Μεγάλη Τρίτη

Σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο καθιερώθηκε να ονομάζεται Μεγάλη Τρίτη η ημέρα Τρίτη της Μεγάλης Εβδομάδας ή Εβδομάδας των Παθών του Ιησού Χριστού.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, σύμφωνα με το τηρούμενο Μηναίο ή Μηνολόγιο, η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη αφενός στη μνεία του ιερού ευαγγελίου που αναφέρεται στη δριμύτατη καταγγελία του Ιησού κατά των θρησκευτικών αρχηγών του Ισραήλ, των Γραμματέων και των Φαρισαίων, και αφετέρου στην παραβολή των δέκα παρθένων.

Στον Όρθρο διαβάζεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (22, 15- 23, 39) η καταδίκη των Φαρισαίων. Στην Ακολουθία συνεχίζεται η ανάγνωση από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου όπου γίνεται λόγος για το Τέλος. Γι’ αυτό μιλούν και οι δύο παραβολές της ημέρας. Η πρώτη είναι η παραβολή των δέκα παρθένων. «Πέντε εξ αυτών ήσαν φρόνιμοι» και είχαν πάρει μαζί με τα λυχνάρια τους και αρκετό λάδι, «πέντε ήσαν μωραί», τα λυχνάρια τους έσβησαν και δεν έγιναν δεκτές στο γαμήλιο δείπνο.

Τι αναφέρει η παραβολή:

Πέντε φρόνιμες και πέντε μωρές παρθένες περιμένουν το Νυμφίο (γαμπρό) να έλθει να παραλάβει τη νύφη. Οι φρόνιμες, που είχαν προνοήσει φρόντισαν να πάρουν μαζί τους λάδι ώστε να έχουν για να φωτίζουν τα λυχνάρια τους. Δεν ισχύει το ίδιο όμως και για τις μωρές, οι οποίες λόγω της αργοπορίας του Νυμφίου αποκοιμήθηκαν. Έτσι όταν ακούγεται η φωνή «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται», ψάχνουν να βρουν λάδι για να ανάψουν τα σβησμένα λυχνάρια τους, με αποτέλεσμα να μένουν «εκτός νυμφώνος».

Η άλλη παραβολή είναι των ταλάντων που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.

Τι συμβολίζει η παραβολή των δέκα παρθένων

«Πέντε εξ αυτών ήσαν φρόνιμοι» και είχαν πάρει μαζί με τα λυχνάρια τους και αρκετό λάδι, «πέντε ήσαν μωραί», τα λυχνάρια τους έσβησαν και δεν έγιναν δεκτές στο γαμήλιο δείπνο. «…την παραβολή των δέκα παρθένων, την είπε για να τους παρακινήσει όλους προς την ελεημοσύνη, αλλά και για να τους διδάξει ότι πρέπει να είναι έτοιμοι πριν τους προλάβει το τέλος του θανάτου. Κι επειδή έχει πολλή δόξα η παρθενία (πραγματικά, είναι μεγάλο κατόρθωμα!), τους έλεγε πολλά γι’ αυτήν και για τους «ευνούχους» της Βασιλείας του Θεού. Για να μη βρεθεί, λοιπόν, κάποιος, που κατορθώνει αυτό το μεγάλο έργο, αλλά παραμελεί τα άλλα και ιδίως την ελεημοσύνη -γιατί μόνο μ’ αυτήν λάμπει ζωηρότερα η λαμπάδα της παρθενίας- γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο το ιερό Ευαγγέλιο μας προβάλλει σήμερα αυτή την παραβολή. Έτσι το Ευαγγέλιο τις μεν πέντε παρθένες τις ονομάζει φρόνιμες, επειδή αυτές κοντά στην αρετή της παρθενίας φρόντισαν να έχουν άφθονο και πλουσιοπάροχο και το λάδι της ελεημοσύνης. Τις άλλες πέντε όμως τις ονομάζει μωρές, επειδή, παρόλο που είχαν αποκτήσει κι αυτές την παρθενία, δεν είχαν ωστόσο την ανάλογη ελεημοσύνη. Επομένως γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ήταν μωρές, γιατί, ενώ κατόρθωσαν το δυσκολότερο, παραμέλησαν το ευκολότερο κι έτσι δε διέφεραν πλέον καθόλου από τις πόρνες παρόλη την «παρθενία» τους. Γιατί οι πόρνες νικώνται από το σώμα τους, ενώ οι ανελεήμονες καρδίες από το χρήμα…!
Κι επειδή, ως γνωστόν, τρέχει πολύ γρήγορα η νύχτα της παρούσας ζωής, νύσταξαν όλες οι παρθένες και κοιμήθηκαν, δηλαδή πέθαναν, γιατί ο θάνατος λέγεται και ύπνος. Καθώς, λοιπόν, κοιμόντουσαν, ακούστηκε μια δυνατή φωνή στη μέση της νύχτας, που έλεγε: «Να ’τος ο Νυμφίος, έρχεται! Βγείτε όλες να Τον προϋπαντήσετε!». Τότε οι πέντε παρθένες που είχαν φροντίσει να έχουν άφθονο λάδι, συνάντησαν το Νυμφίο και μπήκαν μέσα μαζί Του, όταν ανοίχτηκαν οι πύλες. Αντίθετα οι άλλες πέντε που δεν είχαν αρκετό λάδι, όταν ξύπνησαν ζητούσαν λίγο από τις φρόνιμες. Εκείνες ήθελαν, βέβαια, να τους δώσουν, αλλά δε μπορούσαν να το κάνουν, προτού βεβαιωθούν ότι θα μπουν κι οι ίδιες μέσα. Γι’ αυτό τους αποκρίθηκαν λέγοντας: «Φοβούμαστε μήπως δε φτάσει και για σας και για μας. Πηγαίνετε, λοιπόν, σ’ αυτούς πού το πουλούν, δηλαδή στους φτωχούς, και αγοράστε λίγο». Όμως αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο, γιατί μετά το θάνατο κάτι τέτοιο είναι εντελώς αδύνατο. Αυτό ακριβώς μας προειδοποιεί κι ο Αβραάμ στη γνωστή παραβολή για τον πλούσιο και το φτωχό Λάζαρο. Παρόλα αυτά όμως, οι μωρές παρθένες πηγαίνουν αφώτιστες και σκοτεινές, χωρίς λάδι στο λυχνάρι τους, χτυπούν τις πύλες και φωνάζουν: «Κύριε, Κύριε, άνοιξε μας!». Τότε ο ίδιος ο Κύριος τους δίνει μία φρικτή απάντηση: «Πηγαίνετε», τους λέει, «δε σας γνωρίζω. Δε μπορείτε να δείτε το Νυμφίο, γιατί δεν έχετε για προίκα σας την ελεημοσύνη».

Έτσι η παραβολή των δέκα παρθένων ορίστηκε απ’ τους θεοφόρους Πατέρες να αναγιγνώσκεται σήμερα, για να μας διδάξει ότι πρέπει να βρισκόμαστε πάντοτε σε εγρήγορση κι ότι πρέπει να ετοιμαστούμε για να συναντήσουμε τον αληθινό Νυμφίο της ψυχής μας. Μάλιστα μας λέει ότι αυτό θα το πετύχουμε μόνο με τις καλές μας πράξεις και κυρίως με την ελεημοσύνη, γιατί μας είναι άγνωστη η ημέρα και η ώρα του θανάτου μας…»1

Το βράδυ ψάλλεται ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης όπου είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47) που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο, και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο, ενώ ψάλλεται ένα από τα πιο γνωστά και δημοφιλή τροπάρια της θρησκευτικής υμνολογίας,το τροπάριο της Κασσιανής.

Τι συμβολίζει η παραβολή των Ταλάντων:

Η άλλη παραβολή είναι των ταλάντων που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.

«Τα ρούχα του γάμου»

«Ο Νυμφίος μας καλεί στους Γάμους. Γάμος, στη γλώσσα της Καινής Διαθήκης είναι η Βασιλεία του Θεού. Ο Χριστός, αφού επιτιμά και αποξηραίνει την αμαρτία, που πλανεύει και θανατώνει το ανθρώπινο γένος, μας μιλά για τη Βασιλεία του, που θα έρθει σαν τον κλέφτη μέσα στη νύχτα, ξαφνικά.

Ίσως μια από τις πιο παρεξηγημένες πραγματικότητες της πίστης μας είναι η Βασιλεία του Θεού και μέλλουσα κρίση. Η Βασιλεία αυτή δηλώνεται από τον Χριστό στο Ευαγγέλιο ως Γάμος του Θεού με την ανθρωπότητα. Ο Θεός κατεβαίνει στη γη για να συναντήσει τον άνθρωπο και δεν τον συναντά απλώς, συνάπτει Γάμο, μια μόνιμη και αδιάλυτη σχέση μαζί του.

Ο άνθρωπος, για να μπει στο Νυμφώνα, στο Γάμο, χρειάζεται το κατάλληλο ρούχο, καθώς είναι γυμνός από αρετές: «καὶ ἔνδυμα οὐκ ἔχω», όπως ψάλλουμε απόψε. Η γυμνότητα αυτή καλύπτεται μόνο από το «ἔλαιον», που έχουν οι φρόνιμες και λείπει από τις μωρές παρθένες της παραβολής.

Έλαιο, δηλ. ελεημοσύνη, ευσπλαχνία, συμπάθεια, πάν’ απ’ όλα αγάπη. Αυτή ντύνει το γυμνό μας κορμί και μας βάζει στους Γάμους. Δεν αρκεί η Παρθενία, η ηθική ακεραιότητα και αρετή, χρειάζεται και η αγάπη προς τον πλησίον, γιατί κανείς στην Εκκλησία δεν σώζεται μόνος του. Η σωτηρία δεν είναι προσωπική μαγκιά, είναι καρπός της αγάπης του ενός προς τον άλλο.

Είναι φρικτός ο λόγος «οὐκ οἶδα ὑμὰς» (Ματθ. 25, 12) «δε σας ξέρω!». Όπως φρικτά είναι και τα «οὐαί» προς τους Φαρισαίους. Οι Φαρισαίοι δε, ήταν ακριβώς παρθένοι, ανέγγιχτοι, άγιοι κατά τον μωσαϊκό νόμο. Νήστευαν, εγκρατεύονταν κ.λπ. Ο Χριστός όμως τους καταδικάζει γιατί «δεν τηρούν τα βαρύτερα του νόμου, τη δικαιοσύνη, την ευσπλαχνία και την πίστη». Έχουν, δηλαδή, μια πνευματικότητα εγωκεντρική, περίκλειστη, αυτιστική.

Οι Φαρισαίοι έχουν θρησκευτική αυτάρκεια, είναι θρησκευόμενοι τύποι, μάλιστα και φανατικοί. Αθετούν, όμως, την αποστολή τους ως κληρονόμοι του Μωυσή και δεν αποδέχονται το θαύμα της Βασιλείας, που έρχεται σαν Γάμος, όπου όλοι είναι προσκεκλημένοι κι όχι μόνο οι αφεντιές τους.

Ο Χριστός μιλάει, προ του Πάθους, για τη Βασιλεία του και επιτιμά με όλη του την εξουσία τους Φαρισαίους, για να κρατήσει ζωντανή την πίστη των μαθητών, όταν σε λίγες μέρες θα τον δουν γυμνό απάνω στο Σταυρό…»2

1. Ιερομ. Ιερώνυμος Δελημάρης, Τί γιορτάζουμε από το Τριώδιο έως την Πεντηκοστή; Τα συναξάρια του Τριωδίου και του Πεντηκοσταρίου σε απλή γλώσσα, 1η έκδ. Αδελφότης Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Ναυπάκτου, Ναύπακτος, 2001

2. Μπλάθρας Κωνσταντίνος, Δέκα σκαλιά για την Ανάσταση, 1η έκδ., Αθήνα, Μαΐστρος, 2008.