- Αγαπητή κα Πεχλιβάνη, αρχικά θα ήθελα πολύ να μάς πείτε γιατί τα ποιητικά σας όνειρα είναι «εμπύρετα» και γιατί επιλέξατε τον αριθμό 40;
Τα ποιήματα της παρούσας συλλογής γράφτηκαν από τον Οκτώβριο του 2019 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2021. Περίοδος δύσκολη αντικειμενικά – αλλεπάλληλοι και πρωτόφαντοι εγκλεισμοί, φόβος, ανατροπή εργασιακών και συμβιωτικών σχέσεων – αλλά και υποκειμενικά – βαρύ και βαθύ πένθος για τον θάνατο της μητέρας και του πατέρα, απώλεια τού, αταλάντευτα και μόνιμα, παρηγορητικού γονεϊκού καταφυγίου, και ένας σε ώριμη ηλικία εκρηκτικά “δύσκολος” έρωτας. Βρισκόμουν σε μια κατάσταση περίεργα ενεργή, ήμουν “καιόμενη”. Ένιωθα ότι ο εγκέφαλος μου επεξεργαζόταν σε υψηλές ταχύτητες τις καθημερινές εμπειρίες μου, τα λογοτεχνικά διαβάσματά μου – που ήταν αρκετά – και τις παρελθούσες μνήμες μου, και όλα αυτά τα πρόβαλε στα όνειρά μου σαν ταινίες μικρούς μήκους με πλοκή, δέση, χαρακτήρες, κορύφωση αλλά δίχως λύτρωση. Βασανιζόμουν από έναν ακατέβατο πυρετό 40° – εξού και ο τίτλος.
Ακόμα δεν ξέρω αν ο πυρετός αυτός είναι στοιχείο του οργανισμού μου – αλλά το υποψιάζομαι βάσιμα.
- Σάς τρομάζει ο φόβος του κενού, της απώλειας, του θανάτου; Με ποιον τρόπο ξορκίζετε αυτούς τους φόβους στη συγκεκριμένη συλλογή;
Πρόσφατα, μια φίλη ψυχολόγος μου έλεγε πως πρέπει να υποκλινόμαστε στο κενό που αφήνει η έλλειψη, γιατί μέσα του φυλάει το μεδούλι της ανθρώπινης ύπαρξης∙ να καλωσορίζουμε τους χωρισμούς και τους αποχωρισμούς, γιατί τότε δημιουργείται ο απαραίτητος χώρος για να αναδυθεί η ενική επιθυμία του υποκειμένου, ατόφια, μοναδική και ασυμβίβαστη, να αρθρωθεί ο δικός του Λόγος∙ ότι η έλλειψη διατηρεί την επιθυμία πυρωμένη και η επιθυμία είναι αυτή που δίνει νόημα σε μία ζωή αντικειμενικά α-νόητη. Ίσως…ίσως, εάν έκανα χρόνια ψυχοθεραπεία ή ήμουν μια αφοσιωμένη πιστή της χριστιανικής παρηγορητικής ρητορικής, να συμφωνούσα. Τώρα, όμως, φοβάμαι την απώλεια και το κενό. Φοβάμαι την έλλειψη – το έχω πει πολλές φορές –, φοβάμαι τον θάνατο. Αν αυτός ο φόβος είχε μεταφορική υπόσταση θα ήταν η απουσία της μνήμης ( γι’ αυτό περισσότερο από κάθε τι, φοβάμαι την άνοια, τη νοητική έκπτωση), ενώ εάν είχε υλική υπόσταση, θα ήταν μια λευκή, πάλλευκη, κόλλα Α4. Ένα φρικώδες, τρομώδες λευκό. Ο μόνος τρόπος για να το(ν) αντιμετωπίσεις, είναι να γεμίσεις την κόλλα, να γεμίσεις το κενό, να «απλώνεις» τις μνήμες σου και να τις διαφυλάσσεις.
Να γράψεις, να γράφεις… Αυτό κάνω και στα 40 εμπύρετα όνειρα∙ ξορκίζω το κενό γράφοντας παρέα με τους αγαπημένους μου νεκρούς. Τους πατέρες μου – που είναι πολλοί– και τη μητέρα μου, που είναι μία και μοναδική.
- Το όνειρο είναι ένας κοινός τόπος στην ποιητική. Ποια ειδικότερη σημασία του αποδίδετε εδώ στην εκάστοτε φωτεινή ή σκοτεινή εκδοχή του;
Ναι, τα όνειρα ανέκαθεν ήταν πηγή έμπνευσης για τη μυθοπλασία. Από τον Όμηρο, μέχρι τον Πόε, τον Λάβκραφτ, αλλά και τον Κάφκα…Δύσκολα όνειρα. Ιστορίες και εικόνες σουρεαλιστικές, χωρίς λογική ακολουθία, ασαφή, ασυνεχή, οβιδιακά. Μια ολόκληρη λογοτεχνία∙ άλλοτε με φως και δροσιά, συνηθέστερα, όμως, σκοτεινά, ασφυκτικά και ανεξέλεγκτα. Δεν ξέρω αν είναι προειδοποίηση για πιθανή μελλοντική απειλή, προβολή του ασυνείδητου, ή τυχαία εγκεφαλική δραστηριότητα (διόλου δεν πιστεύω, αυτό το τελευταίο), το σίγουρο είναι πως την περίοδο που έγραψα το βιβλίο, τα όνειρα για μένα ήταν μια παράλληλη πραγματικότητα, όπως η Λογοτεχνία. Ναι, σωστά το καταλάβατε, ζούσα σε τρεις παράλληλες πραγματικότητες∙ τη φυσική/καθημερινή, τη λογοτεχνική και αυτή του ονείρου, που συναιρούσε τις άλλες δύο και έγινε η πρώτη ύλη – σκοτεινή εν προκειμένω δεδομένου ότι πυροδοτήθηκε από κοινωνικά άγχη και προσωπικά τραύματα– της εν λόγω ποιητικής συλλογής.
- Η συγκεκριμένη συλλογή σας διακρίνεται για την πανοραμικότητά της; Ποια η σημασία για σας της επιλογής αυτής της διασταλτικής οπτικής τόσο ως ποιητικό υποκείμενο όσο και για τον εκάστοτε δέκτη;
Εάν ερμηνεύω σωστά την έννοια της “πανοραμικότητας”, ως τα έκτυπα, τα “ανάγλυφα” στοιχεία των εμπύρετων ονείρων, ναι. Πρόκειται για μια ποιητική συλλογή που καταθέτει τις ειδολογικές, υφολογικές και διακειμενικές της αφετηρίες άμεσα∙ για ποίηση πεζόμορφη, υβριδική, στην οποία ο ημερολογιακός εξομολογητικός χαρακτήρας συνδυάζεται με την αφηγηματικότητα, ο σκοτεινός λυρισμός με την ειρωνεία και η παρωδιακή – συνήθως –μετρικότητα με τη δραματικότητα. Η, δε, διακειμενικότητα – τόσο οι ρητές αναφορές, όσο και οι υπόγειες – αναπτύσσεται σε πλάτος και βάθος, διαστέλλοντας τα ποιήματα (να, η διασταλτική οπτική) αλλά και καθιστώντας τα κάπως ανοίκεια στο αναγνωστικό κοινό – δεν είναι τυχαίο πως ύστερα από τρεις συλλογές, για πρώτη φορά παραθέτω διευκρινιστικές σημειώσεις προς διευκόλυνση του αναγνώστη. Σίγουρα τα ποιήματα της συλλογής δεν είναι εύκολα ποιήματα…εύκολα όμως δεν είναι ούτε τα όνειρα. Θέλουν αποκωδικοποίηση. Ή ονειροκρίτη…
- Σάς γοητεύει περισσότερο η ποιητική περιδιάβαση στο χώρο του φανταστικού ή τα ποιήματά σας με αυτοβιογραφικό υπόστρωμα που να ανακινούν την γενέθλια μνήμη;
Παρόλο που η ποίησή μου –όπως το έχω ξαναπεί άλλωστε– είμαι εγώ, είμαι ό,τι αγαπώ και φοβάμαι, ό,τι έχω διαβάσει και δεν έχω διαβάσει και ως εκ τούτου έχει αυτοβιογραφικό υπόστρωμα, ας μην ξεχνάμε πως λογοτεχνία είναι καταρχήν μυθοπλασία, επινόηση. Κατά συνέπεια και ο ποιητικός λόγος προβάλλει έναν μυθοπλασιακό λόγο, είναι, όπως λέει και ο Πεσσόα, μια μορφή λυτρωτικής απόδρασης από τον εαυτό μας, μέσω της δημιουργίας ετερώνυμων χαρακτήρων. Επομένως, τα εμπύρετα όνειρα μου εκκινούν από βιωματικές εμπειρίες αλλά η “μαγιά” τους είναι μυθοπλαστική. Άλλωστε, αν τα 40 αυτά όνειρα, τα ονειρευόμουν αυτούσια και τα κατέθετα χωρίς τη διαμεσολάβηση της μυθοπλασίας, πόσο ακόμα νομίζετε πως θα άντεχα; “ερασιτέχνης άνθρωπος είμαι”.
- Το ερωτικό στοιχείο ποια θέση έχει στη συγκεκριμένη συλλογή;
Πιστεύω πως τα 40 εμπύρετα όνειρα είναι πρωτίστως ερωτική ποιητική συλλογή και σίγουρα η ερωτικότερη από τις τέσσερις που έχω εκδώσει. Θα έλεγα πως το ερωτικό στοιχείο κατέχει θέση δεσπόζουσα τονικότητας. Δίνει τον ρυθμό, κρατάει το ίσο. Ο έρωτας, πότε ως ρεαλιστική παραδοχή, πότε ως ρομαντικό πάθος και ίσως ψυχική διαταραχή, άλλοτε ως χιουμοριστική υπονόμευση του εγώ και ενίοτε ως ειρωνική αυτοακύρωση και παρωδιακή αποδόμηση, κυριαρχεί. Κυρίως, όμως, διαχέεται ως δυνατότητα σε αναστολή, ως μια σταθερά σε “σίγαση”∙ είναι μια σωματική και ψυχική “ανοιχτότητα” που διαλέγεται με τον κόσμο, με τα φαντάσματα του παρελθόντος και την ίδια τη λογοτεχνία.
7. Πώς διαχειρίζεστε ποιητικά τον χρόνο και τις εκάστοτε μεταβάσεις; Ποια η δεσπόζουσα χρονική βαθμίδα και για ποιο λόγο;
Από τις τρεις διαστάσεις του χρόνου, υπαρκτό είναι μόνο το παρόν. Το παρελθόν και το μέλλον, γίνονται αντιληπτά, υπάρχουν, μόνο μέσα από το παρόν. Ο Αγ. Αυγουστίνος αναφέρει ότι «υπάρχουν τρεις χρόνοι: το παρόν των παρελθόντων, το παρόν των παρόντων και το παρόν
των μελλόντων».
Το παρόν, λοιπόν, δεσπόζει∙ ως χρόνος που ερμηνεύει και ανασκευάζει το παρελθόν και ως χρόνος που ονειρεύεται ή φοβάται το μέλλον. Από την άλλη μεριά,
τα όνειρα – πόσο μάλλον αν είναι εμπύρετα – είναι αχρονικά. Δεν λαμβάνουν υπόψη την ημερολογιακή, μαθηματική, ροή του χρόνου. Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, αποτελούν την πύλη για το ασυνείδητο, το οποίο είναι, επίσης, αχρονικό.
- Σάς τρομάζει η ελεύθερη κατάδυση στην συλλογή στο άχρονο του ποιητικού σας ονείρου απαλλαγμένη από τις γήινες συμβάσεις;
Τίποτα δεν με τρομάζει περισσότερο από τις γήινες συμβάσεις. Από την πραγματικότητα της απώλειας και της ματαίωσης. Από τους θανάτους. Και δυστυχώς, τα όνειρα είναι καμωμένα από γήινη ύλη, από πραγματικότητα. Φανταστείτε: και πραγματικότητα και αχρονικότητα. Πού να κρυφτείς για να προστατευθείς και από τα δύο αυτά παλιρροϊκά κύματα; στην ποίηση; στον έρωτα; ή σε ένα μοναχικό και στοργικό σκοτάδι;
- Με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται η συνέχεια και η αλληλουχία στα «40 εμπύρετα όνειρά» σας;
Υπάρχει μια συγκολλητική ουσία. Ένας ιστός πάνω στον οποίο τοποθετούνται τα ποιητικά μου “καμώματα” (που δεν είναι ακκισμοί, πιστέψτε με): η θλίψη∙ μια θλίψη που όσο και αν διαδρά με τη λογοτεχνική παράδοση, όσο και αν μεταμφιέζεται σε χιούμορ και ειρωνεία,
παραμένει ατόφια θλίψη. Μια θλίψη ορφανή.
- Θα θέλατε να μοιραστείτε ένα από τα πολύτιμα αυτά όνειρα με το αναγνωστικό κοινό, μαζί με το ειδικότερο μήνυμα που μάς διοχετεύει;
Θα σας αφιερώσω δύο «όνειρα», το όνειρο πέμπτο και το τεσσαρακοστό, που το έγραψα για την αγαπημένη μου Τζένη Μαστοράκη.
Όνειρο πέμπτο
– contre le soleil –
Σου γράφω σε επιστολικό χαρτί τουάλ λευκό, μεγέθους Α4. Σου γράφω έχοντας κόντρα τον ήλιο. Αν το χαρτί πιάσει φωτιά, μην το αποδώσεις στις λεξούλες αλλά στο φυσικό φαινόμενο – νομίζω λέγεται σύγκλιση δέσμης του φωτός, ή κάτι τέτοιο. Θα είμαι σύντομη πολύ. Άλλωστε η ζωή είναι πολύ μικρή για τις μεγάλες αφηγήσεις και τα εκτενή μυθιστορήματα. Αυτό που πρέπει να θυμάσαι απλώς είναι το contre le soleil …μόνο αυτό. Ίσως έτσι να καταλάβεις. Τι είναι να οδηγείς σε δρόμους άγνωστους με τον ήλιο απέναντι, το μεσημέρι, ή να΄σαι τερματοφύλακας στη Ρασίνγκ Αλγερίου με τον ήλιο κόντρα σε φάουλ επικίνδυνο της αντιπάλου ομάδας. Και τι να ζωγραφίζεις ήλιους κόκκινους σε μπλοκ ιχνογραφίας. Έχει μια κάποια διαφορά. Δε σε κατηγορώ.
Ο καθείς και τα όπλα του.
Εσύ έχεις μια φωτοσύνθεση ζωγραφιστή.
Και εγώ κόντρα τον ήλιο.
Δεκέμβριος 2019
– Άλλωστε η ζωή είναι πολύ μικρή για τις μεγάλες αφηγήσεις και τα εκτενή μυθιστορήματα: Ελαφρώς παραφρασμένη άποψη του Μπόρχες.
– να΄σαι τερματοφύλακας στη Racing Αλγερίας: σαφής αναφορά στον Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος στη νεότητά του έπαιξε τερματοφύλακας στη Racing Αλγερίας.
Όνειρο τεσσαρακοστό
- Τζένη Μ. –
Όνειρο πράσινο. Δασώδες. Μικροσκοπικές, πυκνές φυσαλίδες αιωρούνται και σκάνε, αναδίδουν βαρύ νοτιά. Οι ρίζες των δέντρων είναι μαύρες και στιλπνές, σαν τα μαλλιά σου. Είναι ουρανομήκεις. Διαρρηγνύουν τον μανδύα της Γης, αγγίζουν τον πυρήνα της. Μου λες πως όσο συλλάβιζες την κραυγή του αγαπημένου σου Κόμη, τα μαλλιά σου μάκραιναν. Τη συλλάβιζες αιώνες. Τώρα είναι αργά. Θα μείνεις για πάντα στο δάσος, θα το σ τ ι χ ε ι ώ σ ε ι ς και από Τζένη θα γίνεις Ιφιγένεια. Εγώ θα σ’ αγαπώ όπως τους άλλους πεθαμένους μου. Και υπόσχομαι πως θα σου λούζω, θα σου χτενίζω τα μαλλιά,
μέχρι το καυτό κέντρο του κόσμου.
Νοέμβριος 2021
Επιτρέψτε μου, όμως, να αντιστρέψω τους όρους και να μεταθέσω στον αναγνώστη την «εξουσία» να σημασιοδοτήσει τα κείμενα μου. Γιατί, κάτι πρέπει να κάνει κι ο αναγνώστης…
Σάς ευχαριστούμε πολύ, να είστε πάντα δημιουργική, καλοτάξιδο το νέο βιβλίο σας!!!
Εγώ σας ευχαριστώ.
Βιογραφικό σημείωμα
