επιλογή/διανομή), αλλά γιατί συνήθως η ιδιοφυία, η υπέρβαση τής κατισχύουσας «χρυσής μετριότητας» οδηγεί σε παραγκωνισμό τού εκάστοτε εξαιρετικού (που μπορεί και να αριστεύσει για το Καλό Όλων, για τον εμπλουτισμό τής περιρρέουσας ατμόσφαιρας, εάν ο πανάρχαιος νεοελληνικός πατρογονικός Φθόνος δεν τον/την/το εξοντώσει).
Επειδή λοιπόν βλέπω αραιά και πού τον Πωλ Ζαχαριάδη να μεγαλουργεί (κυρίως στον Πολυχώρο VAULT) κι επειδή χάρηκα ιδιαίτερα την παρουσία του στο ιστορικό, υποβλητικό Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, καλώ τους σκηνοθέτες κινηματογράφου/τηλεόρασης και τους video artists να τον ανακαλύψουν.
Μετά Λόγου Γνώσεως,
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας, ποιητής, θεατρολόγος και κριτικός
https://konstantinosbouras.gr
https://www.theatro-technis.gr/%CE%B5%CF%81%CF%87%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B9/564-%CE%B4%CF%89%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%B7-%CE%BD%CF%85%CF%87%CF%84%CE%B1-%CE%AE-%CE%BF,%CF%84%CE%B9-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%B8%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%B5
ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΡΟΛΟΥ ΚΟΥΝ
Χειμερινή περίοδος 2023-24
Υπόγειο
ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΣΑΙΞΠΗΡ
«ΔΩΔΕΚΑΤΗ ΝΥΧΤΑ ή Ο,ΤΙ ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ»
7 Οκτωβρίου 2023 έως 14 Ιανουαρίου 2024
Η «Δωδέκατη νύχτα» του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, 68 χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή της από τον Κάρολο Κουν, ζωντανεύει ξανά στο ιστορικό Υπόγειο από τον Οκτώβριο του 2023, σε συμπαραγωγή του Θεάτρου Τέχνης με την Panik Theater Productions.
Ο Γιάννης Κακλέας επιστρέφει πρώτη φορά στο χώρο όπου σπούδασε και ξεκίνησε τη δυναμική πορεία του στο θέατρο, για να σκηνοθετήσει μια φαντασμαγορική εκδοχή του αριστουργήματος του Σαίξπηρ με μια ωραία ομάδα νέων ηθοποιών.
Τα ζητήματα της σεξουαλικής ταυτότητας και της ρευστότητας των φύλων που τόσο έντονα απασχολούν την εποχή μας, φωτίζονται με τρόπο αποκαλυπτικό σε αυτή τη μοναδική, ονειρική κωμωδία που μιλά για τη δύναμη, την τρέλα και τα πάθη του έρωτα.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Σε ένα πλαίσιο ονειρικής γιορτής –της Δωδέκατης Νύχτας- ο Σαίξπηρ με πνεύμα αιχμηρό και σπινθηροβόλο , με φρενήρη ρυθμό και με οδηγό την κωμωδία , μας ταξιδεύει μέσα από ερωτικές παρεξηγήσεις σε ένα παιχνίδι που διαταράσσει την αυστηρή τάξη των φύλων, αποκαλύπτοντας τις κρυφές επιθυμίες των χαρακτήρων.
Δύο δίδυμα αδέλφια, η Βιόλα και ο Σεμπάστιαν που μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό , μετά από ένα ναυάγιο βρίσκονται σ΄έναν άγνωστο τόπο χωρίς να ξέρει ο ένας την τύχη του άλλου. Η Βιόλα για λόγους επιβίωσης ντύνεται άντρας. Και έτσι αρχίζει η περιπέτεια της «Δωδέκατης Νύχτας».
Στο αριστούργημα του Αναγεννησιακού ποιητή τα πρόσωπα του έργου στην αναζήτηση του ερωτικού τους συντρόφου μπερδεύονται περίτεχνα με τα είδωλα τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια ρευστή εικόνα ερωτικής ταυτότητας και να εμφανιστούν οι πολλαπλές, πολύμορφες σεξουαλικές ταυτότητες των ατόμων.
Αυτή την ιδιαίτερη νύχτα, το ερωτικό πάθος εμφανίζεται χωρίς ηθικούς περιορισμούς. Ο καθένας εκφράζει την επιθυμία του χωρίς προκαθορισμούς ταυτότητας φύλου. Προτιμάει ό,τι ο έρωτας προστάζει και επιθυμεί ό,τι δονεί το σώμα του .
Ο Σαίξπηρ σ’ αυτή την ονειρική κωμωδία οδηγεί τους χαρακτήρες σε τοπία άγνωστα , σε μια φανταστική Ιλλυρία, όπου κυριαρχεί ο ανεκπλήρωτος έρωτας και η βαθιά επιθυμία να ζήσουν μια ζωή χωρίς όρια.
Το πάθος, η εναλλαγή φύλων, η τρέλα, η παρενδυσία και η ερωτική παρεξήγηση συγκρούονται με τον πουριτανισμό και την αυστηρή ηθική δομή μιας κοινωνίας μη ερωτικής. Ο Σαίξπηρ δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ελευθερίας δοκιμάζοντας τις πραγματικές επιθυμίες των ηρώων του με κίνδυνο να οδηγηθούν στην τρέλα. Και μόνο ο τρελός του έργου με την λογική του σοφού, τους προτρέπει χωρίς φόβο και ενοχή να πράξουνε … ό,τι επιθυμούν!
Ένα ερωτικό παιχνίδι ρόλων είναι η Δωδέκατη νύχτα.
«Θα ΄θελα να ήσουν, όπως εγώ θα ΄θελα να είσαι» λέει μια ηρωίδα του έργου προκαλώντας τον ίδιο της τον εαυτό να αποδεχτεί τον πυρήνα της αληθινής ερωτικής της επιθυμίας.
Το κωμικό παιχνίδι, η τρελή γιορτή, η ποιητική πανδαισία και το ξέφρενο ερωτικό γαϊτανάκι κάνουν την «Δωδέκατη Νύχτα» ένα από τα πιο απολαυστικά, διασκεδαστικά και τολμηρά έργα του Σαίξπηρ. Ένα διαχρονικό κείμενο που σήμερα είναι ακόμη πιο επίκαιρο, σε μια κοινωνία που δίνει τον δικό της αγώνα για την αποδοχή της διαφορετικότητας.
Γιάννης Κακλέας
