Η Αλίκη είναι ολονών αλλά και του αμφίπλευρου καθρέφτη της που τόσα χρόνια δεν έχει ούτε μία ραγισματιά.

ΕΝΑΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΛΑΦΡΩΣ ΜΟΝΟ ΣΧΕΤΙΚΟΣ

Είναι ακίνδυνα τα βιβλία;

Όχι τα βιβλία δεν είναι ακίνδυνα. Αν ήταν τότε δεν θα είχε καταρτιστεί κατάλογος απαγορευμένων βιβλίων [Index Librorum Prohibitorum] όχι μόνο στο Μεσαίωνα, αλλά και σε όλα τα αυταρχικά καθεστώτα, της εγχώριας δικτατορίας συμπεριλαμβανομένης. Δεν θα υπήρχε ούτε το περιβόητο «άουτο ντα φε[= μεσαιωνική πορτογαλική auto da fé (πράξη πίστης)] ούτε θα οδηγούνταν οι αιρετικοί στην πυρά εξαιτίας της. Ακόμα δεν θα καίγονταν βιβλία αντιφρονούντων προς το καθεστώς συγγραφέων μαζικά στο Μόναχο και μάλιστα από φοιτητές στην περίοδο της ναζιστικής δικτατορίας. Ούτε ο Στάλιν θα εξαφάνιζε, θα εξανδραπόδιζε, θα δολοφονούσε τους αντιφρονούντες συγγραφείς  κι ας του άρεσε το έργο κάποιων εξ αυτών. Ο Στάλιν είχε μια τεράστια προσωπική βιβλιοθήκη με πολιτικά και λογοτεχνικά βιβλία τα περισσότερα εκ των οποίων είχαν σημειώσεις του στο περιθώριο. Ο Αγιατολάχ Χομεινί  επικεφαλής του θεοκρατικού Ιράν είχε προγράψει τον Σαλμάν Ρουσντί γιατί είχε συγγράψει τους Σατανικούς Στίχους [1988] που θεωρήθηκαν αιρετικοί από τον μουσουλμανικό κόσμο. Τελικά του κατάφεραν  σοβαρό χτύπημα το 2022. Τον θείο Μαρκήσιο ντε Σαντ τον έκλεισαν στη Βαστίλη και αργότερα σε άσυλο φρενοβλαβών. Ο κατάλογος είναι μακρύς και αποτρόπαιος όχι μόνο για τα απαγορευμένα βιβλία αλλά και για τους συγγραφείς τους.

-Η λογοτεχνία είναι μέσο διασκέδασης; Και ιδιαίτερα η παιδική λογοτεχνία;

-Τα βιβλία που διάβασες παιδί δεν τα ξεχνάς ποτέ όπως και την παιδική ηλικία και τον παράδεισό της καθώς και τους παιδικούς έρωτες. Σε παρασύρουν όπως κανένας φίλος δεν μπορεί να σε παρασύρει να κολυμπήσετε αντίθετα στον ρου του ποταμού.

-Η Αλίκη είναι βιβλίο για παιδιά;

-Και ναι και όχι.

Δύσκολο να συλλάβει ένα άνηβο πλάσμα όσο ευφυές και να ‘ναι την αλληγορία που κρύβει τις διασκεδαστικές περιπέτειες της μικρής αφελούς που εντυπωσιάζεται από παράλογα αινίγματα και γρίφους που κρύβουν υπαινιγμούς και κριτική κρυμμένη κάτω από τον μανδύα του χιούμορ και των λογικών αδιεξόδων για την Βικτωριανή Αγγλία. Μια εποχή καταπίεσης και ανελευθερίας όχι μόνο των μεγάλων αλλά και των παιδιών.

Οι εξουσιαστικοί μηχανισμοί ξεκινούν να καταπιέζουν τα παιδιά από τη στιγμή που αποκτούν συνείδηση. Βασικός καταπιεστικός μηχανισμός η εκπαίδευση που ντρεσάρει τις προσωπικότητες των παιδιών όταν είναι αδιαμόρφωτες και χωρίς αντιστάσεις. Άλλος καταπιεστικός μηχανισμός η θρησκεία και ο απόλυτος προορισμός. Μόνο η φαντασία μπορεί να βγάλει ένα παιδί από τις απαγορεύσεις και τις τιμωρίες. Μόνο το παιχνίδι μπορεί να το απελευθερώσει. Μη ξεχνάμε πως το παιδί πρόσφατα μόνο αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη οντότητα. Έπειτα η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων ανήκει σ’ ένα είδος  πολύ περιορισμένο αυτό του nonsense, ενός πράγματος χωρίς νόημα – το οποίο λάτρευε ο Σεφέρης και είχε γράψει βιβλίο για παιδιά και ο Αντρέας Παπανδρέου που δίδασκε την περίφημη «Θεωρία των παιγνίων» που έχει σχέση με τα ανώτερα μαθηματικά [ο Κάρολ ήταν καθηγητής μαθηματικών] και όταν ήταν πρωθυπουργός και τα πράγματα εκτροχιάζονταν αναφωνούσε:  Alice in Wonderland! Ήταν η Βίβλος του.

Ο συγγραφέας παίζει με διάφορους αδιαφανείς τρόπους με την ταυτότητα της Αλίκης, ενώ το βιβλίο αποτελεί μια ενδελεχή έρευνα της ίδιας της γλώσσας [«Μια λέξη σημαίνει ό,τι αποφασίσω εγώ να σημαίνει»]. Ο Τζόυς δεν ακολούθησε μόνο τη ροή συνείδησης τον εσωτερικό μονόλογο του Ντιζαρντέν στην Αγρύπνια των Φίνεγκαν,  αλλά και την Αλίκη του Κάρολ.

Η ΑΛΙΚΗ ΚΑΤΩ ΑΠ’ ΤΟ ΧΩΜΑ Η ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

Πριν το βιβλίο ολοκληρωθεί και η Αλίκη βρεθεί στη χώρα των Θαυμάτων ήταν κάτω από το χώμα –αυτός ήταν ο πρώτος τίτλος κι αυτό γιατί όλα ξεκινούν όταν ή Αλίκη περπατώντας στο δάσος εξαφανίζεται πέφτοντας σε μια κουνελότρυπα. Ο τίτλος ενός από τους πέντε Ρίπλεϋ της Πατρίτσια Χάισμιθ  Ο Ρίπλεϋ κάτω από το χώμα παραπέμπει σ’ αυτόν υποθέτω. Οι συμπαραδηλώσεις του τίτλου που έγινε πιο απλός [Alice in Wonderland, αλλά  και το ίδιο το βιβλίο το απλοποίησε ο Κάρολ για να το διαβάσουν πεντάχρονα αναγνωρίζοντας τον  ακατανόητο, τον παράλογο, τον ανοίκειο χαρακτήρα του]  παραπέμπουν στον προορισμό όλων, το θάνατο, αλλά και τη φύλαξη κάτω από το χώμα που κατά την  εξόδιο ακολουθία μνημονεύεται: «χους ει και εις χουν απελεύσει». Ο άνθρωπος επιστρέφει στο υλικό από το οποίο δημιουργήθηκε, το ταπεινό χώμα. Κι επειδή ο άνθρωπος δεν άντεχε αυτόν τον προσβλητικό προορισμό που ακύρωνε την οντότητά του, επινόησε την ψυχή και οι θρησκείες το επέκεινα.

Η Αλίκη ωστόσο δεν πεθαίνει καθότι οι ήρωες των μυθιστορημάτων κηρύσσονται αθάνατοι ακόμα κι αν ο συγγραφέας τους σκοτώσει στο τέλος. Η Αλίκη εκεί κάτω από το χώμα ανακαλύπτει μερικούς χαρακτήρες και τον κόσμο τους που σιγά σιγά τον μαθαίνει και τον οικειοποιείται. Βέβαια μικραίνει και μεγαλώνει βγαίνει στον Πάνω κόσμο και ξαναβυθίζεται στον Κάτω. Δε μοιάζει με την  επίσκεψη του Ορφέα στον Άδη, ή αυτήν του Βιργίλιου στην Κόλαση του Δάντη; Ή την ταφή και την ανάσταση του Ιησού; Στο βιβλίο υπάρχουν αλληγορικοί συμβολισμοί ακόμα και ως προς τον κόσμο της επιστήμης. Άφθονα λογοπαίγνια, ποιήματα και τραγούδια. Παρωδία, χλεύη και κοροϊδία.

Ας δούμε όμως τι είδε εκεί η Αλίκη όχι μόνο στη Χώρα των Θαυμάτων αλλά και στη συνέχειά της Through the Looking-Glass and What Alice Found There (Μες στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί):

Συνάντησε τραυλίζοντας ελαφρώς, όπως και ο συγγραφέας της, τον Άσπρο Λαγό, τον Ποντικό, τον Ντόντο, τον Δούκα και τη Δούκισσα, την Κάμπια, τον  Γρύπα, τον Βαλέ, τον Τρελοκάπελο, τον Bill the Lizard, τη Γάτα του Τσεσάιρ, το Λαγό του Μάρτη, τη Βασίλισσα Ντάμα Κούπα, την Αδελφή της Αλίκης, τον Βασιλιά της Καρδιάς, τον πατέρα Γουλιέλμο, τον Χάμπτυ Ντάμπτυ, τον Τουίντλντάμ και τον Τουύνλντί…

Για όλα ευθύνεται ήταν εκείνη η μοιραία εκδρομή, η προσκόλληση του Κάρολ στα κοριτσάκια, η Αλίκη Λίντελ μια εντεκάχρονη, κόρη καθηγητή της Οξφόρδης που συνέταξε μαζί με τον Σκοτ το περίφημο Λίντελ – Σκοτ [που η συμβολή του Κωνσταντινίδη το έκανε προσιτό στον Έλληνα αναγνώστη], η βαρκάδα στο ποτάμι με τα κορίτσια, τα παραμύθια, καθόλου διδακτικά, αλλά αρκούντως διασκεδαστικά όπως θα έπρεπε να είναι τα παραμύθια τότε και τώρα, πλούσια σε φαντασία και μυστικά που μένει ν’ αποκαλυφθούν. Έτσι μια ωραία μέρα σε μια εκδρομή που τα κορίτσια και ο κύριος καθηγητής πήγαν για να ξεσκάσουν η Αλίκη επειδή βαριόταν ζήτησε από τον καθηγητή να πει ένα παραμύθι, γνωρίζοντας μάλλον την ευχέρεια με την οποία σκάρωνε γοητευτικές ιστορίες που κανείς άλλος δεν ήταν ικανός να αφηγηθεί.

«Η Αλίκη άρχιζε πια να βαριέται πολύ, έτσι καθισμένη στην ακροποταμιά δίπλα στην αδελφή της, και μη έχοντας τίποτα να κάνει. Μια δυο φορές είχε κρυφοκοιτάξει το βιβλίο που η αδελφή της διάβαζε, αλλά αυτό δεν είχε ούτε ζωγραφιές ούτε διαλόγους. […] Έτσι λοιπόν μελετούσε μες στο μυαλό της (όσο καλύτερα μπορούσε, γιατί η ζεστή μέρα την έκανε να νιώθει νυσταγμένη και χαζή) το θέμα κατά πόσο η ευχαρίστηση του να φτιάχνεις ένα στεφάνι με μαργαρίτες, θα άξιζε τον κόπο να σηκωθείς και να μαζέψεις μαργαρίτες – όταν ξαφνικά ένα Άσπρο Κουνέλι με ροζ μάτια πέρασε δίπλα της τρέχοντας».

Δεν κάθισε να σκεφτεί τι χρώμα έχουν τα μάτια των κουνελιών, πάντως ήξερε πως υπάρχουν άσπρα κουνέλια που τρέχουν  και κρύβονται. Άκουγε την τρεμουλιαστή, συγκοπτόμενη φωνή του κυρίου Λούις κι άρχισε να νιώθει μαγεμένη, επειδή αμφέβαλε αν στ’ αλήθεια την είδε εκείνο το κουνέλι.

«Βλέπετε, είχαν συμβεί τόσα ασυνήθιστα πράγματα τελευταία, που η Αλίκη είχε αρχίσει να πιστεύει πως σχεδόν τίποτα δεν θα ’ταν πραγματικά ακατόρθωτο. […] τώρα η Αλίκη ήταν  μόνο τριάντα εκατοστά ψηλή και το πρόσωπό της έλαμψε στη σκέψη πως είχε πια το κατάλληλο ύψος για να μπορέσει να περάσει τη μικρή πόρτα και να βγει στο όμορφο περιβόλι».

Από τότε που τυπώθηκε σε βιβλίο εκατομμύρια παιδιά που ήταν κορίτσια και τα έλεγαν Αλίκη ή όχι, αγόρια που τα έλεγαν  Λούις ή όχι μαγεύτηκαν ή φοβήθηκαν με τις αλλεπάλληλες μετατοπίσεις και μεταμορφώσεις της Αλίκης, διαβάζοντάς το, έτσι που στις αρχές του εικοστού αιώνα ήταν το δημοφιλέστερο βιβλίο. Μεταφράστηκε σε 50 γλώσσες και στην εσπεράντο. Γυρίστηκαν πολλές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές βασισμένες σ’ αυτό. Μια από αυτές, αρκετά ευφάνταστη και τρισδιάστατη, σκηνοθέτησε  ο Τιμ Μπάρτον [2010] στην οποία την Αλίκη έπαιζε η σύζυγός του στη ζωή Έλενα Μπόναμ Κάρτερ.

Το Νοέμβριο του 1864 ο Κάρολ παρουσίασε το έργο του στην Άλις Λίντελ.

Το τελικό χειρόγραφο διάβασε ο λογοτέχνης Χένρι Κίνγκσλεϊ, ο οποίος παρότρυνε τη μητέρα της Αλίκης να πείσει τον Κάρολ να το δημοσιεύσει.

Το βιβλίο θα σημείωνε μεγάλη επιτυχία, εφόσον την εικονογράφησή του [χωρίς αυτήν δεν θ’ άρεσε στην Άλικη άλλωστε] αναλάμβανε ένας διακεκριμένος καλλιτέχνης, προτείνοντας για αυτό το λόγο τον Τζον Τένιελ, γνωστό από τη δουλειά του στο περιοδικό Punch. Ο Κάρολ αναζήτησε επιπλέον τη γνώμη του συγγραφέα Τζορτζ ΜακΝτόναλντ, ο οποίος τον έπεισε τελικά να το δημοσιεύσει. Έχοντας αποφασίσει για την έκδοση του βιβλίου, ο Κάρολ προχώρησε σε περαιτέρω επεξεργασία του, φθάνοντας έτσι στην οριστική μορφή του έργου. Ο Τένιελ ήρθε σε επαφή με το κείμενο τον Ιανουάριο του 1864 και στις 5 Απριλίου του ίδιου έτους συμφώνησε να αναλάβει την εικονογράφησή του. Τελικά το βιβλίο εκδόθηκε από τον οίκο MacMillan & Co., με τον τίτλο Alice’s Adventures in Wonderland (Οι Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων), τον Ιούλιο του 1865.

Ο Κάρολ ανέλαβε πλήρως τα έξοδα της έκδοσης, συμπεριλαμβανομένου του κόστους των υλικών και της διαφήμισης, καθώς και της αμοιβής του εικονογράφου. Ο εκδοτικός οίκος ανέλαβε με τη σειρά του την παραγωγή και διανομή  του. Η ασυνήθιστη για την εποχή συμφωνία, εξασφάλιζε στον Κάρολ απόλυτο έλεγχο της ποιότητας του τελικού προϊόντος, αν και θα τον επιβάρυνε παράλληλα σε μεγάλο βαθμό οικονομικά, σε περίπτωση εμπορικής αποτυχίας.  Η πρώτη έκδοση του βιβλίου περιλάμβανε δύο χιλιάδες αντίτυπα, ωστόσο ενώ ήδη πενήντα από αυτά είχαν προλάβει να βιβλιοδετηθούν, ο Κάρολ πληροφορήθηκε από τον Τένιελ πως δεν ήταν ικανοποιημένος από την ποιότητα εκτύπωσης των εικόνων του, με αποτέλεσμα να αποσυρθεί το βιβλίο, επιβαρύνοντας οικονομικά τον Κάρολ. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου περιλάμβανε δύο χιλιάδες αντίτυπα, ωστόσο ενώ ήδη πενήντα από αυτά είχαν προλάβει να βιβλιοδετηθούν, ο Κάρολ πληροφορήθηκε από τον Τένιελ πως δεν ήταν ικανοποιημένος από την ποιότητα εκτύπωσης των εικόνων του, με αποτέλεσμα να αποσυρθεί το βιβλίο, επιβαρύνοντας οικονομικά τον Κάρολ.

Το Νοέμβριο του 1865, η δεύτερη έκδοσή του, τυπώθηκε σε τέσσερις χιλιάδες αντίτυπα, τα οποία ο Κάρολ χαρακτήρισε «τέλειο δείγμα καλλιτεχνικής εκτύπωσης». Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων γνώρισε πολύ μεγάλη εμπορική επιτυχία.

Η Αλίκη Λίντελ μετά το θάνατο του συζύγου της το 1926, επειδή δεν μπορούσε ν’ αντέξει το κόστος της διατήρησης του σπιτιού τους, έκρινε απαραίτητο να πουλήσει το αντίγραφο του Alice’s Adventures under Ground (Οι Περιπέτειες της Αλίκης κάτω από τη Γη)  (το προηγούμενο τίτλο του Λιούις Κάρολ για τις Οι Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων). Το χειρόγραφο της απέφερε £ 15.400, σχεδόν τέσσερις φορές την εφεδρική τιμή που έδωσε ο οίκος δημοπρασιών Sotheby’s.

Η Αλίκη  σε ηλικία 80 ετών σε μια επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε τη σπάνια τύχη να γνωρίσει τον Πήτερ Λουέλλυν Ντέϊβις, έναν από τους αδελφούς που ενέπνευσαν τον Πήτερ Παν του Τζέημς Μάθιου Μπάρρι.

Το βιβλίο αγοράστηκε στη συνέχεια από μια κοινοπραξία Αμερικανών βιβλιόφιλων και παρουσιάστηκε στο βρετανικό λαό “σε αναγνώριση του θάρρους της Βρετανίας να αντιμετωπίσει τον Χίτλερ πριν έρθει η Αμερική στον πόλεμο”. Το χειρόγραφο βρίσκεται σήμερα στη Βρετανική Βιβλιοθήκη.

Η Αλίκη Λίντελ πέθανε στα 82 της χρόνια. Αν δεν είχε γίνει η ηρωίδα των περιπετειών της που επινόησε ο Κάρολ θα ήταν μια ασήμαντη γυναίκα που δεν θα μνημόνευε κανείς.

Ο ΑΞΙΟΤΙΜΟΣ Κος ΝΤΟΓΚΣΟΝ

Κατά βάθος κι ίσως και κατά πλάτος ο κύριος Τσαρλς Λάτγουϊτζ Ντότζσον [Charles Lutwidge Dodgson 27 Ιανουαρίου 1832 – 14 Ιανουαρίου 1898]  όπως ήταν το πραγματικό του όνομα ήταν ένας συντηρητικός χλεύαζε την Οξφόρδη γιατί υπέκυπτε στις μόδες της εποχής, π.χ. έδινε διπλώματα στις γυναίκες και είχε τη γνώμη πως δεν έπρεπε να διαμένουν τουλάχιστον εντός του ιδρύματος.

Ο Κάρολ δεν αποκάλυπτε το έργο του δημοσίως, κρατούσε την καλλιτεχνική του περσόνα μακριά από ζηλόφθονα βλέμματα. Εξάλλου είχε συγγράψει ένα σωρό επιστημονικές πραγματείες πριν αρχίσει να θεραπεύει τη λογοτεχνία.

Όταν πέθανε η μητέρα του στα 47 της όταν  Τσαρλς ήταν 19 χρονών. Η μητέρα του του είχε μάθει τα πρώτα γράμματα ως τα 12 του χρόνια. Στο σπίτι τους [ήταν 11 παιδιά 7 κορίτσια και τέσσερα αγόρια] μετακόμισε τότε η θεία Λούσυ, αδελφή της μητέρας τους και ανέλαβε να τα μεγαλώσει. Φαίνεται πως τα κατάφερε γιατί ο Τσαρλς την αναφέρει με μεγάλη τρυφερότητα και νοσταλγία.

Την ίδια κιόλας χρονιά εγκαταστάθηκε στην Οξφόρδη, όπου φοίτησε στο κολέγιο Christ Church, στο οποίο είχε σπουδάσει παλαιότερα και ο πατέρας του και όπου έμεινε όλη του τη ζωή. Στο δημόσιο σχολείο νωρίτερα φαίνεται πως τον παρενοχλούσαν, ίσως και σεξουαλικά ακόμα, κάποιοι  συμμαθητές του. Ο ίδιος στα ημερολόγιά του μιλά για νυχτερινές ενοχλήσεις. Οι παρωδίες που έγραφε τότε για να διασκεδάσει τ’ αδέλφια του πέρασαν αργότερα στα δύο μείζονα λογοτεχνικά του έργα. Το 1852 παίρνει άριστα στα μαθηματικά και κερδίζει μια υποτροφία με την οποία γίνεται ισόβιο μέλος του Κολλεγίου με τον όρο να γίνει ιερωμένος παραμένοντας ανύπαντρος. Αποφοιτά με άριστα στα μαθηματικά και λίαν καλώς στην κλασική φιλολογία. Λαμβάνει Master of Arts. Το 1855 γίνεται βιβλιοθηκάριος και λέκτορας μαθηματικών. Κοσμήτορας είναι dr, H.G. Liddell. Πατέρας της Αλίκης που τότε είναι 3 ετών. Τον επόμενο χρόνο ο Έντμοντ Γαίητς του δίνει το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο. Γνωρίζεται με τον ποιητή  Άλφρεντ Τένυσον.

Υπάρχουν πολλά κενά διαστήματα στα ημερολόγιά του και διατυπώνονται δεξιά κι αριστερά κάποια σκοτεινά σχόλια. Κυκλοφορούν φήμες για την προσκόλλησή του στα κοριτσάκια. Λεγόταν πως μισούσε τ’ αγόρια. Τα γράμματά του τα απευθύνει όλα σε ανήλικα κοριτσάκια πλην ενός που γράφει σ’ ένα αγόρι. Παρόλα αυτά νεώτερες έρευνες έδειξαν πως δεν ήταν παιδόφιλος όπως ψιθυριζόταν. Δεν ήταν ερωτευμένος με την Αλίκη. Έπειτα οι σχετικές φήμες κυκλοφόρησαν όταν η Αλίκη συμπλήρωνε τα 27.

Πάντως, αν έχει κάποια σημασία, η Αμερικανίδα συγγραφέας Τζόις Κάρολ Όουτς που είχε βιαστεί στα 15 της, από πρόσωπο του συγγενικού της περιβάλλοντος, έγραψε ένα δοκίμιο με τον τίτλο Αλίκη.

Ο ΚΑΡΟΛ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Είχε αναπτύξει ένα έντονο πάθος για τη φωτογραφία. Είχε τραβήξει κάπου 3000 φωτογραφίες κι όταν πέθανε κατέλειπε 33 άλμπουμ. Φωτογράφιζε με πολύ εξελιγμένες φωτογραφικές μηχανές για 24 χρόνια πρίγκιπες, επισκόπους, καρδινάλιους, πολιτικούς, καθηγητές της Οξφόρδης, καλλιτέχνες, συγγραφείς και ηθοποιούς. Τον διακρίνει από ό,τι φαίνεται ένας σνομπισμός και σίγουρα μια ακατάσχετη κοσμικότητα.

Οι φωτογραφίες όμως που συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι τα άνηβα κοριτσάκια ντυμένα αλλά και γυμνά. Εκείνη την εποχή δεν ήταν κάτι που απαγορευόταν παρ’ όλα αυτά, αρκεί να έπαιρνες τη συγκατάθεση των γονέων. Πάντως την Αλίκη που υπήρξε η ιδανική παιδική του φίλη, το  πρώτο παιδί-φίλη όπως την έλεγε την απομάκρυναν οι γονείς της εξαιτίας των φωτογραφιών τις οποίες κατέστρεψε ο ανιψιός του για να μην τρωθεί μεταθανάτια η υστεροφημία και το κύρος του θείου του. Τα γυμνά παιδιά πάντως έχουν  μια τόσο τέλεια αγνότητα και γοητεία.

Ή όπως το διατυπώνει ο Ούγγρος Μπρασάι [Brassaï, 1899-1984] πολυσχιδής και μεταξύ άλλων φωτογράφος: «ο αξιότιμος κύριος Λούις Κάρολ έπρεπε να παλέψει ακατάπαυστα και απελπισμένα σε όλη του ζωή  με τον ρου της ανάπτυξης που του έπαιρνε τις μικρές του φίλες τη μία ύστερα απ’ την άλλη. Όλες  μπορούσαν να παίξουν  το ρόλο τους για ένα μικρό διάστημα, όσο μέσα στο κοριτσίστικό σωματάκι τους τίποτα δεν πρόδιδε ακόμα τη γυναίκα. […] η μοίρα  του Λούις Κάρολ είναι σχεδόν τραγική. […] η τρυφερότητα που νιώθει για τα κοριτσάκια τον υποχρεώνει να ξεπεράσει τον εαυτό του. Ενεργοποιεί τότε όλο το ταλέντο του  για ν’ αποδώσει την ομορφιά ενός παιδικού προσώπου, το εύθραυστο ενός νεανικού κορμιού».

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Ή ΤΙ ΙΣΩΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΙΚΗ

Ο Κάρολ έβαλε την Αλίκη  στη χώρα των θαυμάτων και ο κόσμος γύρω της απέκτησε μορφή, αλλά όχι απαραίτητα και νόημα. Γιατί τι νόημα έχει να διασκεδάζεις και να διασκεδάζεις και να διασκεδάζεις; Να μικραίνεις και να μεγαλώνεις στο λεπτό. Να σκοτώνεις το χρόνο. Να γίνεσαι φίλος με το ποντίκι, το γάτο, τη σαύρα, να μιλάς με τις φιγούρες των τραπουλόχαρτων. Να ονειρεύεσαι ασώματους ανθρώπους. Ζώα που μιλούν. Στιχάκια ανόητα. Διαλόγους όπως:

-Από πού ν’ αρχίσω;

-Από την αρχή. Κι όταν φτάσεις στο τέλος, τότε σταμάτα!

Ή να σκαρώνεις διαρκώς γρίφους κι αινίγματα. να κάνεις ακατόρθωτα κατορθώματα. Να μεγαλώνεις χωρίς να μεγαλώνεις. Να βρίσκεις στενό το χώρο για να μεγαλώσεις, κι ύστερα να ‘ρχεσαι στις κανονικές σου διαστάσεις.

«Τέλος πάντων, θα ‘λεγε η Αλίκη αυτό δεν είναι δική μου δουλειά». Κι η Βασίλισσα θα κοκκίνιζε απ’ τη λύσσα της και θα διέταζε: «Πάρτε της το κεφάλι». Αλλά η Βασίλισσα δεν ήταν τίποτ’ άλλο από τραπουλόχαρτο και ο κύριος Λούις Κάρολ- όπως μετονομάστηκε για την περίσταση- τίποτ’ άλλο από έναν αποπλανητή, ο,τι δηλαδή είναι ένας συγγραφέας. «Κι ο αναγνώστης;», θα ρωτούσε, φερ’ ειπείν ο βάτραχος, «Ένας ηδονοβλεψίας που απολαμβάνει και δε βαριέται».

Ούτε η Αλίκη βαριόταν πια. Αλλά ποια Αλίκη; Μήπως ήταν πλέον η ίδια;

Κι ύστερα λένε πως η Αλίκη είναι βιβλίο για παιδιά! Ένα παραμύθι.

«Και τι είναι;» πετάχτηκε ο βάτραχος.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Ο εκκεντρικός κύριος Ντόγκσον ανακαλύπτει νέες μεθόδους για την επιτάχυνση της αριθμητικής με το μυαλό, ενώ απευθύνει κηρύγματα σε ακροατήρια παιδιών.

Στις 8 Δεκεμβρίου του 1897, 65 ετών αποφασίζει να επιστρέφει όλα τα γράμματα που απευθύνονται  στον «Lewis Carroll, Christ Church» γράφοντας «Άγνωστος».

Ένα κρύωμα στις αρχές Ιανουαρίου 1898 μετατρέπεται σε βρογχίτιδα και ο Charles Lutwidge Dogson πεθαίνει.

Τέλος του παραμυθιού.

Βοηθήματα:

• Λούις Κάρολ, η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων /Μες στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί,  μτφρ. Παυλίνα Παμπούδη, Νεφέλη, 1988, Printa / 2004
• Λούις Κάρολ, Μες στον καθρέφτη και τι βρήκε η Αλίκη εκεί, μτφρ, Σωτήρης Κακίσης, Ύψιλον/ βιβλία, 1979,
• Περ. Οδός Πανός, αφιέρωμα στον Λούις Κάρολ, Σεπτέμβρης 2015,
• Lewis Carroll, Γράμματα στα κοριτσάκια και φωτογραφίες, Άγρα, 1982-