1) Ας μιλήσουμε αρχικά για τον τίτλο, παραπέμπει σε ένα βιβλικό περιεχόμενο; Σε φόβο εκδίκησης ή σε ελπίδα εξιλέωσης;
Ο τίτλος δεν έχει καμία σχέση με βιβλικό περιεχόμενο αν και μας κλείνει το μάτι. Είναι αλληγορικός, μεταφορικός, υπαρξιακός. Αναφέρεται στις στιγμές που οι άνθρωποι ξεκινούν από την αρχή, έχουν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή μετά από κάποια δύσκολη συγκυρία, μετά από μια μεταμορφωτική εμπειρία, μετά από έναν αγώνα επιβίωσης. Στο βιβλίο, μια έφηβη με την παράλυτη γιαγιά της στην πλάτη προσπαθούν να μείνουν ζωντανές σε μια βομβαρδιζόμενη χώρα. Η Όλγα πάνω στην Άννα, η Άννα κάτω από την Όλγα, οι δυο γυναίκες σαν ένα σώμα αγωνίζονται να φτάσουν στα σύνορα, στην πολυπόθητη ειρήνη, διεκδικούν μια «δευτέρα παρουσία» στη ζωή.
2) Πραγματεύεσαι ένα βιβλίο με καθαρά ρεαλιστικό, (αντί)μιλιταριστικό χαρακτήρα, τι σε παρακίνησε να το γράψεις;
Με αναστατώνουν βαθιά και με εξοργίζουν οι βομβαρδισμοί κατοικημένων πόλεων σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Παρακολουθώντας την περίπτωση της Ουκρανίας, οι εικόνες με συγκλόνισαν. Αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για το πρώτο μέρος του βιβλίου όπου η εγγονή με τη γιαγιά στην πλάτη προσπαθούν να βρουν καταφύγιο στην βομβαρδιζόμενη πόλη όπου κατοικούσαν. Την ίδια περίοδο, έπεσαν στην αντίληψή μου βίντεο από το καταφύγιο μιας εταιρείας με παρένθετες μητέρες στο Κίεβο όπου συνεχίζεται η παραγωγή μωρών κατά παραγγελία καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Αυτό μου έγινε (τρόπον τινά) μια εμμονή. Έψαξα όλες τις πληροφορίες που υπήρχαν στο διαδίκτυο (και ήταν απρόσμενα πολλές) και έγραψα το δεύτερο μέρος του βιβλίου όπου η εγγονή με την γιαγιά βρίσκονται «αιχμάλωτες» στο καταφύγιο με τις παρένθετες μανάδες. Το τρίτο μέρος το αφήνω στην ανάγνωση!
3) Θα ήθελες να μοιραστείς με τον κόσμο τον βασικό άξονα του μυθιστορήματος;
Μιας και μίλησα ήδη για τα μέρη του βιβλίου, παραθέτω το οπισθόφυλλο ως δέλεαρ.
«Μια πόλη βομβαρδίζεται. Μια εγγονή και μια γιαγιά βρίσκονται στο άδειο σαλόνι του σπιτιού τους. Η έφηβη προτείνει να φύγουν, να βρουν καταφύγιο. Η γιαγιά αρνείται. Η Άννα επιμένει. Διαπιστώνει ότι τα πόδια της Όλγας έχουν παραλύσει. Τότε, η εγγονή παίρνει τη γιαγιά στην πλάτη και βγαίνουν από το σπίτι.
Η Όλγα πάνω στην Άννα, η Άννα κάτω από την Όλγα, οι δύο γυναίκες σαν ένα σώμα θα έρθουν αντιμέτωπες με την αποσύνθεση ενός κόσμου, με σκιές και αγρίμια με αποκριάτικες μάσκες, με παρένθετες μητέρες και καταφύγια φυλακές, με παιδομάζωμα και κάθε λογής όμορφα πλάσματα προσπαθώντας να επιζήσουν.
Θα φτάσουν άραγε στα σύνορα; Και τι θα θυσιάσουν;
Μια ιστορία επιβίωσης σε μια βομβαρδιζόμενη χώρα. Μια περιπέτεια ενηλικίωσης στις φλόγες του πολέμου. Ένας αγώνας διεκδίκησης των πλέον δεδομένων, του νερού, της τροφής, της στέγης, της ασφάλειας, της αγάπης και κάποιων όχι και τόσο αυτονόητων, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της ειρήνης, της ίδιας της ζωής.»
4) Σε τρομάζει η χρονική σύμπτωση ιστορίας και λογοτεχνίας;
Δεν με τρομάζει, τουναντίον με συγκινεί. Όπως είπα και παραπάνω, το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου που ξεκίνησε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και κατά τη διάρκεια βομβαρδισμών κατοικημένων πόλεων όπως στη Λωρίδα τη Γάζας και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Η ιστορία και τα πρόσωπα είναι προϊόντα μυθοπλασίας. Η συνομιλία της πραγματικότητας και της λογοτεχνίας με οδήγησε στο να συνθέσω μια περιπέτεια επιβίωσης με βαθύ υπαρξιακό υπόβαθρο.
5) Διεκδικείς την εξιλέωση για τα αναπαριστώμενα πρόσωπα;
Διεκδικώ τα πάντα για τους χαρακτήρες του βιβλίου: την αγάπη, τον έρωτα, την τρυφερότητα, τη συντροφικότητα, την αγωνιστικότητα, την αλληλεγγύη, τη ματαίωση, την εξιλέωση, την απελευθέρωση, την εκτίμηση και τον επαναπροσδιορισμό της ύπαρξης αφού έχει πάψει να είναι δεδομένη.
6) Ποιος ο ρόλος στο νέο σου βιβλίο των διαφορετικών γενεών και της θηλυκής ταυτότητας;
Στην Ουκρανία, οι νέοι εγκατέλειψαν τις πόλεις όταν άρχισαν οι βομβαρδισμοί. Έμειναν πίσω (κατά κύριο λόγο) ηλικιωμένοι. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι άνθρωποι της «τρίτης» ηλικίας παραγκωνίζονται και αντιμετωπίζονται ως «άχρηστοι». Στη «Δευτέρα παρουσία» αυτό δεν ισχύει. Η γιαγιά είναι χρήσιμη ως το τέλος. Το διττό σώμα είναι ένα νέο ζωντανό σώμα το οποίο αποτελείται από μια δεκαεφτάχρονη και μια εβδομηνταπεντάχρονη γυναίκα που αλληλεπιδρούν, μάχονται και αλληλοβοηθούνται σε όλο το βιβλίο. Αυτή η ενεργός συνύπαρξη και σύμπραξη δίνει ενδιαφέρουσες διαστάσεις στη δράση σε πάρα πολλές σκηνές.
Η θηλυκή ταυτότητα παίζει σημαντικό ρόλο στη «Δευτέρα παρουσία» χωρίς να υπάρχει διάθεση για φεμινιστικούς αφορισμούς. Παρ’ όλα αυτά, αφενός λόγω του διττού σώματος, αφετέρου λόγω του καταφυγίου της εκμετάλλευσης των παρένθετων μανάδων, το βιβλίο διαπραγματεύεται μια πληθώρα θεμάτων που αφορούν στις θηλυκότητες και στη διαχείριση των στερεοτύπων, καθώς και των καταπιεστικών ή κακοποιητικών πρακτικών.
7) Η αλήθεια με την αληθοφάνεια ως ρεαλιστική αναπαράσταση πώς συνυπάρχουν αρμονικά στο συγκεκριμένο μυθιστορήμα;
Σε όλα τα βιβλία μου συνυπάρχουν ρεαλιστικά στοιχεία με υπερρεαλιστικά, σουρεαλιστικά, φαντασιακά, φιλοσοφικά, υπαρξιακά στοιχεία, καθώς και με επιρροές από τον μαγικό ρεαλισμό. Όπως φαίνεται και στο κείμενο του οπισθόφυλλου, η αλήθεια με την αληθοφάνεια δρουν συμπληρωματικά στη «Δευτέρα παρουσία».
8) Όταν έγραψες το βιβλίο ένιωσες και συ ως εμπλεκόμενη συναισθηματικά ηρωίδα ή ως αποστασιοποιημένο συγγραφικό υποκείμενο;
Ενώ είχα σχεδιάσει σχεδόν τα πάντα για αυτό το μυθιστόρημα μιας και το δουλεύω πολύ καιρό, μου έλειπε η προσωπική σύνδεση. Κάποια στιγμή άλλαξαν οι συνθήκες ζωής των γονιών μου λόγω ασθένειας του πατέρα μου η οποία προκαλεί απώλεια ορισμένων δεξιοτήτων που θεωρούμε δεδομένες. Εκείνη την περίοδο, η εγγονή πήρε στην πλάτη τη γιαγιά. Εκείνη την περίοδο, άρχισα να «παίρνω στη ράχη» τον μπαμπά μου. Τότε, άρχισε να γράφεται η «Δευτέρα παρουσία».
9) Με ποιον ήρωα/ ηρωίδα του έργου σου έρχεσαι πιο κοντά και γιατί;
Ταυτίζομαι περισσότερο με την εγγονή. Κάτι στον άπλετο χρόνο που έχει μπροστά της, κάτι στις άπειρες δυνατότητες που προσφέρει η ηλικία των δεκαεφτά ετών, με ανακουφίζει και με εμψυχώνει με έναν παρηγορητικό τρόπο. Σα να με θρέφει ευχάριστα η πλάνη ότι μέσα από τη συνοδοιπορία με την έφηβη ανανεώνεται και ο δικός μου χρόνος.
10) Ποιο το κοινωνικό σου μήνυμα στους αναγνώστες μέσα από το νέο σου μυθιστόρημα;
Οι άνθρωποι πρέπει να συνεχίζουν να αγωνίζονται ακόμη και όταν όλα μοιάζουν να έχουν καταστραφεί. Πρέπει να συνεχίζουν να πιστεύουν ότι ακόμη και στις πιο ζοφερές καταστάσεις, ελλοχεύει κάτι αισιόδοξο. Αυτό συμβαίνει συνέχεια στο βιβλίο. Η ελπίδα έρχεται στα πιο απίθανα σημεία. Οι άνθρωποι πρέπει να υπερασπίζονται πάση θυσία την ειρήνη, την αλληλεγγύη και τη δικαιοσύνη για όλα τα έμβια όντα, πρέπει να οραματίζονται πάντα μια «δευτέρα παρουσία» στη ζωή.
Βιογραφικό
Η Τζούλια Γκανάσου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1978. Σπούδασε Πληροφορική στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Λογοτεχνία (ως υπότροφος) στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και Ευρωπαϊκό Πολιτισμό στο Ε.Α.Π.. Βιοπορίζεται από την Πληροφορική.
Έχει εκδώσει έξι έργα πεζογραφίας. Το τρίτο βιβλίο της, Ως το τέλος, ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας 2014 και το Βραβείο Νέου Λογοτέχνη 2013 του περιοδικού Κλεψύδρα. Η νουβέλα, Γονυπετείς (Γ’ έκδοση), απέσπασε το βραβείο Μεσόγειος 2018 από το Πανεπιστήμιο του Έξιτερ και το Βραβείο Διηγήματος στα βραβεία βιβλίου Public 2018. Το βιβλίο, Γόνιμες Μέρες (Β’ έκδοση), ήταν υποψήφιο για το βραβείο Ιστορίες Εγκλεισμού 2021 του περιοδικού World Literature Today και το Βραβείο Μυθιστορήματος στα βραβεία βιβλίου Public 2022. Το μυθιστόρημα «Δευτέρα παρουσία» κυκλοφόρησε τον Ιούνιο 2024 από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.
Διηγήματα και κείμενά της δημοσιεύονται σε εφημερίδες και ιστότοπους πολιτισμού και έχουν συμπεριληφθεί σε εκδόσεις και λογοτεχνικά φεστιβάλ στην Ελλάδα, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία (Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Dasein, Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών Αθήνας, Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών Γλασκώβης, Φεστιβάλ Βιβλίου Νίκαιας Γαλλία, Fringe Festival Εδιμβούργο κ.α).
