Η συνύπαρξη είναι τυχαία. Και η ύπαρξη καμιά φορά, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση, ή απλώς μια συνεχής αναζήτηση.
Η συν-ύπαρξη είναι τύχη και η συνάντηση με τη Μεγάλη Τέχνη είναι Μεγάλη Τύχη.
Το να σε παίρνει από το χέρι ο Σοφοκλής, ο Αριστοφάνης και ο Κουν και να σε πηγαίνουν βόλτα σε μεγάλα φεστιβάλ, είναι μια συνύπαρξη με την Ευτυχία.
Το ταξίδι στη Φλωρεντια, όπου τις νύχτες είσαι κομμάτι ενός έργου τέχνης και τις μέρες απολαμβάνεις τα έργα της Ιταλικής Αναγέννησης, είναι μια Τύχη, που δεν μπορεί να σχεδιαστεί, αλλά ούτε καν να την ονειρευτείς, αλλά συνέβη. Σ’ εκείνη την πρώτη επαγγελματική συνάντηση με το Θέατρο, που είχε δεύτερο σταθμό το Φεστιβάλ των Εθνών στο Αμβούργο.
Μάλιστα αναγκαστικά, για να προλάβει να πάει η νταλίκα με τα σκηνικά από τη μια πόλη στην άλλη, μείναμε άλλες τρεις μέρες στη Φλωρεντία, περιδιαβαίνοντας στα μουσεία.
Δουλειά δηλαδή, σε συνδυασμό με τουρισμό και εκπαιδευτικό ταξίδι.
Άλλη μια λεπτομέρεια της καλής Τύχης ήταν ότι, με το να παίζουμε δύο έργα με δύο παραστάσεις το καθένα, δηλαδή (συν η μια μέρα πρόβας) υποχρεωτικά έξι μέρες στην ίδια πόλη, είχαμε την ευκαιρία, στο Αμβούργο (όπου δεν μας ενδιέφεραν τα μουσεία), να βλέπουμε καθημερινά παραστάσεις άλλων θιάσων, που συμμετείχαν στο φεστιβάλ, αφού υπήρχαν παραστάσεις εδώ κι εκεί και μάλιστα στις πιο απίθανες ώρες και ακόμη σε αίθουσες που δεν ήταν θεατρικές.
Είδαμε παράσταση σε τσίρκο, στο πατάρι ενός μπαρ, στο φουαγιέ ενός μεγάλου θεάτρου, σε πανεπιστημιακό αμφιθέατρο.
Ένα πρωινό συναντηθήκαμε με τους ηθοποιούς του Odin Teatret, του Εουτζένιο Μπάρμπα, για να μας δείξουν τον τρόπο της δουλειάς τους, στο μικρό θεατράκι της σχολής του κρατικού θεάτρου, που ήταν πλήρως εξοπλισμένο και μεγαλύτερο από το δικό μας Υπόγειο. Σ’ εκείνο μάλιστα το θεατράκι είχαμε δει και μια απογευματινή παράσταση, πριν παίξουμε τη δική μας, με ένα νεοϋορκέζικο θίασο του ενός ηθοποιού. Σε αυτή τη συνάντηση με το Odin ήρθαν και οι μαθητές της σχολής, ντυμένοι με κοστούμια εποχής και μακιγιαρισμένοι, γιατί είχαν μάθημα από το πρωί, αφού ήταν η περίοδος της προετοιμασίας των εξετάσεών τους. Αυτούς απλώς τους ζηλέψαμε. Ζηλέψαμε το θέατρό τους και τα μέσα που είχαν στη διάθεση τους, όμως το ίδιο βράδυ, φαντάζομαι, θα μας ζήλεψαν αυτοί, γιατί εμείς (πρωτοετείς μαθητές) παίζαμε στον Οιδίποδα Τύραννο.
Θυμάμαι ακόμη μια σπουδαία παράσταση σε ένα τσίρκο, ένας θίασος από το Παρίσι, που έκανε ένα έργο χωρίς λόγια, μόνο αυτοσχεδιαστικά, με μουσική και ήχους, που ξεκίναγε με μια δεξίωση την ημέρα της κήρυξης του Α’ παγκόσμιου πολέμου, στη συνέχεια ιστορούσε σκηνές από τον πόλεμο, στο δρόμο, σε εστιατόρια, σε σπίτια, την καθημερινότητα στην πόλη, τη μετακίνηση με το τραίνο των στρατιωτών για το μέτωπο και κατέληγε σε μια σκηνή κατάληψης ενός υψώματος, όπου κατελήφθη μεν το ύψωμα και σήκωσαν μια μεγάλη σημαία, αλλά ο σημαιοφόρος πυροβολείται και παγώνει η στιγμή σε μορφή αγάλματος, που αμέσως μετά γίνεται Μνημείο του Πολέμου και έρχεται το πλήθος της αρχικής δεξίωσης, να κάνει τιμητικό μνημόσυνο. Μια εκπληκτική παράσταση, που προέκυψε σε ένα εργαστήρι Γάλλων ηθοποιών, που δούλευαν με τον δικό μας Ανδρέα Βουτσινά, πριν έρθει στην Ελλάδα να κάνει τις γνωστές παραστάσεις.
Ο Ντάριο Φο, σε ένα πανεπιστημιακό αμφιθέατρο, να παίζει με το κοστούμι της ζωής του το «Μίστερο Μπούφο» και στο φουαγιέ του θεάτρου Thalia, ένας γερμανικός θίασος, με τρία-τέσσερα μονόπρακτα από τον «Τρόμο και την Αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ», χωρίς σκηνογραφία, μόνο λίγα έπιπλα στον οβάλ σκηνικό χώρο και τους θεατές τριγύρω να κάθονται σε καρέκλες και στις δυο σκάλες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή στον «Αποφυλακισμένο»: πώς έπαιξε τη σιωπή ο ηθοποιός που έπαιζε τον αποφυλακισμένο, όταν μένει μόνος στη σκηνή, ενώ φεύγουν τα δύο άλλα πρόσωπα του έργου, για να επιστρέψουν λίγο αργότερα. Βέβαια η σκηνή αυτή είναι και από τις καλύτερα γραμμένες θεατρικές στιγμές του Μπρέχτ.
Τέλος το «Come! And The Day will be Yours”, μια παράσταση σ’ έναν πεζόδρομο με το Οdin Teatret.
Παίξαμε στο κρατικό Thalia Theater, την “Ειρήνη” και τον “Οιδίποδα” όπου έπαιξαν πριν και μετά από μας:
το Royal Shakespeare Company τον “Κοριολανό”, το Maxim Gorki Theater την “Ιστορία ενός Αλόγου” και τον “Ήρεμο Ντον” και το Burgtheater Wien την “Ιφιγένεια εν Ταύροις”.
Κατά σύμπτωση το Schauspielhaus, του Αμβούργου, παίζει τώρα “Οιδίποδα”, ενώ το Thalia Theater παίζει “Βασιλιά Ληρ”…
Το μεγαλύτερο άγχος μου στην «Ειρήνη» ήταν, αν βγήκα από τη σωστή πλευρά, γιατί αν έκανα λάθος δεν προλάβαινα να γυρίσω γύρω γύρω όλη τη σκηνή από το παρασκήνιο, ειδικά σε εκείνα τα άγνωστα μεγάλα θέατρα, για να βγω σωστά στην επόμενη σκηνή. Ευτυχώς μόνο τραγουδάγαμε και χορεύαμε, δεν είχαμε να πούμε και λόγια του Χορού.
Σ’ εκείνο το μεγάλο ταξίδι παίξαμε στις πόλεις: Φλωρεντία, Αμβούργο, Δυτικό Βερολίνο, (μετά από έξι χρόνια παίξαμε «Αχαρνής» στο Ανατολικό), με τα δύο έργα. Μετά, μόνο με την «Ειρήνη», Κολωνία, Ντύσσελντορφ, Βόννη. Επιστροφή για λίγο στην Αθήνα και ξανά μετά με την «Ειρήνη», στην Ολλανδία, (Άμστερνταμ, Ρότερνταμ, Χάγη, Χάρλεμ, Ουτρέχτη), με τελευταίο σταθμό τη Ζυρίχη.
Εν έτει 1979, παρακαλώ, μαζί με τον Κουν, την εποχή της απόλυτης αναγνώρισής του, στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό κι εμείς λίγο πριν τελειώσουμε το πρώτο έτος της σχολής, να παίζουμε Αρχαίο Δράμα. Ήμαρτον Κύριε!!!
(Επιλογή φωτογραφιών:
α) Από τις σελίδες του βιβλίου-προγράμματος του φεστιβάλ, για την αίσθηση της θεατρικής εποχής, αλλά και της γραφιστικής αντίληψης εκείνου του καιρού.
α1. Theatron Technis, Athen, “Der Frieden” και «König Ödipus”,
α2. Royal Shakespeare Company, Stratford/London, “Coriolanus”, / Schauspielhaus, Hamburg, “Hedda Gabler”, “Wintermärchen”,
α3. Maxim Gorki Theater, Leningrad, “Geschichte eines Pferdes” και “Der stille Don”,
α4. Staatstheater Stuttgart, “Faust” Erster & Zweiter Teil,
α5. Burgtheater Wien, “Iphigenie auf Tauris”, / People Show, London, “No. 79”
α6. Pip Simmons, London, “Woyzeck”, / Odin Teatret, Holstebro/Dananark, “Come! And The Day will be Yours”
α7. The Lindsay Kemp Company, London, “Flowers” και “Salome”,
α8. Jango Edwards and the Friends Band, Amsterdam Pensilpeeni Sirkus, “Freaks and Oddities around the World”, / Ein-Mensch-Theater Marcel Marceau, Paris, “Neue Pantomimen”, / Dario Fo, Mailand, “Mistero Buffo”,
α9. Stuart Sherman, New York, “The Tenth Spectacle-Portraits of Places”, / Winston Tong, San Francisco, “Five Solo Pieces” και
β) Επιλογή από ένα δικό μου φωτορεπορτάζ από τις παραστάσεις:
β1. «Τρόμος και Αθλιότητα του Τρίτου Ράιχ»,
β2. “Mistero Buffo” και
β3. “The Tenth Spectacle-Portraits of Places”.)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Το βιογραφικό του Κουν, όπως το γράφει το πρόγραμμα στο Φεστιβάλ των Εθνών.
Καρολος Κουν.
Υπάρχουν άνθρωποι του θεάτρου που η βιογραφία τους από ένα σημείο και μετά ταυτίζεται με την ιστορία του θεάτρου στο οποίο εργάζονται. Ο Κάρολος Κουν, ιδρυτής και διευθυντής του Theatron Technis, είναι ένας από αυτούς. Γεννήθηκε το 1908 στην Προύσα, μια πόλη της Μικράς Ασίας.
Πριν ιδρύσει το Theatron Technis, ο Κάρολος Κουν εργαζόταν στην Αθήνα ως καθηγητής αγγλικών στο Κολλέγιο Αθηνών. Το 1942, την εποχή της γερμανικής κατοχής, ο Κουν ίδρυσε το Θέατρο Τέχνης, το οποίο σύντομα έγινε κέντρο της ελληνικής θεατρικής ζωής. Ο Κουν ξεκίνησε με παραγωγές των Ibsen, Shaw και Pirandello. Μετά την απελευθέρωση, ακολούθησαν έργα των Lorca, Tennessee Williams, Thornton Wilder και Arthur Miller. Το 1949 το θέατρο αναγκάστηκε να σταματήσει να λειτουργεί για οικονομικούς λόγους. Το 1954 το Theatron Technis άνοιξε ξανά ως ένα μικρό υπόγειο θέατρο και ο Κουν μύησε το κοινό του στο σύγχρονο θέατρο avant-garde, Μπέκετ, Ιονέσκο, Μπρεχτ, Ζενέ, Αραμπάλ κ.λπ. Από το 1957 ο Κουν άρχισε να ασχολείται με το θέατρο της αρχαίας Ελλάδας. Η παραγωγή του «Όρνιθες» του Αριστοφάνη είχε θεαματική επιτυχία στο Theatre der Nations στο Παρίσι το 1962. Στο εξής, οι παραγωγές αρχαίων δραμάτων του Κουν θα προβάλλονται σε guest παραστάσεις σε όλη την Ευρώπη. Εκτός από τη δουλειά του ως σκηνοθέτης και επικεφαλής του Θεάτρου Τέχνης, ο Κουν έχει εργαστεί μερικές φορές στο εξωτερικό. Σκηνοθέτησε το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Shakespeare στο Royal Shakespeare Company στο Στράτφορντ.
KZK / 5.1.2024
