1) Από πότε ξεκινήσατε να γράφετε ποιήματα;
Ξεκίνησα να γράφω από το Δημοτικό και συνέχισα σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και του Λυκείου με αποτέλεσμα η πρώτη ποιητική μου συλλογή το 1984 με τίτλο ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΙΩΠΗΣ σε ηλικία 22 χρονών, να περιλαμβάνει και ποιήματα που έγραψα στα δέκα επτά και στα δέκα οκτώ μου χρόνια.
2) είστε μια ποιήτρια που επιχειρεί συνομιλίες με άλλους ποιητές και ποιήτριες, έχετε νιώσει ποτέ στο προσωπικό σας ποιητικό οδοιπορικό να σάς στοιχειώνει κάποιος ποιητής;
Η πρώτη μου επαφή με την ποίηση έγινε με τα Άπαντα του Καβάφη που υπήρχαν στην οικογενειακή βιβλιοθήκη, κυριολεκτικά τα ρούφηξα όλα σε πολύ νεαρή ηλικία, από τότε νιώθω ότι ποτέ δεν ξεπέρασα εκείνο το αρχικό ρίγος που ένιωθα καθώς τα ποιήματά του με διαπερνούσαν ολόκληρη. Η Ιθάκη του αποτέλεσε για μένα χάρτη πορείας μέσα στη ζωή.
3) η ποίηση ως λέξη είναι γένους θηλυκού, εκτιμάτε ότι υπάρχει γυναικεία ποίηση και σε τι συνιστάται η τραγικότητά της;
Εκτιμώ ότι υπάρχει έμφυλη ποίηση, αλλά ισχύει επίσης ότι η ποιήτρια είναι «η άνθρωπος» γράφει και με το φύλο της και μέσα από το κορμί της, αλλά αγγίζει πανανθρώπινες, υπαρξιακές αγωνίες. Αν ο όρος «γυναικεία ποίηση» έχει εφευρεθεί ως ταμπέλα για μία ακόμα περιθωριοποίηση της γυναίκας και μάλιστα της γυναίκας ποιήτριας, όχι δεν τον αποδέχομαι.
4) το προσωπικό όραμά σας ως δημιουργός κατά πόσο διασταυρώνεται με την φιλοσοφία, την δυστοπία, την πραγματικότητα και την ουτοπία;
Στο τελευταίο μου δυστοπικό μυθιστόρημα προσπάθησα να μιλήσω ακριβώς για το κατά πόσον θα μπορούσε να υπάρξει μία ουτοπική κοινοβιακή ανθρώπινη κοινωνία με ένα συλλογικό τραύμα που προσπαθεί να επιβιώσει χωρίς να διαιωνίσει τα στερεότυπα του αποκλεισμού, των σεξιστικών διακρίσεων, του κοινωνικού ταξικού διαχωρισμού, των σχέσεων εξουσίας. Όμως σίγουρα και πολλά ποιήματά μου περιλαμβάνουν φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα, αφού η ποίηση αγκαλιάζει όλους τους τομείς του ανθρώπινου πνεύματος, τους διαστέλλει και τους παρουσιάζει με τον δικό της αλληγορικό και συμβολικό τρόπο.
5) σάς τρομάζει η έννοια του τέλους;
Ναι πάρα πολύ και δεν με τρομάζει τόσο το δικό μου βιολογικό τέλος που λίγο πολύ έχω αρχίσει να αποδέχομαι, αλλά το τέλος της έμπνευσης ενώ θα είμαι ακόμα εν ζωή, το τέλος της ποίησης αν επικρατήσει η τεχνητή νοημοσύνη, το τέλος της ανθρωπότητας και πολλές φορές αναρωτιέμαι αν βρισκόμαστε ως πολιτισμός στο τέλος του τέλους. Όπως λέω και σε ένα μου ποίημα: «και ποιος από όλους σας/έχει βιώσει το τέλος ως το τέλος;»
6) η εποχή της πανδημίας πόσο άλλαξε τους συγγραφικούς προσανατολισμούς σας;
Καθόλου. Για μένα η πανδημία υπήρξε κάπως μία περίοδος σαν τον Μεσαίωνα. Μία εποχή σκοτεινή, τρομακτική, αλλά γόνιμη και δημιουργική, μέσα από τη φρίκη και το τραύμα γεννήθηκε το τελευταίο μου μυθιστόρημα.
7) πόσο δύσκολη ήταν για σας η μετάβαση από την ποίηση στην πεζογραφία;
Για μένα πάντα από την αρχή τα όρια ανάμεσα στην ποίηση και στην πεζογραφία ήταν ρευστά.. Από νεαρή ηλικία έγραφα ποιήματα αλλά και πεζά. Το πρόσφατο μυθιστόρημα μου είναι το τρίτο στη συγγραφική μου πορεία, έχουν μεσολαβήσει άλλα δύο μυθιστορήματα και δύο θεατρικά έργα. Θέλω με αυτό να πω ότι μου είναι εύκολο να περνώ από την ποίηση στην πεζογραφία και από την πεζογραφία στην ποίηση γιατί αποτελούν για μένα συγκοινωνούντα δοχεία. Όμως μου συμβαίνει το εξής παράδοξο: την περίοδο που γράφω μυθιστόρημα, δεν μπορώ να γράψω ποιήματα. Τελικά όμως η αρχική μου μήτρα, η κοίτη μου είναι η ποίηση, πάντα επιστρέφω εγώ σ’ αυτήν και αυτή σε μένα. Όταν μία περίοδο της ζωής μου προσπάθησα να ισορροπήσω και να την απαρνηθώ, ήρθε και με κατέκλυσε δριμύτερη. Από τότε την έχω αφήσει να με πλημμυρίζει.
8] παραμένετε αισιόδοξη ως δημιουργός μετά την πανδημία;
Παραμένω αισιόδοξη ως δημιουργός γενικά, βλέπω πολλούς νέους ποιητές και ποιήτριες να παίρνουν τη σκυτάλη και να αρθρώνουν μία δική τους ξεχωριστή φωνή και να εξελίσσουν την ποιητική γραφή, πολλούς νέους πεζογράφους να ξεφεύγουν όλο και περισσότερο από τα κλισέ και τα στερεότυπα που είχαν κατακλύσει την ελληνική πεζογραφία τα τελευταία χρόνια και να πλάθουν δικούς τους κόσμους ιδιαίτερους, μετά από ένα συλλογικό τραύμα όπως η πανδημία θεωρώ ότι η γραφή ανθίζει και έρχεται η Αναγέννηση μετά τον Μεσαίωνα.
9) θα χαιρόμασταν πολύ να μας μιλήσετε για το πρόσφατο μυθιστόρημά σας
Το μυθιστόρημα έχει τίτλο ΙΕΡΕΜΙΑΔΑ και έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της ΕΣΤΙΑΣ μέσα στο 2023. Βρισκόμαστε στο άμεσο μέλλον. Ένας ιός διαφεύγει από ένα εργαστήρι της Ανταρκτικής και ο Κέρβερος όπως τον ονομάζουν, αποδεκατίζει τους ανθρώπους στη γη. Αυτός ο ιός στο πρώτο στάδιο της αρρώστιας δημιουργεί έναν όζο στις φωνητικές χορδές και οι άνθρωποι παύουν να μιλούν. Στο δεύτερο στάδιο προσβάλλει τα εγκεφαλικά κύτταρα και οι άνθρωποι αρχίζουν να χάνουν αρχικά τη μνήμη τους και σιγά σιγά την ταυτότητά τους. Το μυθιστόρημα διερευνά όλο το πλέγμα των σχέσεων και ειδικά των σχέσεων εξουσίας που αναπτύσσονται υπό ειδικές συνθήκες σε διαφορετικά περιβάλλοντα ανάμεσα σε ανθρώπους πάνω από τους οποίους επικρέμεται η απειλή του τέλους. Μεταφερόμαστε σε ένα Μοναστήρι-Νοσοκομείο ενός απομονωμένου νησιού, σε ένα εγκαταλειμμένο παραλιακό ξενοδοχείο όπου καταφθάνουν οι επιβιώσαντες από ένα πλοίο, σε έναν επιστημονικό υπόγειο σταθμό και τέλος σε έναν κοινοβιακό οικισμό. Όλα αυτά τα περιβάλλονται συνδέονται μεταξύ τους και συνθέτουν το τοπίο του μυθιστορήματος. Δεν υπάρχει ένας παντογνώστης αφηγητής, αλλά πολλοί αφηγητές που μας δίνει ο καθένας και η κάθε μία τη δική του/της οπτική γωνία. Η αλήθεια γύρω από τα γεγονότα και τους χαρακτήρες ξεπροβάλλει βαθμιαία καθώς το παζλ των αφηγήσεων ολοκληρώνεται. Το μυθιστόρημα προσπαθεί να απαντήσει στις ερωτήσεις: Ποια κομμάτια της ανθρώπινης ψυχής αφυπνίζονται, όταν προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για επιβίωση; Επικρατεί το σκοτάδι ή το φως όταν απειλείται η υπόσταση και η ζωή του ανθρώπου;
10) ποιο δικό σας ποίημα θεωρείτε ότι είναι αυτό που σάς αυτοπροσδιορίζει απόλυτα;
Είναι ένα ποίημα γραμμένο στα τριάντα μου χρόνια:
ΑΝΤΙΓΟΝΗ Ι
Πάντα κάτι ξεχνάει η Αντιγόνη, όταν φεύγει.
Ένα δαντελένιο γάντι στα μεταξωτά σεντόνια,
μιαν αχνιστή σταγόνα από λεμόνι
στο μάγουλο του φίλου,
ένα φευγαλέο άγγιγμα στο μπράτσο του εραστή
ένα αποτύπωμα χειλιών στο πορσελάνινο φλιτζάνι
του τσαγιού που μισοπίνει βιαστικά.
Είναι η Αντιγόνη που ξεχνά,
το αραχνοΰφαντο μαντήλι μουσκεμένο
από τα ξαφνικά δάκρυα της στιγμής,
το ομπρελίνο της βαμμένο στα χρώματα
της εύθραυστης βροχής.
Είναι η Αντιγόνη που ξεχνά,
Το φόρεμά της θροΐζει καθώς τρέχει,
η βεντάλια της αλλάζει εποχές.
Πάντα κάτι ξεχνάει η Αντιγόνη.
Γι αυτό και πάντα φεύγει.
Μόνο κάποιες νύχτες, αρχίζει κάτι να θυμάται,
τότε φοράει την νεκρική της μάσκα
ρίχνει στάχτη στα μαλλιά της
θαμμένη στη σπηλιά της
θρηνεί τους άταφους νεκρούς της.
11) έχετε νιώσει ποτέ ως ποιήτρια να βουλιάζετε, ούτως ειπείν, στην καρυωτατική “άβυσσο του νου”
Μα δεν νομίζω ότι υπάρχει ποιητής ή ποιήτρια που να μην έχει νιώσει να βουλιάζει στην άβυσσο. Πιστεύω ότι ακριβώς αυτές οι καταδύσεις στο σκοτάδι είναι αυτές που μας πλημμυρίζουν με τους θησαυρούς τους, είναι το υλικό της δημιουργίας μας, η έμπνευσή μας και τελικά η άλλη μας ζωή. Μετά από κάθε κατάδυση αναδυόμαστε διαφορετικοί, κάποιες φορές έχουμε χάσει δάχτυλα, άλλες όμως επιστρέφουμε στον Πάνω Κόσμο με καινούργια χέρια έτοιμα να προχωρήσουν τη γραφή μας.
12 ποια τα επόμενα λογοτεχνικά σας σχέδια;
Έχει ήδη ανακοινωθεί από τον εκδοτικό οίκο Πόλις, ο οποίος έχει εκδώσει τις δύο τελευταίες ποιητικές μου συλλογές, η έκδοση μέσα στο 2024 της ενδέκατης ποιητικής μου συλλογής με τίτλο ΑΡΧΑΙΟΣ ΠΙΘΗΚΟΣ.
Σύντομο Βιογραφικό
Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το 1962, τελείωσα τη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και δούλεψα 18 χρόνια στον τραπεζικό τομέα. Μέσα στα σαράντα χρόνια της πορείας μου στα γράμματα εκδόθηκαν δέκα ποιητικές συλλογές, μία ποιητική συλλογή σε έναν τόμο με άλλες τρεις ποιήτριες, τρία μυθιστορήματα και δύο θεατρικά έργα. Δύο συλλογές μου με τίτλο ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ και Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ κυκλοφορούν στο διαδίκτυο με φωτογραφίες του Παναγιώτη Παπαθεοδωρόπουλου. Το θεατρικό μου έργο με τίτλο ΟΡΦΕΑΣ ΣΤΟ ΜΠΑΡ παίχτηκε το 2014 στο θέατρο Αγορά στην Πάτρα. Το 2020 από τον εκδοτικό οίκο ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ στη Σεβίλλη κυκλοφορεί μία συλλογή αρχαιόθεμων ποιημάτων με τίτλο ΠΑΝΤΑ ΚΑΤΙ ΞΕΧΝΑΕΙ Η ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΟΤΑΝ ΦΕΥΓΕΙ μεταφρασμένη από τον ΧΟΣΕ ΑΝΤΟΝΙΟ ΜΟΡΕΝΟ ΧΟΥΡΑΔΟ. Το 2020 κυκλοφορεί μία μελέτη του έργου μου με τίτλο Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΜΥΘΟΥ στο έργο της Χλόης Κουτσουμπέλη, από την Αγγελική Μαυρουδή από τις εκδόσεις Ρώμη και πρόσφατα εκδόθηκε ένας τόμος με μελετήματα από τις εκδόσεις ΓΡΑΦΗΜΑ πάνω στην ποιητική μου από τον Φιλολογικό όμιλο Θεσσαλονίκης με τίτλο ΓΥΜΝΟ ΣΩΜΑ.
